گروه سیاسی: اینکه در تاریخ جمهوری اسلامی شهادت مسئولان اجرایی و مقامات عالی رتبه مسبوق به سابقه بوده است، شکی وجود ندارد اما اینکه هرکدام چه کسانی بودند و در چه زمانی از برهه تاریخی کشور ایران به شهادت رسیدند، جای بررسی دارد.
سوانح مهم هوایی
در تاریخ انقلاب اسلامی
در ابتدای انقلاب اسلامی و در 7 مهرماه سال 60 اولین حادثه هوایی برای مسئولان ارشد در ارتش رخ داد. در این سانحه یک فروند هواپیمای سی-۱۳۰ ارتش ایران که حامل جمعی از فرماندهان ارتش و سپاه بود در کهریزک سقوط کرد و ۸۰ سرنشین آن از جمله ولیالله فلاحی، محمدعلی جهان آرا، یوسف کلاهدوز، سیدموسی نامجو و جواد فکوری به شهادت رسیدند.
پس از آن در اسفندماه 1364 یک فروند اف۲۷ فرندشیپ به خلبانی عبدالباقی درویش در ۲۵ کیلومتری شمال اهواز در محاصره دو فروند میگ -۲۳ عراقی قرار گرفت و تمام ۵۱ سرنشین آن شهید شدند. این هواپیما حامل فضلالله محلاتی نماینده امام (ره) در سپاه و به همراه جمعی از نمایندگان مجلس و قضات عالیرتبه قضایی بود.
۱۵ دی ۱۳۷۳ نیز هواپیمای جت لاکهید ارتش ایران در نزدیکی اصفهان چند دقیقه پس از برخاستن از پایگاه شهید بابایی، سقوط کرد و همه ۱۲ سرنشین آن از جمله سرتیپ منصور ستاری، فرمانده نیروی هوایی ارتش و سرتیپ علیرضا یاسینی به شهادت رسیدند.
همچنین ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۰ هواپیمای روسی یاک-۴۰ متعلق به شرکت فراز قشم در ساعت ۷ بامداد در جنگلهای منطقه خرچنگ در حوالی ساری سقوط کرد.
در این حادثه رحمان دادمان وزیر راه و ترابری به همراه تعدادی از مقامات ایران از جمله ارسلان راحمی و جمعی از نمایندگان استان گلستان و تمامی خدمه هواپیما جان خود را از دست میدهند. پرواز جهت انجام مأموریت اداری و افتتاح فرودگاه گرگان بود.
۱۴ آذر ۱۳۸۴ نیز یک فروند هواپیمای سی-۱۳۰ ارتش ایران که حاوی خبرنگاران و پرسنل ارتش بود، بر روی منطقهای مسکونی در تهران سقوط کرد که بیش از ۱۱۰ کشته برجای گذاشت.
در ۱۹ دی ۱۳۸۴ یک هواپیمای فالکن-۲۰ متعلق به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در شمال غرب ایران سقوط کرد و تعدادی از مقامات ارشد سپاه، از جمله احمد کاظمی، فرمانده نیروی زمینی سپاه به شهادت رسیدند.
و در نهایت در 18 دی ۱۳۹۸: یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۸۰۰–۷۳۷ متعلق به خطوط هواپیمایی بینالمللی اوکراین، با ۱۷۶ مسافر و خدمه پس از پرواز از فرودگاه امام در محلی بین پرند و شهریار سقوط کرد.
طبق خبرگزاریهای جمهوری اسلامی علت حادثه شلیک پدافند هوایی توسط سپاه پاسداران بود.
اعلام علت واقعی فاجعه با چهار روز تأخیر اعلام شد و نامه عذرخواهی رئیسجمهور را در پی داشت. هواپیما از نوع BOEING 737-8KV و با رجیستر UR-PSR بود که اولین پروازش را در تاریخ ۲۱ ژوئن ۲۰۱۶ انجام داد.
