سه شنبه ۲۰ خرداد ۱۴۰۴
«مردم سالاری» بررسی می‌کند

تمایل مسکو به میانجی‌گری بین تهران و واشنگتن

گروه سیاسی - فهیمه جهازیان: به نظر می‌رسد برای بار دوم بنا شده روسیه و پوتین نقش مهمی در مذاکرات هسته‌ای ایفا کنند.این دولت پیش تر و زمانیکه هنوز مذاکراتی در کار نبود موفق شدند با میانجیگری سنگ بنای مذاکراتی را بنا نهند که اکنون ادامه و نتایج آن در‌هاله ای از ابهام قرار دارد. اکنون هم به نظر می رسد با توجه به عدم موفقیت عمان و قطر در میانجیگیری جهت باز کردن گره موضوع غنی سازی باردیگر بنا شده تزارها وارد میدان شوند تا شاید توفیقی حاصل شود.
آمریکا اخیرا طی نامه‌ای به تهران اعلام کرده که حاضر نیست موضوع غنی‌سازی در خاک ایران را حتی تحت عناوینی چون کنسرسیوم بپذیرد. دونالد ترامپ هم که این روزها درگیر حواشی متعددی در داخل آمریکاست چند روز قبل برای بار دوم تاکید نمود که غنی سازی در ایران خط قرمز او است.
در مقابل نیز تهران هم گفته هرگز نخواهد پذیرفت که غنی سازی را کناربگذارد زیرا برای مصارف صلح آمیز به این موضوع نیاز دارد ولی حاضر است غنی سازی زیر نظارت کامل آژانس صورت گیرد.کشمکش در مورد غنی سازی ایران همچنان ادامه دارد و مسیر ادامه مذاکرات هسته‌ای را مختل کرده است.
در این میان روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه از سفر پوتین به تهران خبر داد هرچند که در سخنان خود تلاش کرد القا کند که این سفر قریب الوقوع ارتباطی با مذاکرات هسته‌ای ندارد. بقایی گفت:سفر مقام‌های کشورهای مختلف به پایتخت‌های یکدیگر موضوع جدیدی نیست. در این خصوص یک اطلاع رسانی ناقص صورت گرفته بود که بعد سفارت ما در مسکو اصلاح کرد.
وی ادامه داده است: بحث تعامل و رایزنی بین مقام‌های عالی‌رتبه ایران و روسیه مثل رایزنی با هر کشور دوست دیگر همیشه در دستورکار بوده است.
سخنگوی وزارت خارجه تاکید کرد : رفت و آمدهایی از سوی ما انجام شده و دعوتنامه‌ای را برای سفر پوتین ارسال کردیم و این یک امر مرسوم و عادی است که طرفین با هم برای تعیین زمان و دستورکار این سفر مشورت می‌کنند که در آینده انجام خواهد شد.
روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی، همواره در عرصه دیپلماسی بین‌المللی و حل منازعات نقش فعالی ایفا کرده است. اما سوال اینجاست که آیا این کشور می‌تواند به عنوان یک میانجی قابل اطمینان در منازعات بین‌المللی از جمله موضوع مذاکرات هسته‌ای عمل کند؟ به نظر می رسد برای پاسخ به این سوال، باید به چند عامل کلیدی توجه کنیم.
روسیه در چندین منازعه بین‌المللی از جمله بحران‌های خاورمیانه، اوکراین و قفقاز جنوبی نقش میانجی را بر عهده داشته است. هر چند به عقیده برخی ناظران در برخی موارد، مانند مذاکرات هسته‌ای ایران، این کشور توانسته است به عنوان یک بازیگر نسبتا مثبت عمل کند، اما در موارد دیگر، مانند بحران اوکراین، روسیه به عنوان یک طرف درگیر شناخته می‌شود و این موضوع باعث ایجاد تردید در مورد بی‌طرفی آن شده است.
از سوی دیگر، روسیه به عنوان یک کشور با منافع ملی خاص خود، ممکن است در برخی موارد از نقش میانجی‌گری خود برای پیشبرد اهداف استراتژیک استفاده کند. این امر می‌تواند اعتماد دیگر کشورها به توانایی روسیه در ایفای نقش بی‌طرف را کاهش دهد.در ایران نگاه چندان مثبتی نسبت به این موضوع وجود ندارد و قشر الیت جامعه ایرانی اعتقاد راسخ دارند که روس‌ها در بزنگاه‌های حساس تهران را وجه المصالحه کرده و در نهایت این میانجیگری به ضرر ایران تمام می شود.
ضمن آنکه روسیه در حال حاضر با چالش‌های زیادی در روابط بین‌المللی مواجه است، از جمله تنش‌ها با غرب و تحریم‌های اقتصادی. این وضعیت می‌تواند بر قابلیت این کشور در ایفای نقش میانجی تأثیر بگذارد و موجب شود که کشورهای دیگر نسبت به آن بی‌اعتماد شوند.در عرف بین‌الملل عرف این است که کشورها و دولت‌هایی که چالش‌های کمتری دارند و حداقل به عنوان صلح طلب شناخته می شوند بین کشورها و دولت‌های دیگر میانجیگری نمایند و این درحالیست که همین حالا روسیه در حال جنگ با کشور دیگری است!
البته روسیه دارای تاریخچه‌ای غنی در دیپلماسی و توانایی‌های بالایی در مذاکرات است. این کشور می‌تواند با استفاده از تجربیات گذشته و روابط خود با کشورهای مختلف، به حل منازعات کمک کند. اما این توانایی‌ها باید با بی‌طرفی و عدم جانبداری همراه باشد تا به عنوان یک میانجی قابل اطمینان شناخته شود.
در نهایت، می‌توان گفت که روسیه می‌تواند در برخی موارد به عنوان یک میانجی مؤثر عمل کند، اما اعتبار آن به عنوان یک میانجی قابل اطمینان تحت تأثیر منافع ملی، تاریخچه رفتارهای گذشته و روابط بین‌المللی قرار دارد. برای اینکه روسیه بتواند به عنوان یک میانجی قابل اطمینان در موضوع مذاکرات هسته‌ای شناخته شود، نیاز است که به بی‌طرفی و انصاف در روندهای دیپلماتیک پایبند باشد.