نقش ایران در تحول جدید اوپک

بین سالهای 90 تا 95 بدترین روزهای اوپک رقم خورد، چه اینکه سیاسی کاری و تصمیم های نابخردانه از سوی اعراب حوزه خلیج فارس، این سازمان را تا فروپاشی کامل پیش برد. ارزان فروشی، تولید روزافزون بدون توجه به مازاد تولید نفت در جهان، افزایش ذخایر استراتژیک نفت در آمریکا و جان گرفتن شیل ها در ایالات متحده، دست به دست هم داده بود که اوپک این سازمان با قدمت بیش از نیم قرن را بدجوری از پا بیاندازد.
اما در این میان پافشاری ایران بر مواضع بر حق خویش و دیپلماسی بسیار بجای مهندس زنگنه، وزیر نفت از یکسو و میدان داری روس ها از سویی دیگر، موجب گشت که سعودی ها و کشورهای دیگر عرب این سازمان پس از سالها لجاجت سرانجام سر عقل بیایند و راه تعقل را در پیش بگیرند.
بدین سان بود که اوپک و غیر اوپک در آذر 95 ، در اوپک 171 و در تصمیمی تاریخی به کاهش تولید رای دادند و تعهد کردند که به مدت 6 ماه، یک میلیون و 800 هزار بشکه از تولید روزانه خویش بکاهند تا بدینوسیله عرضه و تقاضا در بازار را مدیریت نمایند. پایبندی چشمگیر به این تعهد نیز در نوع خود بی نظیر بود چه اینکه با پایبندی بیش از 90 درصدی کشورها به این تعهد کاهش تولید، قیمت نفت از سراشیبی سقوط به جاده صعود نیل کرد و نفت که تا بشکه ای زیر 30 دلار در هر بشکه نیز سقوط کرده بود، بر اثر این تصمیم بخردانه تا بالای 50 دلار در هر بشکه صعود کرد.
اما بی تردید ادامه سرمایه گذاری ها در صنعت نفت جهان به ویژه صنعت نفت ایران که روز پنجم خرداد ماه وارد 109 سالگی اش شد، به قیمتی بیش از 50 دلار نیاز دارد، اوپکی ها و غیر اوپکی ها در نهان و آشکار، از رسیدن قیمت نفت به بشکه ای 60 الی 65 دلار در هر بشکه سخن می گویند. با همین استدلال است که اوپک بار دیگر و در جدید ترین تصمیم خویش با تمدید کاهش تولید نفت تا 9 ماه دیگر یعنی تا فروردین 97 موافقت کرد تا بازار نفت با این تصمیم دوباره در مسیر جان گرفتن پیش برود. با حمایت روسیه از این تصمیم، کاهش تولید نفت در همان عدد یک میلیون و 800 هزار بشکه (یک میلیون و 200 هزار بشکه از سوی اوپک و 600 هزار بشکه از سوی روسیه) تثبیت می گردد تا اوپک با این تصمیم عاقلانه با یک تیر چند نشان بزند؛ هم به جنگ شیل اویل های آمریکا برود، هم با مازاد نفت بر روی کشتی ها مقابله کند و هم با ذخایر استراتژیک نفت آمریکا -که از قضا این کشور قصد به فروش رساندن تدریجی آن را دارد- دست به یقه گردد.
خاطر نشان می شود که بر اساس پیش بینی ها، تا سال 2040 متوسط رشد اقتصادی جهان بین سه و نیم تا 4 درصد و از طرفی حداقل تا 75 درصد تامین انرژی از منابع هیدروکربوری خواهد بود. باید به این نکته نیز توجه کرد که تا 2040 بسیاری از کشورها قادر به استمرار تولید خویش نخواهند بود و ایران با توجه به ذخایر غنی خویش در زمره محوری ترین کشورها در عرصه تامین انرژی خواهد بود. این امر ضرورت جذب سرمایه گذاری توام با فناوری بر محور IOR , EOR به منظور افزایش ضریب بازیافت را ضروری می نماید. خاطر نشان می سازد؛ با توجه به نقش بی بدیل انرژی هیدروکربوری و ضرورت سرمایه گذاری، نفت زیر 70 دلار حاشیه سود مطمئن برای ایجاد اطمینان در شرکت های بین المللی توسعه بالادستی را توجیه پذیر نمی کند. این امر مبین آن است که برای ثبات در آینده انرژی (
Energy future ) همکاری تنگاتنگ بین کشورهای اوپک و غیر اوپک به منظور جلوگیری از بحرانهای اقتصادی و خصوصا تحقق الزامات برنامه ششم در کشور ضروری است که از بعد داخلی حمایت همه جانبه از صنعت نفت و خصوصا ثبات مدیریتی عالی را در وزارت نفت و استمرار و حمایت از دستارودهای موجود را ضروری می نماید. شکی نیست که هرگاه صنعت نفت مورد حمایت و تشویق قرار گرفته است، اشتغال پایدار مبتنی بر توسعه و تحقق اهداف اقتصادی و پویایی و شکوفایی را در بر داشته و در ادامه هم خواهد داشت.