معلمان؛ رهبری در بحران

بحران به پیشامدی اطلاق می شود که بطور ناگهانی در آن عرصه ای از زندگی آدمی به عنوان مثال؛ سلامتی، رفاه، آموزش و... به مخاطره افتاده و اخلال و بی نظمی صورت بگیرد. حدود 11ماه است بحرانی جهانی گریبانگیر جوامع شده است که مستقیما بر عرصه سلامت تاثیر گذاشته است و غیر مستقیم بر جنبه های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی. دولت ها برای برون رفت از این شرایط تصمیاتی اتخاذکردند تا علاوه بر تطابق  تصمیمات و اقدامات با بوم کشورشان ، از آسیب های اپیدمی بیماری کاسته شود. شیوع بیماری کرونا تلنگری بود تا بشر به نواقص موجود در زمینه های مختلف پی ببرد و در جهت برداشتن شکاف ها و کاستی ها گام بردارد و برنامه ریزی کند. به جز نظام سلامت که با ظهور نسخه ای جدید از ویروس کووید 19 دستخوش بحران و در پی آن جبران کاستی ها شد، نظام های آموزشی از جمله سیستم های اجتماعی بودند که با تعطیلی مراکز آموزشی و فرایند همیشگی یادگیری، بایستی چاره ای برای حیات سیستم خود می اندیشند. بدون تردید هر سازمانی مولفه های اصلی و نقش پذیری دارد که با وجود آنها مسیر حرکت و دستیابی به اهداف سازمانی امکان پذیرتر و پایدارتر است. در آموزش و پرورش معلمان یکی از همین مولفه ها محسوب می شوند چرا که اگر معلم باشد فرایند این سیستم تکمیل می شود و در غیر اینصورت نمیتوان توقع داشت سیستم پیامدی در خور انتظارات داشته باشد. شعار امسال روز جهانی معلم: معلمان؛ رهبری در بحران و بازآفرینی سیمای آینده" است. اغراق نیست اگر گفته شود در دوران شیوع کرونا معلمان در ایفای نقش اجتماعی خود خلاقیت ها و نوآوریهایی به کاربستند که شرایط آموزشی را برای خانواده و دانش آموزان قابل تحمل تر کرد. یکی از اصلهای رهبری اثرگذار و اثربخش، مدیریت بحران و تداوم زندگی در شرایطی است که امکانات و فرصت های همیشگی در دسترس نیست و برای تداوم باید راه حل هایی اتخاذ شود که جامعیت و فراگیری حداکثری داشته باشد .برای تداوم آموزش در این دوران آموزش مجازی بهترین راه حل انتخاب شد و به طبع کشورهایی که مجهز به زیرساخت های فناوری و نیروی انسانی ماهر در یادگیری الکترونیک بودند بخوبی توانستند به دور از آشفتگی ها و نگرانی های خانواده ها دانش آموزان را در امر یادگیری راهنمایی و هدایت کنند. در  این میان آن بخش دیگری از جوامع از جمله کشور ما که نه بستر اینترنتی قابل قبولی دارند و نه نیروی انسانی کاربلد فناوری، برای رفع دغدغه ها کار سخت تری داشتند. در ایران معلمان توانستند با وجود کاستی های فراوانی که شرایط کار یاددهی را با مشکلاتی مواجه می ساخت بحران پیش آمده را رهبری و آینده پویای ذهن دانش آموزان را بازآفرینی کنند. معلمان با صرف هزینه های شخصی نه تنها از وقت مختص به زندگی خود گذاشتند بلکه در یاددهی شاگردانشان با اختصاص بودجه شخصی(در موضوع استفاده از اینترنت و تهیه و تولید محتوای آموزشی) با خلاقیت های مثال زدنی کلاس های تدریس را در فضای مجازی برگزار و آموزش را ادامه دادند و رهبری در بحران را بخوبی معنا بخشیدند. بسیاری از معلمان مناطق محروم و کم برخوردار که دانش آموزان امکان استفاده از آموزش های مجازی و تلویزیونی را نداشتند با قبول سختی ها و ناملایمات کلاس های حضوری با رعایت پروتکل های بهداشتی برگزار کردند و سیمای آینده ای را که آنان برای خود متصور بودند و شیوع کرونا آن را مخدوش کرده بود بازآفرینی کردند.
آموزش و پرورش باید پیش از اینها در همسوسازی با نظام های آموزشی نوین، اقداماتی برای ارتقای سطح بهداشتی مدارس،افزایش سواد  فناوری ورسانه ای معلمان  و فراهم آوری بسترهای لازم برای آموزش مجازی انجام می داد تا به هنگام بحران کاتالیزور فرایند باشد نه آنکه با کمبودهایی که وجود دارد دست اندازهایی را ایجاد کند.در هر صورت بیماری کرونا فرصتی شد تا مغز دستگاه تعلیم و تربیت  به کار بیفتد و تصمیم بگیرد که باید حرکتی نوین داشته باشد. اگر منتقدان نظام آموزشی در این دوران که سلامتی ارجح است نه با آموزش حضوری موافق هستند و نه با آموزش مجازی، از آن جهت است که معلمان رهبرانی هستند که بر شرایط حیطه رهبری خود وافق و آگاهند، از کاستی های آن باخبرند و نقاط قوت را نشان دارند.تحولی که در مسیر همیشگی آموزش رخ داد در رویکرد یادگیری پیوندگرایی به تکرار آزموده شده است  و ايجاد شبكه اي از فراگيران كه دانش بين آنها انتقال پيدا مي كند ثمره چنين يادگيري است. هرچند كه به سمت آموزش همراه با فناوري اطلاعات ديرحركت كرديم اما شيوع كرونا فرصت خوبي است تا در اين عرصه نقاط ضعف شناسايي وچاره سازي شود تا سيستمي توانمند و به روز فرايند آموزش دانش آموزان را هدايت كند.