شنبه ۱۰ آذر ۱۴۰۳

چالش مهم پایین بودن حاصلخیزی خاک ایران

رضا قنبری
کارشناسان و پژوهشگران حوزه زمین‌شناسی و به ویژه جغرافیای خاک براساس توپولوژی مناطق و نقشه زمین‌های کشاورزی؛ خاک مرغوب و حاصل خیز و میزان مطلوب و استاندار مواد آلی خاک که متأسفانه در کشور ما پایین است را در ارتقاء امنیت غذایی بسیار استراتژیک و مهم قلمداد می‌کنند، به طوری که آن‌ها بر این باور هستند که برای تشکیل یک سانتیمتر خاک سال‌ها و بلکه ده‌ها سال زمان نیاز دارد و فرسایش آن در سنوات و سالیان گذشته به صورت خواسته یا ناخواسته و دست بردن انسان‌ها در اکوسیستم‌های گیاهی و جانوری و تخریب جنگل‌ها و بخصوص خاک‌های مرغوب کشاورزی و آتش زدن مزارع پس از برداشت محصولاتی نظیر گندم و جو و به ویژه برنج سالیان سال است که به صورت یک آفت و معضل جدی در کشور بدل شده است و کشاورزان با این کار عامدانه و ندانسته عناصر آلی و مهم خاک- تیره پروانه داران- و نیتروژن خاک را ضعیف ‌می‌کنند و زمین برای کشت متوالی در سال‌های بعد ضعیف و نامرغوب ‌می‌شود.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه دو عنصر خاک و آب تأمین کننده امنیت غذایی است دیروز به رسانه‌ها گفت که ماده آلی خاک کشاورزی ایران پایین است و باید تدبیری اندیشید. صفدر نیازی شهرکی دوشنبه در مراسم آغاز هشتمین کاروان ترویج بهره‌وری ویژه الگوی کشت ملی « سنجش، پایش و مدیریت خاک» در محله مؤسسه تحقیقات، آموزش و ترویج- تات- اضافه کرد که در حوزه امنیت غذایی و تهیه غذای مردم دو عنصر آب و خاک برای تولید اهمیت دارد. معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با تأکید بر اینکه در زمان جنگ برای حفظ یک وجب از خاک این کشور هزاران هزار شهید داده‌ایم، اظهار کرده است اکنون خاک با آلودگی و تخریب مواجه و روبرو گشته است که باید از این مسائل ممانعت و پرهیز کنیم. وی تصریح کرده است که در بخش کشاورزی بحث امنیت غذایی و تولید غذای مردم مطرح است؛ بنابراین باید خاکی را که عامل تولید است را حفظ کنیم. یکی از تهدیدهای خاک کشاورزی کاهش حاصل‌خیزی و ماده آلی خاک است؛ نیازی شهرکی گفته است سازمان فائو (FAO) خوار و بار ملل متحد، در بحث حفاظت خاک سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۳ میلادی را -مدیریت پایدار خاک- نامگذاری کرد و سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۳۴ میلادی را سال -سلامت خاک- نامگذاری کرده است.
وی با بیان اینکه امسال نیز مراقبت از خاک؛ سنجش، پایش و مدیریت آن نامگذاری شده است، افزوده است که اگر آب داشته باشیم اما خاک مناسبی نداشته باشیم؛ با مشکل رو به رو می‌شویم.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی حاصلخیزی خاک را برای بخش کشاورزی با اهمیت قلمداد کرده است و گفته است امسال پروژه- پزشک خاک- به وسیله سازمان فائو مطرح شد که در این طرح مروجینی برای حفاظت، سنجش، پایش و مدیریت خاک تربیت می‌شوند. به گفته وی؛ پروژه آنالیز خاک در کشور در دستور کار قرار گرفته به طوری که ما باید بدانیم خاک کشاورزی در حوزه نیترو و مایکرو به چه عناصر کودهای شیمیایی نیاز دارد؛ نیازی شهرکی از کشاورزان خواسته است برای اجرای طرح آنالیز خاک و طرح پزشک خاک به این وزارتخانه کمک کنند و بخشی از هزینه‌ها را به منظور بررسی وضعیت خاک‌های کشور متقبل شوند که به طور مثال بخشی از گندم داخلی در اراضی تولید می‌شود که خاک مناسبی ندارد. وی در پایان یادآور شده است که آزمایش از وضعیت خاک و نیاز تغذیه کودی خاک کشور اهمیت دارد و از این طریق ما می‌توانیم بدانیم چه محصولی را کشت کنیم؛ پس از کشت، حاصلخیزی خاک و بسته تغذیه کودی مطرح می‌شود که باید کشاورزان با این موارد آشنا باشند؛ معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی، خاک ورزی را در حفاظت خاک با اهمیت دانست و افزوده است که برای این کار مجموعه اقداماتی همچون کاهش مصرف مازاد سموم و آلودگی خاک مطرح است؛ لازم به یادآوری است که هشتمین کاروان ترویج و بهره‌وری ویژه الگوی کشت ملی «سنجش، پایش و مدیریت خاک» دیروز به صورت سراسری در کشور رسما کلید خورد.