در پی کشتار جنایتکارانه صدها شیعه در منطقه ساحل سوریه و تلاش رسانههای غربی و کشورهای حاشیه خلیج فارس برای جابجا کردن هویت قربانی و جنایتکار در این پرونده، اما شواهد موجود حاکی از آن است که این تحولات در سایه یک توطئه خارجی رخ داده و بازیگر کلیدی آن دولت ترکیه بوده است.
سازمان موسوم به «دیدهبان حقوق بشر سوریه» تازهترین آمار تلفات غیرنظامیان در حمله عناصر امنیتی دولت موقت «هیئت تحریر الشام» به منطقه ساحل سوریه را اعلام کرد. طبق گزارش شبکه خبری المیادین، دیدهبان حقوق بشر سوریه گزارش داد که ۱۳۸۳ غیرنظامی در حملات به غرب سوریه کشته شدهاند.این سازمان همچنین نسبت به احتمال دفن قربانیان در گورهای جمعی در غرب سوریه هشدار داد. روزنامه الاخبار در یادداشتی درباره تحولات منطقه ساحل سوریه و کشتار شیعیان در آنجا نوشت: حتی اگر روایتها مبنی بر عدم مسئولیت دستگاه امنیت عمومی سوریه در قبال کشتارهای انجامشده در منطقه ساحل صحت داشته باشد، عاملان این جنایات که از آنها با عنوان «گروههای نامنضبط» یاد میشود، بهصورت تصادفی به این منطقه نیامدهاند، بلکه آنها بخشی ساختاری از نیروهایی بودند که پس از سقوط نظام «بشار اسد» رئیسجمهور سابق سوریه کنترل این کشور را در دست گرفتند. این گروهها بهطور عمدی به ساحل فرستاده شدند، زیرا این منطقه بهعنوان یک پایگاه بالقوه خطرناک برای قدرت جدید تلقی میشد. دلیل این امر آن بود که شمار زیادی از فرماندهان ارتش و دستگاههای امنیتی در نظام پیشین از این منطقه برخاسته بودند. اما ماههایی که از سقوط نظام و فرار فرماندهان آن به خارج از کشور گذشت و همچنین خروج ایران، حزبالله و تا حدودی روسها از سوریه، همراه با پذیرش نظام جدید از سوی شیعیان، موجب شد که بازماندگان قدرت پیشین دیگر تهدیدی برای قدرت جدید محسوب نشوند. آنچه رخ داد این بود که قدرت جدید، از طریق نیروهایی که به ساحل اعزام کرده بود، به بهانه تعقیب بازماندگان نظام پیشین، در سرکوب و آزار شیعیان افراط کرد. این قدرت جدید، به درخواست بزرگان و مشایخ منطقه ساحل برای ارائه فهرستی از کسانی که در دوران نظام سابق علیه مردم سوریه دست به جنایت زده بودند، پاسخی نداد و همچنین هیچ سیستم مشخصی برای حسابرسی و مجازات تعیین نکرد. این امر باعث شد که کل جامعه شیعیان در دایره اتهام باقی بماند و شرایط زندگی برای آنها غیرقابلتحمل شود، بهگونهای که خشم فزایندهای شکل گرفت و در نهایت به انفجار اخیر منجر شد.
دخالت خارجی در بازترسیم ساختار سوریه
با این حال، رخدادهای اخیر فراتر از این مسائل بوده و حاکی از آن است که توطئهای خارجی این روند را همراهی کرده است و این توطئه از سوی طرفهایی است که به دنبال تأثیرگذاری بر روند بازترسیم سوریه هستند. این فرآیند هنوز به سرانجام نرسیده و به دلیل رقابتهای میان قدرتهای منطقهای و بینالمللی که هر یک خواهان سوق دادن سوریه به سمت منافع خود هستند، با موانع بزرگی مواجه است. در این چارچوب، میتوان گفت که آنچه رخ داده است، بدون نظارت و مدیریت مستقیم ترکیه ممکن نبوده است. آنکارا، بهعنوان صاحب بیشترین سهم در سوریه پس از نظام اسد، نقشی کلیدی در این روند و تحولات منطقه ساحل ایفا کرده است. نشانههای این دخالت ترکیه را میتوان از سکوت این کشور در قبال کشتار ساحل مشاهده کرد؛ نهتنها سکوت کرده، بلکه گروههای مسلح فعال در ساحل را به سرکوب و تنبیه این منطقه تشویق کرده است تا درس عبرتی برای هر کسی باشد که به جدایی از دمشق فکر میکند. علاوه بر این، همان گروههایی که در جریان این کشتارها فعالیت داشتند، در ساختار ارتش جدید ادغام شدهاند؛ بهویژه گروه موسوم به «ارتش ملی سوریه» که مستقیماً تحت مدیریت ترکیه قرار دارد.