اقتصاد سیاسی قطعنامه جدید تحریمی علیه کره شمالی

نهمین قطعنامه تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه کره شمالی به خاطر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور به تصویب رسید. این قطعنامه صادرات منسوجات کره شمالی را کلاً ممنوع و واردات نفت این کشور را محدود می‌کند. اما پشت پرده چه می‌گذرد و اقتصاد سیاسی این قطعنامه تحریمی چیست؟
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، مقامات آمریکایی بعد از ششمین آزمایش هسته‌ای کره شمالی که آزمایش یک بمب هیدروژنی را شامل می‌شد، گفتند که کره شمالی باید منتظر «شدیدترین تحریم‌ها» باشد. محاصره نفتی کره شمالی، قرار دادن نام رهبر این کشور در لیست سیاه و ممنوعیت سفر وی به خارج از کره شمالی و در نهایت محاصره دریایی این کشور، شدیدترین تحریم‌هایی بود که آمریکا و دو متحد این کشور یعنی کره جنوبی و ژاپن عملاً از آن‌ها دفاع می‌کردند.
با این حال، در قطعنامه نهایی که به تصویب شورای امنیت سازمان ملل رسیده بسیاری از این موارد دیده نمی‌شود و لحن قطعنامه سبک‌تر از چیزی است که در ابتدا مقامات آمریکایی، نظیر نیکی هیلی سفیر این کشور در سازمان ملل، ادعای آن را داشتند.
قطعنامه پیشنهادی آمریکا بعد از مذاکره و مصالحه این کشور با دو کشور دارای حق وتوی چین و روسیه، به تصویب رسید و مسکو و پکن واضحاً با نسخه اولیه پیشنهادی آمریکا مخالفت کرده‌اند. با این حال، این دو کشور قطعنامه را در نهایت با اعمال تغییراتی تصویب کردند تا حلقه تحریم‌های کره شمالی سخت‌تر شود.
طبق قطعنامه تحریمی جدید، واردات میعانات گازی توسط کره شمالی ممنوع خواهد بود؛ واردات فرآورده‌های نفتی در سطح دو میلیون بشکه در سال محدود خواهد شد و واردات نفت کره شمالی نیز در سطح کنونی محدود خواهد شد و این کشور نمی‌تواند نفت خام بیشتری وارد کند.
آمریکا، ژاپن و کره جنوبی می‌خواستند کره شمالی را تحت محاصره نفتی قرار دهند و واردات نفت پیونگ یانگ را به کلی قطع کنند. با این حال، آن در این راه موفقیتی کسب نکردند. کره شمالی به شدت به واردات نفت وابسته است و محاصره نفتی این کشور می‌توانست به سرعت اقتصاد این کشور را فلج و آن را به صحنه ناآرامی‌های گسترده تبدیل کند. تحریم کامل واردات نفت، خونی را که به رگ‌های اقتصاد کره شمالی می‌رسد، قطع می‌کرد و خیلی زود مانع این می‌شد تا هرگونه فعالیت اقتصادی بتواند در این کشور صورت گیرد.
چین این موضوع را به خوبی درک کرده بود و واضح بود که با محاصره نفتی کره شمالی مخالفت کند. محاصره نفتی کره شمالی، آغاز راه برانداختن متحدِ پکن در شبه‌جزیره کره و ایجاد اتحادی از کشورهای ژاپن، کره جنوبی و آمریکا علیه پکن بود. در واقع، محاصره نفتی کره شمالی، توزان قوا را به شدت علیه چین و به نفع واشنگتن تغییر می‌داد. پس پکن حاضر نشد که به محاصره نفتی پیونگ یانگ تن دهد.
چین خود بزرگ‌ترین تأمین‌کننده نفت کره شمالی است و اگر محاصره نفتی کره شمالی را می‌پذیرفت اما در عمل سعی می‌کرد تا آن را دور بزند، با تحریم‌های احتمالی آمریکا روبرو می‌شد. آمریکا پیش از این نیز به بهانه تحریم‌های ایران یا کره شمالی، برخی از شرکت‌های چینی را تحریم کرده است. چین در سال 2016، ۵۲۵ هزار تن نفت خام به کره شمالی صادر کرده است. چین همچنین در سال ۲۰۱۶، ۹۶ هزار تن بنزین و ۴۵ هزار تن گازوئیل به کره شمالی صادر کرده است. بنابراین، چین با موافقت تام و تمام با قطعنامه تحریمی آمریکا، هم توزان قوا در شبه‌جزیره کره را به ضرر خود، تغییر می‌داد و هم مبنای حقوقی برای تحریم شرکت‌های چینی توسط آمریکا، فراهم می‌ساخت.
با این حال، پکن با اعمال تغییراتی، قطعنامه پیشنهادی آمریکا را پذیرفت. چرا چین این قطعنامه را وتو نکرد؟ ترامپ سعی کرده با اهرم کره شمالی به پکن فشار آورد و در روابط دوجانبه از این کشور امتیاز بگیرد. در فروردین امسال، ترامپ بر سر میز شام با شی جین پینگ، رئیس‌جمهور کره شمالی بود که یک ناو آمریکایی در دریای مدیترانه به پایگاه هوایی الشعیرات سوریه، حمله کرد. همان موقع، بسیاری از کارشناسان گفتند که ترامپ با این اقدام سعی کرده به رئیس جمهور چین سیگنال بفرستد که در صورتی که در مسأله کره شمالی با آمریکا راه نیاید، باید منتظر فشارهای واشنگتن باشد.
در واقع، ترامپ سعی داشته تا در صورت عدم‌همراهی چین با آمریکا در مسأله اتمی کره شمالی، چین را به عنوان مسئول بحران در شبه‌جزیره کره معرفی کند. این سیاست ترامپ با هیاهوی رسانه‌ای بسیار زیادی همراه بوده تا فشارها بر پکن افزایش یابد. در چنین وضعیتی پکن تحت فشارهای واشنگتن نمی‌توانست نسبت به وتوی قطعنامه پیشنهادی آمریکا اقدام کند. وتوی این قطعنامه، فشارهای ترامپ علیه پکن را به شدت افزایش می‌داد و بنابراین، چین مجبور شد دست به مصالحه زده و راه میانه را انتخاب کند.
چین با رأی مثبت به قطعنامه پیشنهادی آمریکا، کره شمالی را به تمامی قربانی نکرد؛ چرا که به نسخه تعدیل شده و تغییریافته این قطعنامه که محاصره نفتی و دریایی پیونگ یانگ را دربر نمی‌گرفت، رأی مثبت داد. با این حال، این کشور تحت فشارهای آمریکا و دیپلماسی تهاجمی ترامپ، مجبور شد در اصلِ تصویب قطعنامه تحریمی با آمریکا همراهی کند. تصویب این قطعنامه کره شمالی را تضعیف می‌کند اما آن را تا آستانه فروپاشی، پیش نمی‌برد. با تصویب این قطعنامه، نه آمریکا به تمام اهداف خود دست یافته و نه چین؛ نه  در کره شمالی تغییر رژیم صورت گرفته و نه آزمایش بمب هیدروژنی توسط این کشور بی‌مجازات باقی مانده است. این بدان معناست که بحران شبه‌جزیره کره همچنان حالا حالا ادامه خواهد داشت.