چالش‌های جدید آمریکا با نزدیک شدن روسیه به چین

به نقل از نیویورک تایمز، اوباما در شرایطی در حال بازگشت به آسیا است که روسیه بیش از پیش به چین نزدیک شده و چالش عمیقی را برای آمریکا و اروپا ایجاد کرده است. پوتین که به دلیل مسائل اوکراین از غرب فاصله گرفته نیز طی هفته جاری برای جلب حمایت اقتصادی و سیاسی در پکن خواهد بود تا با ایجاد ائتلافی برای مقاومت در برابر آنچه از دیدگاه هر دو کشور یک تکبر آمریکایی است، نظم بین المللی را تغییر دهد.

چنین اقدامی چه نمایشی باشد چه نباشد، بحث جدی را در واشنگتن به راه انداخته، جایی که برخی مقامات دولتی و متخصصان بین المللی آن دورنمای اتحاد معنادارتر میان روسیه و چین را به دلیل تفاوت های بینادی میان دو کشور رد می کنند. اما برخی دیگر معتقدند در شرایطی که مسکو به دنبال توافقات انرژی، مالی و نظامی با پکن است، دولت اوباما باید این تهدید را جدی بگیرد.

سرگئی کیسلیاک، سفیر روسیه در واشنگتن گفت: «ما بیش از پیش به منطقه ای که در آسیا نزدیک به ما است، علاقمند هستیم. آنها شرکای خوبی برای ما هستند. این آغاز راه است و در آینده شاهد پروژه های بیشتر و بیشتری میان ما و چین خواهید بود.»

چرخش روسیه به سمت چین در چارچوب بازبینی گسترده کاخ سفید از سیاست آمریکا در قبال مسکو قرار می گیرد. این بازبینی پیش نویس های بسیاری از سیاست مقابله با آنچه به زعم مقامات آمریکایی پوتینیسم محسوب می شود را در دراز مدت به همراه داشته و در عین حال ابعادی از همکاری به خصوص در مسائلی مانند ایران، تروریسم و منع گسترش سلاح هسته ای را شامل می شود. با وجود آنکه در دولت اوباما شکاف چندانی در مورد چگونگی قضاوت پوتین وجود ندارد، بحث در مورد اینکه چه اقدامی باید در این زمینه صورت گیرد، شکل گرفته است.

گراهام آلیسون، رئیس مرکز علوم و امور بین الملل بلفر در هاروارد می گوید: «به نظر می رسد پوتین رابطه مستحکمی را با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین ایجاد کرده است. آنها یکدیگر را دوست دارند و سطح همکاری که میان شان وجود دارد را با هیچ یک از شرکای دیگر خود ندارند.»

شی جین پینگ پس از روی کار آمدن، روسیه را به عنوان نخستین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرد و در حالی در المپیک سوچی شرکت کرد که اوباما و رهبران اروپایی این مسابقات را بایکوت کرده بودند. هر دوی آنها دست به سرکوب مخالفان داخلی زده اند و هر دو آمریکا را یک قدرت امپریالیستی مداخله گر می دانند که سوءمدیریتش در حوزه نظم اقتصادی جهان با بروز بحران مالی ۲۰۰۸ نمایان شد.

بحران های اوکراین و هنگ کنگ هم ترازی دو کشور را تشدید کرده است. در ماه می که آمریکا و اروپا به دلیل بحران اوکراین در حال اعمال تحریم های جدید علیه مسکو بودند، پوتین قرارداد ۴۰۰ میلیارد دلاری ۳۰ ساله ای را برای تامین گاز طبیعی چین به امضا رساند. ما گذشته نیز لی ککیانگ، نخست وزیر چین یک بسته توافقی شامل ۳۸ توافقنامه را در مسکو امضا کرد. ضمن اینکه پوتین اعلام کرد دو طرف در مورد یک توافق گاز بزرگ دیگر به تفاهم رسیده اند.

بحث همراهی روسیه و چین دهه ها است که مطرح بوده اما با توجه به تفاوت های عمیق فرهنگی و رقابت جنگ سرد برای رهبری جهان کمونیست، این همراهی هنوز به طور کامل عملی نشده است. در مسکو این ترس وجود دارد که روسیه به دلیل ضعف است که خود را به شریک کوچکی برای یک چین رو به رشد تبدیل کرده است. در حالیکه چین در حال حاضر بزرگترین شریک تجاری روسیه محسوب می شود، روسیه در میان ۱۰ شریک تجاری بزرگ چین قرار دارد و آمریکا هنوز بزرگترین شریک این کشور است. علاوه بر این، شرکت های دولتی بزرگ روسی می توانند توافقات بسیاری امضا کنند اما چین آنها را جایگزین اروپا نخواهد کرد.

اوباما و پوتین طی هفته جاری دو بار در مسیر هم قرار خواهند گرفت، نخست در نشست انجمن همکاری اقتصادی آسیا-اقیانوسیه در پکن و بعد در نشست گروه ۲۰ در استرالیا. اوباما امیدوار است که بتواند پیشرفت هایی در دستیابی به «توافقنامه روابط همکاری فرا اقیانوس آرام» داشته باشد. روسیه و چین می دانند که آمریکا آنها را از بلوک تجاری مستثنی کرده و پوتین معتقد است این توافقنامه بدون روسیه بی اثر خواهد رود.

مقامات روسی می گویند چنین مسائلی تنها باعث حرکت بیشتر روسیه به سمت چین می شود.