عواقب کمیت گرایی و حذف غربالگری

در زندگی سنتی ایرانیان بهداشت جایگاه مطلوبی ندارد و تا چند دهه گذشته نیز به سبب عدم آگاهی از شرایط بهداشتی و علمی در فرزندآوری،  داشتن اولادی  معلول و ناقص امری عادی بوده و مردم این امر را  به قضا و قدر مرتبط می دانستند. این موضوع در داستانهای تاریخی و حکایتها منعکس شده است و در ادبیات داستانی همیشه شخصیتی معلول و ناقص الخلقه حضور دارند. اکنون نیز صحنه هایی از افراد دچار معلولیت در جامعه دیده میشود که خود به تنهایی قادر به تداوم زندگی نیستند و بخشی از خانواده باید کمک و مددکار آنان باشد.  با توجه به پیشرفتهای علمی و پزشکی در خصوص کیفیت فرزندآوری و شناسایی و جلوگیری از عواملی که به تولد نوزادانی ناقص منجر میشود کماکان پدر و مادرانی یافت میشوند که لذت زندگی شیرین خود را پس از صاحب اولاد شدن از دست داده اند. افرادی که آسایش زندگی شان تبدیل به رنج و مشقت نگهداری از یک یا چند اولاد معلول شده  و عمری محکوم  به نگهداری و مراقبت از این  فرزندان  هستند.
تولید نسل های قوی و برتر و متولد شدن نوزادانی به لحاظ جسمی و روانی قوی و سالم ایده بشر از دوره یونان باستان تاکنون است. افلاطون در تشریح جامعه آرمانی خود معتقد است برای افزایش کیفیت افراد جامعه باید مالکیت چه در اموال و دارایی ها و چه در زمینه فرزندان و اولاد حذف شود. وی پیشنهاد میکند در خصوص تولید مثل نیاز نیست همگان در کار تولید مثل در یک جامعه شرکت کنند بلکه برخی از  مردان قوی و باهوش با زنانی زیبا و توانمند امر تولید مثل را برعهده داشته باشند و فرزندان حاصل از این ازدواج ها بعنوان فرزندان اشتراکی به همه افراد جامعه تعلق گیرد. این ایده اتوپیایی افلاطون اگرچه مورد نقد دیگر فیلسوفان قرار گرفت ولی اهمیت کیفیت گرایی و تولید مثل افرادی با کیفیت روحی و جسمی بالا در مقابل کمیت گرایی و افزایش عددی جمعیت را نشان می دهد. در طول تاریخ تولید انسان نیرومند و زیبا و برتر دغدغه بسیاری از پادشاهان و دولتها بوده است. در  عصر مدرن و دست یافتن به علم ژنتیک و یافته های مهم پزشکی تلاش میشود با احترام به حقوق و آزادی افراد در تولید مثل و فرزند آوری، آسیبها و اختلال در نوزادان به کمترین حد خود برسد. مراقبتهای گام به گام دوران بارداری یا انجام آزمایش خون، سونوگرافی، گرفتن مایع دور جنین و نمونه پرزهای جنینی از انواع آزمایشاتی است که منجر به اطمینان از تولد یک  نوزاد سالم می شود. 
یکی از طرح های خوبی که در چند سال گذشته در حوزه بهداشت و درمان در ایران  اجرا میشود طرح 4 مرحله ای غربالگری ضروری است. در این طرح با تاکید بر بارداری سالم و  اطلاع از سلامت جنین تا 4 ماهگی با چند آزمایش ساده در مادران باردار، آسیبها و اختلالات احتمالی همچون سندرم داون و و اختلالات کروموزومی دیگر شناسایی شده و در ماههای اولیه بارداری به پدر و مادر حق انتخاب تصمیم به نگهداری یا حذف جنین میدهد. این طرح کارشناسی، کیفیت جسمی و روانی نوزادان را افزایش داده و از همه هزینه های مادی و معنوی که احتمالا در آینده خانواده و سازمانهای امدادی و بهزیستی را درگیر میکند کاهش می دهد.
اکنون با توجه به پیر شدن جمعیت و نگرانی از منفی شدن رشد جمعیت در ایران، از چندی قبل دولت و مجلس تصمیم به تشویق جامعه برای فرزندآوری دارند. در این راستا انواع و اقسام پیشنهادی تشویقی از پرداخت مستقیم مبالغ ریالی تا واگذاری زمین و مسکن و دریافت بدون قرعه کشی خودرو پیشنهاد شده است ولی تاکنون به لحاظ شرایط بد اقتصادی منابعی برای اجرای چنین طرح هایی وجود ندارد  و دولت و مجلس ناکام از سیاستهای ایجابی و  تشویقی  در فرزندآوری اجبارا به سیاستهای سلبی روی آورده اند. یکی از این سیاستها، حذف طرح غربالگری جنین است که در رسانه ها و شبکه های اجتماعی به شدت مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفته است. در این شرایط امکان غربالگری ازسامانه وزارت بهداشت حذف شده و هزینه آن برای خانواده های مطلع بصورت آزاد و بالا خواهد بود و بیمه ها نیز چنین خدماتی را پوشش نمی دهند و در ظاهر از نگاه مسئولان در فرزند آوری تسهیل میشود. با حذف این طرح شاید کمیت فرزند آوری و تعداد موالید افزایش یابد ولی قطعا کیفیت نوزادان متولد شده به شدت کاهش می یابد و مجددا به شرایط نا مطلوب گذشته برگشته و جامعه با انبوه نوزادانی معلول ودارای اختلال روبه رو میشود.
برای فرزند آوری  و افزایش جمعیت ابتدا باید بسترهای مادی و روانی چنین امر مهمی مهیا باشد. مسئولینی که بدترین شرایط زندگی را برای توده مردم رقم زده اند در شرایط بد تحریم و سختی معیشت، چگونه انتظار فرزندآوری از جامعه تحقیر شده و نحیف دارند؟ هم اکنون برخی افراد، نوزادان را در سطلهای زباله رها میکنند یا میفروشند چه رسد به اینکه فرزند چندم باشد و اختلال داشته باشد.خانواده هایی که توان  سیر کردن شکم همین اولاد موجود خود را ندارند چگونه باید تصمیم به ازدیاد جمعیت بگیرند در صورتیکه نمی دانند چه آینده ای در انتظار فرزندان آنان خواهد بود؟
حکومت و خانواده دو نگاه متفاوت به این مسئله دارند. افزایش جمعیت و تاکید بر کمیت گرایی یک دغدغه در نزد حکومت است ولی در نزد خانواده کیفیت گرایی و  تامین همه نیازهای مادی و معنوی از تصمیم به فرزند آوری تا شرایط رشد و آینده  هزاران دغدغه ای است که هر یک  از اهمیت خاصی برخوردار است. لذا تا این دو نهاد به نقطه عطفی در باب  تولید مثل و فرزندآوری نرسند و انگیزه کافی در خانواده ها ایجاد نشود حذف چنین طرحی به جز آسیب و دردسر برای برخی از افراد ضعیف و  طبقات پایین و بدنیا آمدن سالیانه چند هزار نوزاد دارای اختلال ثمره ای  ندارد.