ساخت سد تنگسرخ در یک دهه گذشته همواره مورد اختلاف نظر بوده و عدهای ساخت این سازه را فرصتی برای گردشگری و عدهای ساخت آن را تهدیدی برای کلانشهر شیراز میدانند.
کارشناسان معتقدند مطالعات کافی زمینشناسی در این زمینه صورت نگرفته و خطر احتمالی شکستن سد در آینده میتواند شهرکهای شمالی شیراز را به زیر گل و لای ببرد و موجب وقوع فاجعه اقلیمیانسانی شود. عدهای نیز خشک شدن دریاچه مهارلو در جنوب شیراز و احتمال وقوع طوفانهای نمک و برخاستن ذرات خطرناک و سرطانزا را از دیگر پیامدهای احداث سد تنگسرخ عنوان میکنند. پدرعلم هیدروژئولوژی ایران در این باره میگوید: اولین و اساسی ترین مطالعه تاثیر احداث سد بر روی دریاچه مهارلو آبی است که قرار است در سد تنگ سرخ ذخیره شده و وارد دریاچه مهارلو شود؛ بنابراین نیاز به مطالعات بیشتری برای احداث این سد وجود دارد.
پرفسورعزت اله رئیسی در گفت و گو با ایلنا با اشاره به اینکه بیلان آب دریاچه مهارلو اکنون و پس از احداث سد باید محاسبه شود، میافزاید: منابع آب دریاچه مهارلو از آب آبخوانهای آبرفتی و کارستی مجاور دریاچه، روان آب رودخانه خشک شیراز و آبراههای اطراف دریاچه و بارندگی بر روی دریاچه تشکیل میشود. در چند سال گذشته حفر چاههای متعدد در اطراف دریاچه مانع ورود آب آبخوانهای اطراف به دریاچه شده است و حتی آب شورمهارلو وارد آبخوانهای اطراف میشود.
استاد دانشگاه شیراز خاطرنشان میکند: مطالعات ۱۶ دانشجوی دکترا و کارشناسی ارشد بخش علوم زمین دانشگاه شیراز که مقالات آنها در سطح بینالمللی و ملی منتشر شده است نشان میدهد که میزان آلایندههایی از قبیل آرسنیک سلینیوم و... بیش از حد مجاز است و این آلایندهها وارد آبخوانهای مجاور میشوند؛ همچنین برداشت آب در بالا دست باعث افزایش غلظت آلایندهها خواهد شد. رئیسی میگوید: بخشهای وسیعی از سطح آب زیر زمینی زیر بستر دریاچه است که خشک شدن دریاچه باعث پودر شدن کراست کف دریاچه میشود و ریز گردهای حاوی آلاینده را باد به روستاهای اطراف منتقل میکند .
به اعتقاد وی سیلابها نقش اساسی در اکولوژی دریاچه مهارلو دارد و چون بستر دریاچه را مرطوب میکند از انتقال ریز گردها نیز جلو گیری میشود.
استاد دانشگاه شیراز میافزاید: حیات دریاچه مهارلو به سیلابها وابسته است چون سیلاب بخش وسیعی از دریاچه را فرا میگیرد و از انتقال ریز گردها به روستاها جلوگیری میکند. حال اگر همین آب سیلابی در سد ذخیره و به مدت چند ماه وارد دریاچه شود فقط بخش کوچکی از دریاچه را فرا میگیرد و بخش وسیعی از دریاچه پتانسیل تولید ریزگرد را خواهد داشت. رئیسی با بیان اینکه احداث یا عدم احداث سد تنگ سرخ بستگی به مطالعات زیادی دارد؛ پیشنهاد داد تا سمینار یک روزه یا پانلی تشکیل شود و مشاور سد تنگ سرخ گزارش خود را در موارد فوق ارائه دهد. مطالعات دانشگاهها در مورد دریاچه مهارلو نیز ارائه شده تا در مورد ساخت یا عدم ساخت سد تنگ سرخ تصمیم گیری شود.
