وضع مالیات بر سکه‌های پیش‌فروش شده به اعتبار بانک مرکزی لطمه زد

وضع مالیات ناگهانی بر سکه‌های پیش‌فروش شده‌ای که بانک مرکزی قول معافیت مالیاتی آنها را داده بود، شوکه‌کننده است. چگونه ممکن است اعتبار اقتصادی یک کشور وعده معافیت مالیاتی بدهد، اما سازمان دیگر این وعده را نقض کند و در نهایت دستور ثانی اجرایی شود؟ در گفت‌وگویی کوتاه با جمشید عدالتیان، اقتصاددان و استاد دانشگاه از چند و چون این موضوع سوال شد. این کارشناس اقتصادی معتقد است چنین روالی منجر به لطمه دیدن اعتبار بانک مرکزی خواهد شد. به گفته این فعال اقتصادی بانک مرکزی پیش از وعده معافیت مالیاتی باید از سازمان امور مالیاتی کشور استعلام گرفته باشد. این در حالی است که ضمن اعلام معافیت مالیاتی سکه‌های پیش‌فروش شده از سوی بانک مرکزی، هیچگونه واکنشی را از طرف سازمان امور مالیاتی شاهد نبودیم. گفت‌وگوی "مردم‌سالاری آنلاین" با این استاد دانشگاه را بخوانید.
 
همانطور که می‌دانید سازمان امور مالیاتی بر سکه‌های پیش‌فروش شده بانک مرکزی، مالیات وضع کرده است. آیا این کار قانونی است؟
طبق قانون هر فرد حقیقی و حقوقی باید اظهار نامه مالیاتی خود را تحویل بدهد و بر اساس سودی که کسب می‌کند، مالیات پرداخت نماید. این یک قانون کلی است که صرفا در خصوص سکه صادق نیست. حتی کل درآمدهای ناشی از سوداگری شامل پرداخت مالیات است. بنابراین به لحاظ قانونی کار غلطی صورت نگرفته است.
 
پس وعده بانک مرکزی مبنی بر معافیت مالیاتی سکه‌های خریداری شده چه می‌شود؟
مشخصا بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی دو فرایند مختلف دارند و هر یک مشغول به فعالیت خاصی هستند. واقعا مشخص نیست که آیا بانک مرکزی برای ابراز این سخن، مجوزی داشته یا خیر. معمولا در چنین مواردی باید استعلام اخذ شود. بعد از دریافت پاسخ استعلام، یک سازمان می‌تواند ابراز نظر و در نهایت عمل کند. بدون استعلام انجام چنین کاری قانونی و جایز نیست.
 
هنگام اعلام بانک مرکزی مبنی بر معافیت مالیاتی سکه‌های پیش‌فروش شده، سازمان امور مالیاتی سکوت کرد و ابراز نظر نکرد.
به هر حال قانون کلی مبنی بر این است که ضمن درآمد باید مالیات پرداخت کرد. هر شخصی ضمن خرید و فروش، اگر سودی کسب کند، باید مالیات آنرا به دولت پرداخت کند. این یک قانون عام است.
 
پس باید موکدا گفت وضع مالیات بر سکه‌های پیش فروش شده، تصمیم غیرقانونی نبوده است؟
ناگفته نماند که در ایران معمولا مالیات بر درآمد اخذ نمی‌شود. در صورتیکه که در دنیا هر فردی باید اظهارنامه مالیاتی خود را تحویل بدهد؛ حال چه کارمند باشد چه آزاد. افراد بر اساس درآمد خود باید مالیات بدهند. این قانون صرفا در خصوص سکه نیست، به هر معامله و سودی حاصله‌ای تعلق می‌گیرد. طبق قانون همگی باید اظهانامه مالیاتی ارائه کنند. اما این کار در ایران به طور کامل اجرایی نمی‌شود.
 
از نظر شما هیچ موضوع عجیبی در وضع مالیات بر سکه‌های پیش‌فروش شده وجود ندارد؟
البته که وجود دارد. مساله عجیب در این تصمیم تعیین یک میزان مشخص برای پرداخت مالیات است. طبق اظهارات سازمان مالیاتی کشور، صرفا افرادی که بیش از 20 سکه طلا خریداری کرده‌اند مشمول پرداخت مالیات هستند. مشخص نیست بر چه مبنایی افرادی که کمتر از 20 سکه خریداری کرده‌اند از مالیات معاف هستند. مسئولان مربوطه این جدول را از کجا استخراج کرده‌اند؟ اگر کسی سودی برده، طبق قانون باید مالیات بپردازد. حال این سود ناشی از خرید 1 سکه یا 50 سکه باشد؛ فرقی نمی‌کند. پرداخت مالیات به عموم خریداران سکه تعلق می‌گیرد. قاعدتا بر اساس قانون کسی که سکه کمتری خریداری کرده‌است، نهایتا مالیات کمتری پرداخت می‌کند چراکه سود کمتری داشته است؛ اما هیچگاه معاف از مالیات نمی‌شود.
 
چنین روالی در نهایت منجر به بدبینی به بانک مرکزی نمی‌شود؟
بله همینطور است. این موضوع باعث لطمه به اعتبار بانک مرکزی شد. اما در نهایت باید بررسی کرد که بانک مرکزی از سازمان مالیات استعلام کرده یا خیر. در غیر اینصورت باید گفت که چنین کاری به منجر به بدبینی مردم به بانک مرکزی خواهد شد.
 
به نظر شما این تصمیم می‌تواند بر قیمت سکه تاثیر بگذارد؟
خیر. چونکه قیمت سکه مبنایی مشخص دارد. مبنای محاسبه نرخ سکه برابر است با قیمت طلای جهانی  ضرب در ارز آزاد است. لذا وضع مالیات بر سکه‌ در ایران تاثیری در نرخ آن نخواهد داشت. البته این وضع مالیات اثری مطلوب از خود بر جای می‌گذارد و آن اینکه سوداگران ممکن است از بازار خارج شوند. به نظر من باید از همان روز نخست این کار را انجام می‌دادند.
 
کسی هم سکه خریداری می‌کرد؟
اشکالی ندارد. به هر طریق باید از همان ابتدا این کار را انجام می‌دادند.
 
در آنصورت درآمدی برای دولت ایجاد نمی‌شد. هدف دولت از فروش سکه‌ها کسب درآمد بود.
دولت که همیشه در حال سکه فروختن است. مشکلی از این بابت برای دولت ایجاد نمی‌شد. البته در کنار درآمد نیز هدف دیگری هم وجود دارد و آن کنترل بازار سکه است. وضع مالیات بر خرید سکه، هم برای درآمد است و هم برای کنترل بازار سکه. درآمد حاصله از این طریق، برای دولت چندان چشمگیر نیست. کنترل بازار سکه مهمتر است.
گفت‌وگو: سید مسعود آریادوست