حادثه هوایی
برای بالاترین مقام اجرایی کشور
براساس مطالب گفته شده اتفاقات و سانحههای هوایی که در کشور رخ داده است بسیار زیاد است اما اینکه برای بالاترین مقام اجرایی کشور چنین حادثه ای رخ داده باشد، تاکنون رخ نداده است، البته پیش از این نیز گفته شده است که برای دو رئیس جمهوری پیشین از جمله محمود احمدی نژاد چنین اتفاقی رخ داده اما آنها جان سالم بدر برده اند.
البته در همین دولت نیز سانحه هوایی دیگری روی داد که میتوان به اتفاق رخ داده برای سجادی و هیات همراه به عنوان وزیر ورزش و جوانان اشاره کرد.
در این حادثه مسئول دفتر وزیر به شهادت رسید و سجادی نیز برای درمان مدت زیادی را در بیمارستان جهت انجام کارهای پزشکی گذراند و درنهایت نیز به دلیل عدم توانایی برای انجام فعالیتهای محوله استعفا داد و پست خود را به کیومرثهاشمی سپرد.
روسای جمهوری که دوره آنها ناتمام ماند
ابوالحسن بنی صدر اولین رئیس جمهوری ایران بود که با رای مجلس شورای اسلامی برکنار شد و دوره ریاست جمهوری خود را به اتمام نرساند.
در ۲۶ خرداد ۱۳۶۰، دو فوریت طرح نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای ارزیابی کفایت سیاسی رئیسجمهور وقت در مجلس به تصویب رسید. طرح در دستور کار مجلس قرار گرفت و پس از پنج روز با رأی اکثریت نمایندگان عدم کفایت ابوالحسن بنیصدر برای ریاست جمهوری تصویب شد.
در آخرین روزهای خرداد ۱۳۶۰ پس از آنکه بنیانگذار انقلاب اسلامی، ابوالحسن بنیصدر، اولین رئیسجمهور ایران را از فرماندهی کل قوا کنار گذاشت، در ۲۵ خرداد مخالفان وی ضمن برگزاری تظاهراتی در پایتخت خواهان عزل او از ریاست جمهوری شدند، رویدادی که فردای آن روز با طرح دو فوریتی بررسی کفایت سیاسی رئیسجمهوری مواجه شد.
بر این اساس طی چند روز موضوع کفایت سیاسی رئیسجمهوری و اداره کشور پس از عزل وی در مجلس مورد ارزیابی قرار گرفت و در پایان در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ خورشیدی، ۱۷۷ نماینده مجلس شورای اسلامی رأی به عدم کفایت سیاسی بنیصدر دادند.
بارزترین دلیل بر عدم کفایت سیاسی بنیصدر از سوی نمایندگان مجلس «موضعگیری وی علیه نظام جمهوری اسلامی و اتحاد با نیروهای ضدانقلاب وابسته به شرق و غرب جهت نابودی نظام اسلامی و همچنین مخالفت مستمر وی با مجلس شورای اسلامی از بدو تأسیس و حتی پیش از افتتاح آن، دخالت صریح در قوه قضائیه و عدم درک صحیح از بدیهیترین اصول قانون اساسی و نیز عدم اعتقاد به اصل تفکیک قوا» اعلام شد.
اکبرهاشمی رفسنجانی که در آن برهه ریاست مجلس بود، لحظاتی پس از رایگیری در جمع مخالفان بنیصدر که در برابر مجلس تجمع کرده بودند این خبر را اعلام کرد و گفت «به زودی رهبر کبیر انقلاب دربارهٔ عزل بنیصدر تصمیم نهایی را خواهند گرفت.»
وی همان روز در نامهای به امام(ره) مصوبه مجلس را به اطلاع ایشان رساند، روحالله خمینی نیز در پینوشت نامه آورد: «پس از رأی اکثریت قاطع نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی مبنی بر اینکه آقای ابوالحسن بنیصدر برای ریاست جمهوری اسلامی ایران کفایت سیاسی ندارند، ایشان را از ریاست جمهوری اسلامی ایران عزل نمودم.»
