یکی از مهم ترین عـوامـل شکل دهنده الگوی غذایی هر جامعه مجموعه عادات و فرهنگ غذایی آن جامعه است. ایرانیان مردمی خوش ذائقه و دارای تنوع غذایی بسیار بالا هستند و سنت خوردن، از ماندگارترین میراثهای فرهنگ و تمدن ایرانیان است.

یکی از مهم ترین عـوامـل شکل دهنده الگوی غذایی هر جامعه مجموعه عادات و فرهنگ غذایی آن جامعه است. ایرانیان مردمی خوش ذائقه و دارای تنوع غذایی بسیار بالا هستند و سنت خوردن، از ماندگارترین میراثهای فرهنگ و تمدن ایرانیان است. امــا در ایــن میان آنچه قابل تامل است، الگوی تغذیه ای ماست. سطح سلامت جامعه وابستگی زیادی به تغذیه مناسب و سالم دارد. الگوی تغذیه کشور ما دستخوش تغییرات زیادی شده است و به گفته کارشناسان، وضعیت تغذیه ایرانیان در حد مطلوبی نیست.
میزان مصرف نان در ایران رقم خیره کننده ای دارد. سرانه مصرف نان هر ایرانی در سال در حالی 160 کیلوگرم است که این آمار در جهان تنها 25 کیلوگرم است. در واقع ایرانی ها 6 برابر آمار جهانی نان می خورند و از این لحاظ در صدر جهان قرار دارند.
سرانه مصرف برنج در کشور ما 40 کیلوگرم اعلام شده  و این درحالی است که در سه‌دهه گذشته، این میزان 15 تا 20 کیلوگرم بوده است. اما این مقدار نسبت به میانگین جهانی 25 کیلوگرم هم پایین تر است. پرمصرف‌ترین کشور جهان در برنج، تایلند است که سرانه مصرف برنج در این کشور 140 کیلوگرم است. این در حالی است که این آمار در کشور ترکیه فقط 8 کیلوگرم است.
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) در دسامبر  2012 سرانه مصرف گوشت ( قرمز و سفید) در جهان را 41 کیلوگرم اعلام کرد. این در حالی است که ایرانی ها سالانه حدود 36 کیلوگرم گوشت مصرف می کنند. این میزان از آمار جهانی کمتر و از میانگین آسیا بالاتر است. همچنین ایران از لحاظ مصرف گوشت بین 196 کشور جهان در رتبه 98 قرار دارد.
سرانه مصرف شکر ایرانی‌ها بین 21 تا 24 کیلوگرم است. در حالی‌که میانگین جهانی آن، فقط 5 کیلو گرم است. این، یعنی ایرانی ها 5 برابر مردم جهان از شکر استفاده می‌کنند. ایرانی ها علاوه بر شکر، در نمک هم زیاده روی می‌کنند. سازمان جهانی بهداشت، میانگین مصرف نمک را برای هر فرد در جهان، 10 گرم عنوان کرده و این میزان را دو برابر میزان توصیه شده این سازمان دانسته است. اما ایرانی ها دو تا سه برابر بیشتر نمک مصرف می کنند.
 سرانه مصرف روغن در کشور 21 کیلوگرم است. این در حالی است که وزیر بهداشت روز چهارشنبه 23 مهرماه از اضافه شدن سالانه 3 کیلوگرم روغن به سرانه مصرف ایرانی ها خبر داده است.
سرانه مصرف تخم مرغ در ایران 190 عدد است. این در حالی است که میانگین جهانی، 250 عدد تخم مرغ است و ایرانی‌ها سالانه 60 تخم‌مرغ کمتر از میانگین جهانی می‌خورند. هرچند رقم‌های دیگری هم در این باره اعلام شده و به‌عنوان مثال، سال گذشته معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفتگو باخبرگزاری فارس گفت: سرانه مصرف تخم مرغ کشور 160 و در جهان 300 عدد است.
 
سرانه مصرف روغن زیتون، این داروی طبیعی در کشور فقط 220 گرم است. این در حالی است که در برخی کشورهای جهان سرانه مصرف این کالا به 27 کیلوگرم نیز می‌رسد. کشور سوریه بالا‌ترین آمار مصرف روغن زیتون را با ۲۷ کیلوگرم در سال به خود اختصاص داده است که به دلیل مصرف بالای این ماده طبیعی با کمترین مشکل بیماری‌های قلبی و عروقی مواجه است.
 
ایرانی‌ها در نوشیدن مضرترین نوشیدنی جهان نیز با اقتدار در صدر ایستاده اند. مصرف سرانه نوشابه در کشور ما 42 لیتر است. در حالی که مردم جهان به زور 10 لیتر نوشابه در سال می خورند.
 
سرانه مصرف شیر در ایران 70 کیلوگرم اعلام شده است. اما طبق آمار جهانی متوسط مصرف شیر در جهان 190 کیلوگرم و در کشورهای اروپایی بین 300 تا 450 کیلوگرم اعلام شده است. این آمار در کشورهای توسعه یافته جهان به 500 کیلوگرم هم می‌رسد. البته مصرف شیر در استان های چهارمحال بختیاری، آذربایجان غربی و شرقی از متوسط کشور بیشتر است.
 
با بررسی آمار مصرف مواد غذایی کشور و میانگین های جهانی به روشنی پیداست که ایران در وضعیت غذایی درستی قرار ندارد. حتی می توانیم عنوان بدغذا ترین کشور جهان را از آن خود کنیم. بنابراین اصلاح الگوی تغذیه ای با آموزش های بنیادین و آگاه کردن مردم از تبعات الگوی غذایی غلط شاید بتواند به بهبود وضعیت غذایی جامعه بویژه نسل های بعد کمک کند.
*رییس هیات مدیره تعاونی تولید کنندگان محصولات غذایی