مردم پاکستان عاشق زبان فارسی هستند

کمیل قزلباش گفت: مردم پاکستان عاشق زبان فارسی هستند و ما حتی شاعران اردوزبانمان را تشویق می‌کنیم که به فارسی هم شعر بگویند.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) زبان فارسی در شبه‌قاره و شرق آسیا نشستی بود که به همت بخش بین‌الملل نمایشگاه مجازی کتاب تهران امروز پنجشنبه 2بهمن برگزار شد. در این برنامه مشترک مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و بنیاد سعدی، مهمانانی از کشورهای مختلف این مناطق درباره وضعیت آموزش زبان فارسی، سابقه حضور گروه‌های زبان فارسی در دانشگاه‌ها، ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر و... صحبت کردند و دغدغه‌هایشان درباره آموزش این زبان به غیرفارسی‌زبانان را بیان کردند. در ادامه مشروح صحبت‌های این فعالان و محققان ادبیات فارسی را می‌خوانید.

ژاپن و زبان فارسی
بهنام جاهدزاده، استاد رسمی دانشگاه اوساکای ژاپن از سابقه آموزش فارسی در ژاپن گفت و توضیح داد: «آموزش زبان فارسی در ژاپن حدود صد سال قدمت دارد. قبل از جنگ جهانی دوم در رشته هندشناسی زبان فارسی نیز تدریس می‌شد. یعنی زبان فارسی یکی از شاخه‌های این رشته بود. در سال‌های جنگ جهانی دوم، تعدادی از این دانشجویان و استادان در جنگ کشته می‌شوند. در سال 1945 میلادی، طی حمله هوایی هم بخش بزرگی از دانشگاه در آتش می‌سوزد. بعد از جنگ دولت ژاپن این دانشگاه را بازسازی کرد و دانشگاه مطالعات خارجی اوساکا را تاسیس کرد. دوازده سال بعد هم رشته ایران‌شناسی در این دانشگاه تاسیس شد. در حال حاضر حدود بیست دانشجو در هر سال پذیرفته می‌شود. دانشگاه مطالعات خارجی توکیو هم گروه ایران‌شناسی وجود دارد و آموزش زبان فارسی نیز در آنجا جریان دارد.»
 بخش دیگر صحبت‌های این استاد دانشگاه اوساکا درباره تالیفاتش برای تدریس زبان فارسی بود. جاهدزاده درباره این موضوع گفت: «کتاب «آموزش زبان فارسی» از سری کتاب‌های خود دانشگاه است که ما آن را به چاپ رسانده‌‌ایم. این کتاب حدود 180 صفحه است و سی‌دی هم دارد. این کتاب 24 درس است و از پایه شروع می‌شود. برای مثال درس اول آن الفبا و صداهای آن است و آخرین درس آن‌ هم زمان التزامی است. این کتاب به صورت داستانی تالیف شده است. شخصیت‌های این کتاب در این 24 درس دانشجو را همراهی می‌کنند.
کتاب «من زبان فارسی را دوست دارم» مجموعه انشاهای دانشجویان دانشگاه اوساکا است. من هر سال به دانشجویان تکلیف انشا می‌دهم. این کار باعث می‌شود اعتماد به‌نفسشان برای فارسی نوشتن و حرف زدن بیشتر شود. خواندن این انشاها همیشه برای خود من جالب بود. هرازگاهی این انشاها را برای دوستانم در ایران می‌فرستادم و آن‌ها نیز از این نوشته‌ها استقبال می‌کردند. در نهایت تصمیم گرفتم این انشاها را با اجازه خودشان در کتابی منتشر کردم.»

تایلند و زبان فارسی
مهمان بعدی برنامه شریف‌ هادی از دانشگاه بانکوک در تایلند بود. او که در این دانشگاه مشغول به تدریس است، درباره سابقه زبان فارسی در تایلند توضیح داد و گفت: «زبان فارسی در کشور تایلند از دیرباز رواج دارد. از زمانی که ایرانی‌ها به تایلند آمدند حدود پانصد سال می‌گذرد و از آن زمان فارسی در تایلند رایج است. اتاق ایران‌شناسی و آموزش زبان فارسی نیز در تعداد زیادی از دانشگاه‌های تایلند وجود دارد. در حال حاضر می‌شود زبان فارسی را به عنوان زبان دوم برای تحصیل انتخاب کرد. دانشجویان زیادی هم علاقه‌مند به یادگیری این زبان هستند. این علاقه‌مندان به زبان فارسی معمولا از دین بودایی و مسیحی هستند. خوشبختانه کتاب‌های خوبی نیز برای تدریس زبان فارسی در تایلند وجود دارد. یکی از این کتاب‌ها یک واژه‌نامه است که معادل‌های فارسی تایلندی در آن وجود دارد. کتاب‌هایی مانند دیوان حافظ، مثنوی معنوی و... نیز به تایلندی ترجمه شده است. البته این ترجمه‌ها از متن انگلیسی این کتاب‌ها بوده است. ترجمه‌های بنده به فارسی نیز منتشر شده است. خدمات متقابل اسلام و ایران یکی از ترجمه‌های من است که در رشته ایران‌شناسی تدریس می‌شود.»

