زعفران ایران به‌عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی، همواره در بازارهای جهانی مورد توجه بوده است. اما نبود فضای مناسب برای صادرات و وجود موانع متعدد، این صنعت را با چالش‌هایی مانند قاچاق مواجه کرده که باعث کاهش صادرات رسمی‌و افزایش خروج غیرقانونی آن از کشور شده است.
به گزارش ایسنا، زعفران ایران، به عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی کشور، همواره مورد توجه جهانیان بوده است. این محصول از جمله کالاهایی است که به دلیل ارزش بالایی که دارد و به دلیل اینکه در ایران در وسعت گسترده‌ای تولید می‌شود و از کیفیت بالایی نیز برخوردار است به بسیاری از کشورها صادر شده و در سطح بین‌المللی اهمیت دارد، اما مسئله مهم این است که به دلیل نبودن فضای مناسب برای صادرات و بسیاری از قواعدی که در این مسیر موانعی را ایجاد می‌کنند این محصول با مشکلاتی همچون قاچاق دست و پنجه نرم می‌کند که طی سالیان گذشته سطح صادرات قانونی آن کاهش یافته و بر میزان قاچاق آن افزوده شده است.
آمار تولید و صادرات زعفران در سال ۱۴۰۱
بر اساس آمار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، صادرات زعفران ایران در سال ۱۴۰۱ به رقم قابل توجه ۲۴۰ تن به ارزش تقریبی ۲۴۴ میلیون دلار رسید. این امر نشان‌دهندۀ وجود تقاضای بالا برای زعفران ایرانی در بازارهای جهانی است. میزان تولید زعفران در همین سال ۳۹۸ تن بوده که پتانسیل بالای تولید این محصول در کشور را نشان می‌دهد. با در نظر گرفتن مصرف داخلی حدود ۸۵ تن، این اعداد نمایانگر ظرفیت صادرات قابل توجه زعفران ایرانی است.
خراسان رضوی، قطب اصلی تولید زعفران
زعفران، تنها محصول کشاورزی جهان است که انحصار و بالاترین حجم تولید آن با کیفیت مطلوب هنوز در اختیار ایران است و این سهم تعیین‌کننده، باید به عنوان فرصتی طلایی برای عرض اندام در بازارهای جهانی و رخ‌نمایی نام ایران در کنار طلای سرخ قدر دانسته شود و در این مسیر خلاقیت و نوآوری است که راهگشا و پیش‌برنده است. در سال جاری ۱۲۷ هزار هکتار از اراضی به کشت زعفران اختصاص یافته است. در حال حاضر ۲۳ استان کشور، پیاز زعفران کشت می‌کنند و بیش از ۹۳ درصد تولید این محصول نیز در خراسان بزرگ انجام می‌شود.
افزایش تولید و کاهش صادرات؛ چالش‌های صادرکنندگان
بیش از ۷۰ درصد زعفران کشور در استان خراسان رضوی، تولید می‌شود و طی چند سال اخیر با اقدامات انجام شده و انتقال دانش به مزارع، متوسط عملکرد تولید زعفران از ۳.۵ کیلو گرم در هر هکتار به ۹ کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. نکته قابل توجه این است که کشاورزان پیشرو در ایران در هر هکتار حدود ۳۰ کیلوگرم زعفران تولید می‌کنند.
موانع اقتصادی در مسیر صادرات زعفران
به گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران، درباره میزان تولید زعفران طی سال جاری و در مقایسه با سال گذشته، آمار دقیق تولید در دست وزارت جهاد کشاورزی است، اما بر اساس همین آمارهای جسته و گریخته‌ای که در اختیار ما قرار می‌دهند، میزان تولید زعفران نسبت به سال گذشته، حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش داشته است. نکته دیگر این است که ما به ۶۷ کشور دنیا صادرات زعفران داریم و میزان صادرات تا پایان آذرماه نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد کاهش داشته است.