ابهام درآینده ائتلافها برای تشکیل دولت عراق

تحلیلگران و رسانه های منطقه ای و بین المللی سناریوهای گوناگونی را در مورد معادلات پیش روی جریانات شیعی در کسب اکثریت پارلمان و انتخاب نخست وزیر عراق مطرح می کنند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، پس از چند ماه چالش و تایید نتایج انتخابات پارلمان عراق در دادگاه عالی این کشور روندهای قانونی تشکیل دولت آغاز و نخستین جلسه پارلمان نیز برگزار شد. همزمان گروه های سیاسی این کشور نیز از نهایی شدن ائتلاف برای تشکیل دولت خبر دادند.
با برگزاری نخستین جلسه پارلمان عراق در هفته دوم شهریورماه، 329 عضو مجلس رئیس سنی پارلمان را انتخاب کردند. اکنون باید مراحل قسم خوردن نمایندگان، انتخاب رئیس مجلس و تایید نخست وزیر و وزرای دولت انجام شود.
براساس خبرها دو تشکل شیعه عراق برای ائتلاف و تشکیل دولت به توافق رسیده اند و «السائرون» تحت رهبری «مقتدی صدر» و جریان «النصر» به رهبری «حیدر العبادی» با یکدیگر ائتلافی را تشکیل خواهند داد. البته در کنار این دو جریان، «الوطنیه» به رهبری «ایاد علاوی» و «الحکمه» متعلق به «عمار حکیم» و چندین گروه سیاسی دیگر نیز اعلام کرده اند به السائرون و النصر می پیوندند. با این حساب یازده گروه با کسب اکثریت کرسی های پارلمان عراق از نظر قانونی قادر به تشکیل دولت و معرفی نخست وزیر و وزیران می شوند.
به گزارش خبرگزاری «رویترز»، در مقابل ائتلاف مذکور، «هادی العامری» و «نوری المالکی» رهبران دو حزب «الفتح» و«الدولة قانون» اعلام کرده اند به دنبال ائتلافی برای تشکیل یک فراکسیون اکثریت در پارلمان و حتی دولت هستند. گفته می شود این ائتلاف با عنوان «سازندگی» بیش از 140 کرسی پارلمان را در اختیار خواهد گرفت.
این گزارش افزود هنوز دو گروه اصلی کُرد عراق به هیچ یک از دو ائتلاف مجلس ملحق نشده اند و این وضعیت کُردها را که دارای 43 کرسی در پارلمان هستند به مهره ای تعیین کننده در تشکیل دولت و کسب برتری در پارلمان تبدیل می کند.

** نخست وزیر آینده کیست؟
اگرچه بسیاری از پیش بینی ها تاکنون حاکی از معرفی العبادی به عنوان نخست وزیر منتخب این ائتلاف بوده اما تحولات اخیر در عراق به ویژه در بصره و برخی اظهارنظرها موجب شده بخت وی برای نخست وزیری کمرنگتر به نظر آید.
تارنمای «روداو» (rudaw) که اخبار مربوط به اقلیم کردستان عراق را منتشر می کند در گزارشی از بروز اختلاف نظرها میان صدر و عبادی خبر داد و افزود با این حال این دو چهره سیاسی عراق پس از جلسه روز یکشنبه مجلس تاکید کردند با هم متحد باقی می مانند.
به نوشته روداو، ناآرامی های بصره از جمله مسائلی است که باعث بروز شایعاتی در مورد بقای ائتلاف مزبور شده است. بر اساس اخباری ناموثق، صدر مجددا گفت وگوهایی را با الفتح آغاز کرده است. در پی اعتراض ها در بصره و ناتوانی دولت عراق در کنترل ناآرامی ها و پاسخ به مطالبات، برخی گروه های مهم سیاسی این کشور خواستار استعفای حیدر العبادی شدند.
تحلیلگر این رسانه کردی مدعی است در صورت توافق صدر با الفتح، ثبات عراق و حاکمیت دولت بعدی این کشور در راستای رسیدگی به خواسته های مردم برآورده خواهد شد.
در همین حال تارنمای «العربیه» سعودی در گزارشی عنوان داشت «آیت الله سیستانی» پنج گزینه احتمالی برای نخست وزیری عراق را که یکی از آن ها حیدرالعبادی است، نپذیرفته است.
این بنگاه خبری به نقل از «صباح الساعدی» از جریان سائرون عراق ونوشت: به صورت رسمی اطلاع یافته است که پنج فرد معرفی شده و از جمله العبادی مورد قبول آیت الله علی سیستانی روحانی برجسته شیعه نبوده اند.
پیشتر آیت الله سیستانی اعلام کرده بود موضوع مهم این است که نخست وزیری با قدرت و قاطعیت انتخاب شود و کابینه ای تشکیل دهد که با کابینه های پیشین متفاوت باشد.
این گزارش با بیان این نکته که «الفتح و سائرون چند روز قبل خواستار استعفای نخست وزیر کنونی شده بودند» افزود: الساعدی عنوان داشت که سائرون از انتخاب دوباره العبادی به عنوان نخست وزیر حمایت نمی کند.