بنگلادش و زبان فارسی
محمد ابوالکلام سرکار نیز مهمان دیگر برنامه بود. او نیز توضیحاتی درباره اوضاع زبان فارسی و سابقه تاریخی‌اش در بنگلادش ارائه داد و گفت: «بنگلادش یکی از مراکز زبان و ادبیات فارسی است. این زبان در دوره‌ای زبان رسمی، دولتی و اداری بنگلادش بوده است. در حال حاضر دویست سال از ممنوعیت زبان فارسی توسط انگلیسی‌ها گذشته است. باید بگویم هم‌زمان با تاسیس دانشگاه داکا زبان فارسی نیز در این دانشگاه تدریس می‌شود. یعنی ما حدود صد سالی است که زبان فارسی را در دانشگاه خودمان تدریس می‌کنیم. ما استادانی مانند، سیروس شمیسا، ایران‌زاده، فاطمی، بیگی و... را به گروه زبان فارسی دعوت کردیم و آن‌ها نقش خوبی برای گسترش زبان فارسی در این کشور داشتند. در حال حاضر ما پانصد دانشجوی زبان فارسی داریم. در دانشگاه‌های دیگر بنگلادش نیز گروه‌های زبان فارسی وجود دارد که تعداد زیادی دانشجوی زبان فارسی دارند. ترجمه از آثار فارسی به بنگالی ترجمه مستقیم نبوده است. مترجمان مفهوم متن را به بنگالی ترجمه کردند و این ترجمه‌ها ترجمه‌های لغت‌به‌لغت نیست. به طور کلی ما حدود پانصد کتاب ترجمه‌شده به بنگالی داریم که من هم در پایان‌نامه‌ام آن را بررسی کردم. دیوان عبیداله عبیدی از تصحیحان من است که دانشگاه داکا آن را به چاپ رسانده‌اند. اثر دیگرم کتابی درباره مثنوی است. چند اثر هم از علامه طباطبایی ترجمه کردم.»
 
 پاکستان و زبان فارسی
کمیل قزلباش که پژوهشگر و استاد زبان فارسی در دانشگاه‌های پاکستان است، درباره سابقه و وضعیت زبان فارسی در پاکستان گفت: «در پاکستان زبان فارسی یک پیشینه تاریخی دارد. زبان اصلی این کشور فارسی بود و در اداره‌ها و مدرسه‌ها و... فارسی رایج بود. کتاب‌های کهن ما اکثرا به زبان فارسی نوشته شده است و بزرگمردان شعر اردو از زبان فارسی الهام گرفته‌اند و اگر با زبان فارسی آشنایی نداشته باشیم، متوجه این آثار نمی‌شویم.
وی افزود: «ما در یازده دانشگاه کشور گروه زبان فارسی داریم. اساتید خوبی هم در این گروه‌ها تدریس می‌کنند که عمرشان را در این راه صرف کرده‌اند. اما اخیرا گروه‌های زبان فارسی در این دانشگاه‌ها تضعیف شده است. مثلا فقط یک استاد در دانشگاه پیشاور وجود دارد که زبان فارسی تدریس می‌کند. در گروه فارسی دانشگاه بلوچستان هم همین وضعیت است. این مشکل می‌تواند با همکاری بنیاد سعدی و پاکستان حل شود. مردم پاکستان عاشق زبان فارسی هستند. به همین ترتیب آثار زیادی به اردو ترجمه شده است. در پاکستان ادبیات معاصر فارسی نیز به اردو ترجمه می‌شود. این علاقه هم شامل شعر است و هم نثر. ما سعی داریم که این فضا را زنده نگه داریم. ما حتی شاعران اردوزبانمان را تشویق می‌کنیم که به فارسی هم شعر بگویند. خوشبختانه خانه‌های فرهنگ در شهرهای مختلف پاکستان در تدریس زبان فارسی بسیار خوب فعالیت می‌کنند.»