بانک مرکزی در دولت روحانی، راه احمدی‌نژاد را می‌رود؟

پس از آن‌که نرخ سکه تخت گاز در بازار بالا رفت، بانک مرکزی نهایتاً پذیرفت که باید برای کنترل قیمت سکه دست به کار شود و از دیروز حراج سکه در بانک کارگشایی آغاز شد. بخشی از مردم با در دست داشتن کارت ملی و کارت بانکی در مقابل سالن حراج بانک کارگشایی در خیابان مولوی تهران صف کشیدند.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، بانک مرکزی اعلام کرده برای جلوگیری از حبابی شدن بازار سکه، از طریق بانک کارگشایی اقدام به حراج شکه می‌کند و سکه‌ها را در بسته‌های 20‌تایی و بدون محدودیت به متقاضیان می‌فروشد. حراج سکه دیروز (شنبه 4 آذر) توسط این بانک شروع شد و امروز هم ادامه دارد.
قیمت سکه تمام بهار آزادی توسط بانک مرکزی 1 میلیون و 180 هزار تومان و با احتساب 9 درصد مالیات ارزش افزوده 1 میلیون و 288 هزار تومان تعیین شده است. همچنین قیمت نیم‌سکه 591 هزار تومان و با احتساب مالیات ارزش افزوده 645 هزار تومان تعیین شده است. مسعود سلیمانی مدیرعامل بانک کارگشایی گفته است که بناست حراج سکه تا اطلاع ثانوی روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه در بانک کارگشایی انجام شود. چون فردا (دوشنبه 6 آذر) تعطیل است، جهت کنترل بازار سکه، امروز نیز حراج سکه در بانک کارگشایی انجام شده است.
حراج سکه یادآور روزهای سخت بازار طلا و ارز در سال 91 است که مردم جلوی در بانک‌ها برای دریافت سکه دولتی صف می‌کشیدند و حتی گزارش‌هایی منتشر می‌شد که برخی افراد سودجو، اقدام به استخدام افرادی کرده‌اند که جلوی در بانک‌ها در صف‌ها منتظر بمانند و برای آن‌ها سکه دولتی بخرند! در دولت احمدی‌نژاد و در دوره مدیریت محمود بهمنی بر بانک مرکزی حتی گزارش‌هایی منتشر می‌شد که مردم شب‌ها در صف بانک‌ها می‌خوابند تا صبح بتوانند زودتر، سکه را به قیمت دولتی دریافت کنند! از این زاویه برخی از کارشناسان، حراج سکه توسط بانک مرکزی را به باد انتقاد گرفته‌اند. برخی نیز عنوان کرده‌اند که دولت برای جبران کسری بودجه دست به حراج سکه زده تا نقدینگی را از دست مردم جمع کند. در کل، نمی‌توان دخالت دولت در اقتصاد و بازار را مذموم دانست و باید بررسی کرد که این دخالت در چه بستر سیاسی و اقتصادی‌ای صورت می‌گیرد. چیزی که در سال 91 اشتباه بود، دخالت بانک مرکزی در بازار ارز و سکه نبود بلکه سیاست‌های اقتصادی و سیاسی غلط سال‌های پیش از آن بود که کاری کرده بود که مداخله دولت در بازار توسط سوداگران جدی گرفته نشود. در واقع، در آن سال‌ها سیاست‌ها به نوعی اعلام و اجرا شده بود که اعتماد مردم به نهادهایی نظیر بانک مرکزی از دست رفته بود و مداخله بانک مرکزی باعث فروکش کردن تب دلار و سکه نمی‌شد. از این حیث، بانک مرکزی در شرایط فعلی راه سال 91 را نمی‌رود و مداخله بانک مرکزی، برعکس آن دوره، در یک پکیج سیاستی متناقض و غیرمنسجم صورت نمی‌گیرد.
در کل، نمی‌توان طبق دکترین «اقتصاد بازار خیلی آزاد»‌ بازار کالاهایی که زندگی و حیات اقتصادی مردم به نوعی به آن‌ها بستگی دارد را به حال خود واگذار کرد تا به عرصه‌ای برای سوداگری افراد معدود تبدیل شود. از ابتدای سال تا اواخر هفته گذشته قیمت سکه بیش از 19 درصد افزایش یافت؛ این در حالی است که افزایش قیمت دلار در حدود 9 درصد بوده است. قیمت سکه حتی تا یک میلیون و 450 هزار تومان هم بالا رفت و مقایسه قیمت سکه با قیمت طلا حاکی از این بود که قیمت سکه تمام‌بهار آزادی (طرح جدید) حدود 200 هزار تومان حباب دارد! افزایش قیمت سکه در هفته‌های گذشته یک جو روانی سنگین ایجاد کرده بود و افراد بسیاری با سرمایه‌های خُرد را روانه بازار کرده بود تا سکه بخرند. تب خرید سکه باعث شده بود تا قیمت سکه بدون هیچ دلیل پایه‌ای اقتصادی افزایش یابد. در شرایطی که بازار به سمت فعالیت‌های سوداگرانه سوق پیدا کرده است، تا «دست نامرئی بازار» بجنبد و قیمت‌های بازار را به قیمت‌های واقعی نزدیک کند، عده زیادی با سرمایه‌های خُرد شدیداً متضرر شده‌اند و عده اندکی با فعالیت‌های سوداگرانه خود سودهای بزرگ بادآورده‌ای به جیب زده‌اند.
بنابراین در چنین شرایطی اقدام بانک مرکزی برای کنترل بازار، حساب‌شده محسوب می‌شود. علاوه بر این، بانک مرکزی باید مداخله خود در بازار سکه را با «دوز» و «غلظت» بیشتری دنبال کند چرا که پاره‌ای ریسک‌های سیاسی از جمله اقدامات ضدبرجامی و ضدایرانی دولت ترامپ ممکن است با هدف ناآرام کردن بازارهای طلا و ارز در ایران دنبال شود. در واقع، یکی از اهداف اقدامات ضدایرانی دولت ترامپ ممکن است تلاش برای بازگشت فعالیت‌های سوداگرانه به بازار ایران باشد و در چنین شرایطی بانک مرکزی باید از همان ابتدا به سوداگران این سیگنال را بفرستد که در صورت ورود به بازار طلا یا ارز، خود آن‌ها خواهند بود که متضرر خواهند شد.
قیمت سکه در حال حاضر (ساعت 15 روز یک‌شنبه 5 آذر) در بازار آزاد، یک میلیون و 364 هزار تومان است و حراج سکه در دو روز اخیر توسط بانک کارگشایی در افت قیمت سکه و تخلیه نسبی حباب قیمت‌ها دخیل بوده است. البته با از بین رفتن حباب کامل در بازار سکه هنوز فاصله داریم و سیگنال‌های ارسال شده از طرف بانک مرکزی نیز حاکی از این است که سیاست مداخله در بازار تا زمان از بین رفتن حباب قیمت سکه ادامه خواهد داشت.