** سناریوهای تشکیل دولت در عراق
در وضعیت کنونی دو ائتلاف مدعی کسب اکثریت مجلس عراقند. در یکی از این دو ائتلاف العبادی و صدر حضور دارند که می گویند 188 کرسی از 329 کرسی پارلمان را در اختیار دارند. در طرف مقابل العامری و المالکی اعلام کرده اند به ائتلافی با 145 کرسی دست پیدا کرده اند. تارنمای روزنامه «گالف نیوز» با نگاهی انتقادی عملکرد گروه های سیاسی شیعی عراق را زیر سوال برده است. این گزارش مدعی شد در حالی که گروه های رقیب برای به دست گرفتن قدرت تلاش می کنند عراق به حالت فلج درآمده است. همچنین با وجود محدوده زمانی 90 روزه برای تشکیل دولت، هنوز شرایط به حالت قطعیت نرسیده است.
بر اساس ارزیابی این رسانه هر دو گروه اکنون ادعای تشکیل دولت را دارند. البته هشت سال قبل تشکیل دولت 11 ماه به طول انجامید. این رسانه می افزاید: هر دو ائتلاف مشابهت های زیادی با یکدیگر دارند به ویژه اینکه در دوره صدام حسین بیشتر رهبران کنونی آن ها میهمان ایران بودند و در این کشور تحصیل کردند. اما تغییر توجه ایران از عراق به سمت لبنان و سوریه باعث شده است رهبران گروه های سیاسی عراق نیز در موضع خود در نزدیکی به ایران تاحدودی تجدیدنظر کنند؛ به ویژه العبادی و صدر به دنبال متحدان جدیدی هستند و از این رو به کشورهای عرب خلیج فارس و عربستان سعودی چشم دوخته اند.
اگرچه این رسانه اماراتی المالکی، العبادی و العامری را چهره های کلیدی آینده تحولات عراق می داند اما صدر و گروه سائرون را عاملی تعیین کننده در عراق کنونی عنوان کرده است زیرا توانسته اند 54 کرسی را در انتخابات کسب کنند و حال برای تشکیل دولت 112 کرسی دیگر نیاز دارند. به نوشته گالف نیوز، صدر مخالف المالکی است و به سمت العبادی گرایش بیشتری پیدا کرده است. حیدر العبادی هم از پذیرش ایالات متحده و کشورهای عرب خلیج فارس بهره مند است. البته جدایی چهره ای چون «فالح الفیاض» از العبادی و نزدیک شدن به نوری مالکی شرایط صف بندی های سیاسی عراق را تغییر داده و ائتلاف مورد نظر مالکی را تقویت کرده است.
گالف نیوز می افزاید: در حالی که احزاب شیعه از کسب اکثریت باز مانده اند دولت نیازمند معجزه ای است تا بتواند ایران، آمریکا و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را راضی نگاه دارد. اگر العبادی به نخست وزیری انتخاب شود شرایط امنیتی در عراق منفجر می شود و در صورتی که العامری یا الفیاض قادر به تشکیل دولت شوند عراق به دشمن آمریکا تبدیل می شود.
این رسانه درباره روی کار آمدن چهره های نزدیک به مالکی و العامری هشدار داد و نوشت در این صورت احتمال دارد عراق در معرض تحریم های ایالات متحده قرار گیرد. در این صورت آمریکا از طریق اعتراض های خیابانی برای سرنگونی دولت عراق وارد عمل می شود و عربستان و دیگر کشورهای عربی هم حمایت های مالی خود را قطع می کنند. البته سناریوی دیگر برای تحولات عراق آن است که فردی ضعیف در جایگاه نخست وزیری قرار بگیرد که همه بازیگران قادر به تاثیرگذاری بر وی باشند.