عضو هیات علمیمرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، نیز در مطالعاتی پیرامون احداث سد تنگ سرخ احداث این سد را در بالادست شیراز به دلایل مختلف توصیه نمیکند.
علی بیت اللهی در گفت وگو با ایلنا میگوید: براساس دادههای جمع آوری شده، بازدیدهای میدانی، تهیه نقشهها و پردازش و بررسی آنها در محیط رقومیو با در نظر گرفتن نظرات موافقان احداث سد و توجه به دلایل اصلی توجیهی احداث سد تنگ سرخ از سوی آنان و با جمع بندی اطلاعات در دسترس و ملاحظات دیگر احداث این سد به دلایل مختلف توصیه نمیشود.
رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری در وزارت راه و شهرسازی با اشاره به اینکه در صورت احداث تنگ سرخ کانون رسوب نمک و شوره زائی در محدوده سد طی دراز مدت ایجاد میشود، ادامه میدهد: خطر انحلال و توسعه فرسایش تونلی و وقوع فروریزش زمین در اراضی اطراف و پائین دست سد نیز وجود دارد. دبیر کارگروه ملی زلزله، لغزش لایههای زمین، ابنیه و شهرسازی تصریح میکند: امکان کاهش قابل ملاحظه خطر سیل در محیط شهری شیراز با آزادسازی معابر بجای احداث سد و ایجاد کانون ریسکهای جدید نیز وجود دارد.
بیت اللهی با بیان اینکه احداث سد تنگ سرخ بر کاهش آب دریاچه مهارلو و تشدید خشک شدگی آن اثر منفی قابل ملاحظهای خواهد داشت، یادآور میشود: اثر تشدیدی سد تنگ سرخ بر میزان فرونشست زمین در جنوب شرقی شیراز و توسعه این پدیده به سمت نواحی مرکزی شهری از پیامدهای اصلی این احداث است.
رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری در وزارت راه و شهرسازی با اشاره به اثر منفی احداث سد بر منابع سطحی و زیرزمینی آب محدوده شیراز، عنوان میکند: تشدید خطر زمین لغزش در محدوده دریاچه سد تنگ سرخ با آب گرفتگی سد بدلیل فرم ناودیسی و شیب و جنس لایههای زمین شناسی مشرف بر محدوده دریاچه همچنین وجود خطر لرزهای بالا و گسلش در محدوده سد را از پیامدهای دیگر احداث سد تنگ سرخ دانست. بیت اللهی نسبت به ریسکهای غیرقابل کنترل ناشی از شکست سد در مجاورت محدوده شمال غربی شهری شیراز نیز هشدارداد. به اعتقاد وی به جای احداث کانون تفریحی آبی در شمال غرب شهر میتوان منطقه گردشگری جایگزین در جنوب شرق شیراز(اطراف دریاچه مهارلو) احداث کرد.
وی با اشاره به اینکه هدف کنترل سیلاب و رونق گردشگری که دو هدف عمده احداث سد تنگ سرخ عنوان شده، پیشنهاد میدهد تا مسیر رودخانه خشک جهت عبور سیلابهای ناگهانی با دبی بالا، از خروجی دره تنگ سرخ تا ساحل شمال غربی دریاچه مهارلو آزادسازی و ترمیم و مانع برداری شود.
رئیس بخش زلزلهشناسی مهندسی و خطرپذیری در وزارت راه و شهرسازی ادامه میدهد: به دلیل زمان تمرکز کافی سیلاب در حوضه آبریز تنگ سرخ، راهاندازی سیستم هشدار میدانی سیل در افزایش آمادگی عمومیو کاهش تلفات جانی سیلاب این مسیر میتواند موثر باشد که پیشنهاد میشود، این سامانه بر مبنای بررسیهای کارشناسی در حوضه آبریز تنگ سرخ راهاندازی شود.
وی همچنین پیشنهاد داد تا ساحل دریاچه مهارلو، با توجه ویژه بر تنظیف و بهداشت محیط آن و فراهم کردن امکانات رفاهی و زیرساختها به کانون گردشگری طبیعی دوستدار محیط زیست تبدیل شود.