پس از آن شورای موقت ریاست جمهوری اسلامی ایران با حضور موسوی اردبیلی(رئیس شورای قضایی کشور)، محمدعلی رجایی (نخست وزیر)و اکبرهاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس شورای اسلامی) براساس قانون اساسی برای اداره امور اجرایی کشور تشکیل شد.
شهادت محمدعلی رجایی دومین رئیس جمهوری اسلامی ایران
پس از عزل بنی صدر از ریاست جمهوری و فرار وی از ایران، انتخابات ریاست جمهوری در کشور برگزار شد و ومحمدعلی رجایی که پست نخست وزیری را برعهده داشت به عنوان دومین رئیس جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد.
وی از ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ تا ۸ شهریور همان سال، یعنی به مدت ۲۸ روز، رئیسجمهور بود.
انفجار در دفتر نخستوزیری جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۸ شهریور ۱۳۶۰ ساعت ۳ عصر در تهران در خیابان پاستور و در طی برگزاری جلسه شورای عالی امنیت ملی کشور با حضور محمدعلی رجایی رئیسجمهور و محمدجواد باهنر نخستوزیر وقت و دیگر اعضای شورا صورت گرفت. در این اتفاق، رئیس جمهوری و نخستوزیر (در اثر انفجار)، عبدالحسین دفتریان مدیرکل مالی اداری نخستوزیری (در اثر خفگی در آسانسور) و یک پیرزن عابر در بیرون ساختمان کشته شدند. ۶ روز پس از این واقعه هوشنگ وحید دستجردی رئیس وقت شهربانی ایران که در جلسه حضور داشت نیز در اثر شدت جراحات ناشی از سوختگی درگذشت.
خسرو تهرانی مسئول اطلاعات نخستوزیری، سرهنگ موسی نامجو وزیر دفاع، یوسف کلاهدوز جانشین فرمانده سپاه پاسداران، سرتیپ شرفخواه معاون نیروی زمینی، سرهنگ اخیانی معاون ژاندارمری، سرهنگ کتیبه رئیس اداره دوم ارتش و احمد وحیدی نیز در این نشست حضور داشتند که همگی با جراحاتی از این حادثه جان سالم به در بردند.
در آغاز چنین تصور شد که مسعود کشمیری که آن زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی بود نیز در این انفجار کشته شده و قطعاتی از اجساد دیگران به عنوان بازمانده جسد وی دفن شد ولی پس از مدتی معلوم شد که وی از مرتبطان با سازمان مجاهدین و عامل اصلی انفجار بوده و به خارج از ایران گریختهاست.
در جریان تحقیقات در مورد این انفجار، تنی چند از مقامات امنیتی از جمله حسن کامران، محسن سازگارا، خسرو تهرانی به ظن سهلانگاری یا خیانت، در این ارتباط دستگیر و زندانی شدند که با فرمان سید روحالله خمینی احکام آنان لغو شد. در این رابطه ۶۰ نفر از مقامات تراز اول اجرایی کشور در نامهای به سید روحالله خمینی از دستگیرشدگان شفاعت کردند و بر درستکاری آنان گواهی دادند. درهمین رابطه بعدها دو نفر اعدام شدند و یک نفر به نام تقی محمدی هم در زندان خودکشی کرد. اینکه رئیس دولت سیزدهم در سانحه هوایی و بعد از حضور در مراسم افتتاح سدی در مرز ایران و جمهوری آذربایجان به شهادت میرسد قطعا ضایعه بزرگی برای کشور ایران و نظام جمهوری اسلامی خواهد بود اما با توجه به مطالبی که ذکر شد، مردم ایران حوادث سختی را پشت سرگذاشتند و با قدرت به مسیر خود را ادامه دادند که نشان میدهد از این پیچ تاریخی نیز با سربلندی عبور خواهند کرد.