بلاغت و سیاست

پس از پخش نخستین مناظره تلویزیونی کاندیداهای ریاست جمهوری،اکثر قریب به اتفاق تحلیلگران سیاسی با این موضوع که جهانگیری مرد شماره یک مناظره کاندیداهای ریاست جمهوری بود، مخالفتی نداشتند. جهانگیری که به عنوان نامزد پوششی و کمک به روحانی در جریان مناظره ها در وزارت کشور ثبت نام کرده بود؛ حالا اما چنان بلاغت و تسلطی از خود نشان داده که به عنوان یک قطب مهم در صحنه رقابت حضور دارد.
آنچه جهانگیری در طول مناظره ها از خود نشان داد همان سلاحی است که هر سیاستمدار کامروایی می باید از آن برخوردار باشد. سلاح «بلاغت» که از زمان یونانیان باستان تا به امروز برای هر سیاستمداری از نان شب واجب تر است. تا بدان جا که کمترسیاستمدار مشهوری را در جهان می توان پیدا کرد که از بلاغت و سخنوری بویی نبرده باشد. ویستون چرچیل، مارتین لوترکینگ تا محمد مصدق و ... سیاستمدارانی بودند که از توانایی سخنوری بالایی برخورداربوده اند. بلاغت فارسی شده همان «رتوریک» یونانی است که از آن با عنوان فصاحت و فن تاثیر گزاری بر مخاطبان به وسیله نشانه های دیداری و شنیداری یاد می کنند. به عبارت دقیق تر، سیاستمداری که از ذخیره لغات غنی تربرخوردار باشد،به انقباض وانبساط عضلات صورتش در هنگام سخنرانی اگاه باشد، به اوج و فرود صدایش در هنگام بحث ها اهمیت بدهد وچنته اش از مثل ها و متل ها خالی نباشد و آنقدر از هوش و زکاوت برخوردار باشد که بتواند به موقع آنها را به کار بندد، بی هیچ شک و شبه ای از سیاستمداری که به این ظرایف بی اعتنا است؛ بخت بیشتری برای پیروزی خواهد داشت چه، تجربه نشان داده است که بهترین استدلالات اگر بدون فصاحت گوینده اش همراه باشد، نمی تواند بر ذهن و ضمیر رای دهندگان تاثیر تعییین کننده ای بگزارد! جهانگیری اما نشان داد که بر یکی از فنون سیاست که بلاغت است آشنا است اما سیاست امروز، همه بر پایه بلاغت استوار نیست. به زبان دقیق تر، هیچ تضمینی نیست که یک سخندان خوب مدیر خوب ولایقی نیز باشد! در کشورهایی که کاندیداهای مسوولیت های سیاسی، به میانجی احزاب به صحنه سیاست معرفی می شوند، کاندیداها از فن بلاغت برای معرفی پرنسیب های حزب متبوعشان بهره می گیرند. احزابی که روش و منش آنها روشن است و کاندیداها کارگزار و معرف حزب به شمار می روند. احزابی که قدمت آنها گهگاه به چند صد سال می رسد، برای اعلام کاندیداتوری فرد خاصی از همان حزب، هزاران فیلتر و باید و نباید تعبیه کرده اند. رقابت های درون حزبی در کشورهای توسعه یافته که جذابیتش هیچ کمتر از رقابت های انتخاباتی نیست، موید این مدعاست!به بیان دیگر، فردی که از حزبی چند صد ساله به میدان رقابت انتخاباتی معرفی می شود، افزون بر بلاغت از صلاحیت یک مدیر نیز برخوردار است وتوانسته شایستگی اش را در گام نخست به هم حزبی ها و طرفدارانش به اثبات رساند. در حالی که احزاب و کار حزبی هنوز در کشور ما جزو حاشیه های میدان سیاست است، بلاغت سیاستمداران همچنان حرف اول و اخر را در رقابت ها می زند. تنها کافی است به این بیندیشیم که در مناظره کاندیداهای محترم ریاست جمهوری، بلاغتی که دکتر جهانگیری از خود نشان داد را کاندیدای دیگری مثلا میرسلیم یا رییسی به نمایش می گذاشتند . با این وصف آیا باید بلاغت آنها را با کاردانی آنها در عرصه اداره جامعه یکی می گرفتیم؟!