رفع تحریم چه پیامدهایی دارد؟

سه سال بعد از خروج آمریکا از برجام، احیای مجدد این توافق و رفع تحریم‌های ظالمانه‌ آمریکا که در دوره ریاست جمهوری ترامپ علیه ایران وضع شد، در روزهای اخیر در نشست وین  شدت گرفته است. مردم ایران در انتظار موفقیت در این نشست هستند. در این یادداشت به آثار اقتصادی رفع تحریم ها پرداخته میشود.
اگر موفقیت در این نشست را برابر رفع تحریمها بگیریم و شاهد لغو تحریمهای ناشی از برجام، تحریمهای ترامپی و تحریمهای غیر هسته ای و راستی آزمایی رفع آن در حوزه های مختلف انرژی/نفت و فرآورده های نفتی، بانک مرکزی، خدمات بانکداری و معامله، فلزات و معادن و غیره باشیم در کوتاه مدت اثرات آن را در کاهش نرخ ارز شاهد خواهیم بود به طوریکه مبادله گران و سفته بازان با تخمین کاهش نرخ ارز، خودشان نیز به عرضه کنندگان ارز تبدیل می شوند و حتی ارزهای خانگی در فرآیند نزولی بازار عرضه ارز را تشویق خواهد کرد و کاهش نرخ ارز تثبیت خواهد شد.
در میان مدت با مقاومت قیمت بازار کالا در مقابل کاهش نرخ ارز روبرو می شویم تا زمانی که بازار تسویه شود و کالاهایی که بر مبنای نرخ ارز قبلی موجود در بازار وارد شده معامله گردیده و از چرخه بازار خارج گردد.
اثرات بلند مدت برجام در رفع تحریمها، رونق گرفتن تجارت خارجی و سرمایه گذاریهای داخلی و خارجی است که در این مورد مجالی دیگر لازم است تا بحث کافی صورت گیرد.
اثرات تحریم در زندگی مردم مشهود است و هر فرد منصفی در کشور دولت را تشویق به به ثمر رساندن برجام در نشست وین می کند. تحریمهای ظالمانه اثرات خود را در زندگی تک به تک افراد جامعه می گذارد. تحریم های هوشمند موجب محدودیت ورود ارز به کشور می شود و در نتیجه عرضه ارز در کشور کاهش می یابد که موجب افزایش نرخ ارز یا همان کاهش ارزش پول ملی می شود. مفهوم دکترین کاهش ارزش پول ملی کاهش قدرت خرید یا همان تورم است.
بسیاری از مخالفان برجام شاید چنین تصور کنند که برخی از  بخشهای اقتصادی وابسته به کالای خارجی و در نتیجه ارز نیست و لذا نباید قیمت کالاهای آنها افزایش یابد. این تصور نادرست ناشی از عدم توجه به قیمت های نسبی در اقتصاد است. در علم اقتصاد قیمت های نسبی است که تاثیرگذار است. به عبارت دیگر مهم نیست که درآمد ماهانه شما چقدر است، مهم این است که درآمد شما چقدر قدرت خرید دارد که این همان مفهوم قیمت نسبی است.
تصور کنید تولید یک محصول کشاورزی  نیازی به هیچگونه کالای واداتی ندارد. با افزایش نرخ ارز قیمت کالاهای وارداتی افزایش می یابد و هزینه زندگی کشاورزان افزایش می یابد. لذا کشاورزان باید کالاهای خود را با قیمت بالاتری بفروشند تا همان سطح رفاه قبلی را حفظ کنند. بنابراین افزایش نرخ ارز موجب تورم قیمت کالاهای کشاورزی می شود. این همان کارکرد قیمت های نسبی است باعث افزایش قیمت کالای کشاورزی می شود.  بنابراین این استدلال که اساسا افزایش نرخ ارز ارتباطی با قیمت کالاهایی که تولید آنها  نیازی به کالای وارداتی ندارد، استدلال نادرستی است و بر اساس قانون قیمت های نسبی تغییرات نرخ ارز بر قیمت تمامی کالاها اثر می گذارد.
از مهمترین اثرات تورم فقیرتر کردن فقرا و غنی تر کردن ثروتمندان و به عبارتی افزایش فاصله طبقاتی است. در چنین شرایطی دولت تلاش می کند تا در تمامی بازارها دخالت کرده و قیمتها را کنترل کند. ورود دولت در فعالیت های اقتصادی نه تنها موجب کنترل قیمت نمی شود، بلکه ناکارایی اقتصادی را افزایش داده و زمینه های فساد اقتصادی فراهم می شود. بنابراین کنترل تورم از طریق نظارت و یا عرضه کالا توسط دولت (مانند مسکن) پرداختن به معلول و غفلت از علت است.
 
بنابراین برای رفع این مشکلات باید علت را مداوا کرد و با رفع تحریم ها و فراهم کردن زمینه ورود ارز به کشور قدرت خرید پول ملی را افزایش داد. برجام ابزار تعبیر و تفسیرکننده ساده ترین اصول علم اقتصاد است و همدلی و اتحاد و همچنین مطالبه ملی موفقیت در نشست وین جزو ضروریات بوده و موفقیت در برجام در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت اثرات مطلوبی در زندگی مردم خواهد داشت.
*نماینده دوره دهم مجلس و عضو هیات علمی دانشگاه