نمایشگاه مجازی کتاب و چند نکته

چندی پیش نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران برگزار و با استقبال نسبتاً خوبی از سوی جامعه مواجه شد. ایده برگزاری مجازی نمایشگاه در دوران موسوم به پاندمی کرونا ایده خوبی بود. خرید غیر حضوری از اقصی نقاط کشور، ارسال رایگان و تخفیف ناچیز آرزوی هر کتابخوانی است. اگر چه برخی از ناشران در نمایشگاه شرکت نداشتند و می­تواند به چند دلیل مختلف باشد؛ برای حضور پررنگ ناشران می­بایست اطلاع­رسانی قبلی از ماه­ها قبل صورت گرفته و زمان کافی در اختیار آنها قرار گیرد تا بتوانند تصویر جلد و توضیحات حجم انبوهی از کتاب را اسکن کنند و در اختیار نمایشگاه قرار دهند. دومین موضوع بسته­بندی و ارسال سفارشات از طریق پست بوده که تهیه و بسته­بندی محموله­ها برای بعضی از ناشران با صرفه نیست و آنان را در شرایط سختی قرار خواهد داد. از سویی برخی ناشران اعتقاد دارند که اغلب کتاب­ها قابل سفارش تلفنی و مجازی است و به زحمت آن نمی­ارزد که برای فروش بیشتر با اندک تخفیف در نمایشگاه حضور داشته باشند. در خصوص ارائه کد تخفیف نیز مثل همیشه اگر متقاضی در یکی دو روز باقیمانده به پایان نمایشگاه تصمیم به خرید کتاب بگیرد با عبارت "بن تخفیف تمام شد" روبرو می شود. در هر صورت نمایشگاه برگزار شد و به نظر می رسد مثل اغلب برنامه­های فرهنگی عجولانه طراحی و اجرا شده است. این موضوع ابتدا از نوع طراحی سایت خرید نمایشگاه به خوبی قابل مشاهده بود. متقاضی مبتدی با مراجعه به سایت می­بایست زمانی را برای پیدا کردن فرایند ثبت سفارش اختصاص دهد. اما مسئله مهم برای برگزاری نمایشگاه مجازی که بزرگترین نقطه ضعف آن محسوب می شود چگونگی ارسال بسته­های خرید کتاب بود. وقتی نماینده پست، بسته خرید کتاب را به درب منزل خریداران می­رساند آنها در ابتدا با یک صحنه شوک­آور روبرو می­شوند. بعنوان مثال از ده کتاب خریداری شده، یک کتاب به دست آنها می­رسد! در وهله اول مخاطب فکر می­کند اشتباهی رخ داده و سایر کتاب­های خریداری شده در نمایشگاه جا مانده است. در حالی که واقعیت چیز دیگری است. قرار است بسته­های پستی متعددی به دست خریداران برسد. یعنی اگر فردی بیست کتاب از بیست انتشارات مختلف خریداری کرده باید در انتظار بیست بسته پستی بوده و هر روز منتظر حضور نماینده پست پشت درب منزل خود باشد. موضوعی که اگر مجریان برگزاری با آرامش و در یک زمان بلند تصمیم می گرفتند به راحتی قابل حل بوده و ضرر و زیان محیط زیستی نیز نداشت! کتاب ها می توانست با کد اختصاصی خریدار در اختیار مجری برگزاری نمایشگاه مجازی قرار گرفته و به صورت یکجا برای خریدار ارسال شود. دستگاه­ها بالاخص سازمان پست نیز با این حجم از مسئولیت ارسال محموله مواجه نشده و بسته­ها نیز در یک گام و سالم به مقصد می­رسید. در هر صورت به نظر می رسد آزمون و خطا بخش جدایی­ناپذیر رویدادهای فرهنگی در کشور است. نمایشگاه بین­المللی کتاب هر ساله در اردیبهشت ماه و به صورت حضوری برگزار می­شود. با وجود شیوع کرونا در کشور پیش بینی می­شود امسال نیز امکان برگزاری حضوری نمایشگاه نباشد. اگر تصمیم بر برگزاری نمایشگاه به صورت مجازی شود رفع نواقص این تجربه نخستین و ترغیب ناشران برای شرکت در نمایشگاه می­تواند رویداد فرهنگی خوبی را در اردیبهشت سال جدید رقم بزند. متولیان فرصت خوبی برای برگزاری هر چه بهتر نمایشگاه مجازی در اختیار دارند تا با آرامش بیشتری نقصان­ها را برطرف و ضرر و زیان وارد شده به حوزه کتاب را بر اثر شیوع کرونا در کشور تا حدی جبران کنند.