در ایران هر سال چند تن زباله تولید می‌شود؟+نمودارها

در کشورِ ما سالانه پیرامونِ ۱۸ میلیون تن زباله تولید می‌شود که این رقم بیش از میانگینِ جهانی است.
به گزارشِ «مردم‌سالاری آنلاین»، در جهانِ امروز، ساماندهی، مدیریت و دفعِ مناسبِ پسماند یکی از مهم‌ترین چالشهای زیست‌محیطی است. در راستای توسعه‌ی پایدار، مدیریتِ چرخه‌ی مواد یا همان مدیریتِ پسماند یکی از دغدغه‌های اصلی است و هر بی‌توجهی به این موضوع آسیبهایی جبران‌ناپذیر به زیست‌بومِ ایران وارد می‌کند.
به دنباله، بر پایه‌ی آمارهای سازمانِ حفاظتِ محیطِ زیست در سالِ ۱۳۹۷ و «آسیب‌شناسیِ قانونِ مدیریتِ پسماند» از مرکزِ پژوهشهای مجلس نگاهی گذرا به پسماندهای گوناگون در کشور و میزانِ تولیدشان می‌اندازیم.
 
پسماندهای عادی (شهری و روستایی)
هم‌اکنون روزانه بیش از ۵۸ هزار تن پسماندِ عادی در کشور تولید می‌شود که در این میان تنها ۲۰ درصد از آنها از سراسرِ کشور بازیافت می‌گردند و دیگر پسماندهای بازیافتی همچون کاغذ، پلاستیک و ... زیر خاک می‌شوند.
در کلانشهرهای کشور، ۶۵ درصدِ پسماندها را پسماندهای تر تشکیل می‌دهد که بیشینه‌ی آن (پیرامونِ ۶۰ درصدش) به کمپوست یا انرژی تبدیل‌پذیر است، ولی تنها کمتر از نیمی از آن (پیرامونِ ۲۶ درصد) بازیافت می‌شود. پسماندهای خشک نیز که ۳۵ درصد از پسماندهای عادی را تشکیل می‌دهند و بازیافتِ آنها توجیه اقتصادیِ بالایی هم دارد تنها حدودِ یک‌سوم مقدارِ قابلِ انتظار و پیرامونِ ۹ درصد است.
نزدیکِ ۷۰ درصدِ وزنیِ پسماندها در کلانشهرهای کشور به زیرِ خاک می‌روند که پیرامونِ ۱۰ هزار و ۷۰۰ تن در روز می‌شوند. از این پسماندهای دفنی، میانگین، ۶ میلیون تن گازهای گلخانه‌ای و ۱۱۰۰ مترِ مکعب شیرآبه در روز تولید می‌شود. برای درکِ ابعاد این فاجعه می‌توان گفت، هم‌اکنون هر روزه پیرامونِ ۱۵۰۰ مترِ مکعب شیرابه، با نرخِ آلودگیِ بسیار بالا، حدودِ ۸۰ تا ۱۱۰ هکتار از مساحتِ زمینهای مرغوبِ حاشیه‌ی شهرها را به زمینهای آلوده شده به پسماند تبدیل می‌کند و در همین راستا میزانِ پخشِ گازهای گلخانه‌ای پیرامونِ هشت میلیون تن در سال است که بیش از دو برابرِ میانگینِ جهانی است.
نمودارِ زیر، پسماندِ منطقه‌های شهری و روستایی و درصدِ جداسازیِ آنها را از سرآغاز نشان می‌دهد: 

پسماندهای پزشکی
اگر پسماندهای پزشکی به طورِ مناسب جداسازی شوند، ۸۰ درصدشان پسماندهای عادی است، ۱۵ درصد پسماندهای عفونی، سه درصد پسماندهای شیمیایی و دارویی، یک درصد چیزهای تیز و برنده و کمتر از یک درصدِ پسماندها نیز موادِ رادیواکتیو، کپسولهای گاز، دماسنجهای جیوه‌ای شکسته و باتریهای مصرف‌شده است.
نمودار زیر، وضعیتِ مدیریتِ پسماندهای پزشکی را بر پایه‌ی محلِ تولیدشان نشان می‌دهد: بر پایه‌ی واپسین گزارشها، میزانِ پسماندهای عفونی، تیز و برنده و شیمیایی پیرامونِ ۳۰۰ تن در روز است. هم‌اکنون نیز بیش از ۹۸ درصدِ بیمارستانهای کشور پسماندهای ویژه‌ی خود را از پسماندهای عادی جدا می‌کنند. در بیش از ۹۳ درصدِ بیمارستانها نیز دستگاههای بی‌خطرساز، پسماندهای عفونی و تیز و برنده را از همان سرآغاز تبدیل به پسماندِ عادی می‌کنند.
نمودارِ زیر نشانگرِ وضعیتِ مدیریتِ پسماند در بیمارستانهای کشور است:
پسماندهای کشاورزی
پیرامونِ ۱۷۰ میلیون تن پسماندِ کشاورزی هر سال در کشور تولید می‌شود که دربردارنده‌ی پسماندهای ویژه، همچون سمومِ سالانه و کودهای تاریخ مصرف گذشته، و دیگر پسماندها، همچون فضولات، لاشه و تولیداتِ فاسدِ کشاورزی، است.
 
پسماندِ صنعتی و ویژه
هر سال ۳۲ میلیون تن پسماندِ صنعتیِ جامد در کشور تولید می‌شود. میزانِ تولیدِ پسماندهای ویژه نیز پیرامونِ هشت میلیون تن در سال است.
 
پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی
بر پایه‌ی برآوردها، سرانه‌ی تولیدِ ضایعاتِ الکتریکی و الکترونیکی که به رغم دارا بودنِ موادِ باارزش برای بازیافت دارای موادی بسیار خطرناک هستند از /۲۷ کیلوگرم در سالِ ۱۳۷۶ به ۳/۱۷ کیلوگرم در سالِ ۱۴۰۰ خواهند رسید و میزانِ تولیدِ این ضایعات در سالِ ۱۴۰۰ بیش از ۱۳۰ هزار تن در سال خواهد بود. اهمیتِ پسماندهای الکتریکی به علتِ داشتنِ فلزاتِ سنگین، همچون نیکل، کادمیم و سرب، و فلزاتِ باارزشِ بازیافتی، همچون طلا، نقره، آلومینیوم، آهن و مس، است.
نمودارِ  زیر برآوردی از میزانِ برخی از پسماندهای الکتریکی و الکترونیکی را در سالِ ۱۴۰۰ را نشان می‌دهد: این نمودار نشانگرِ آن است که تا سالِ ۱۴۰۰ بیش از ۵۷ میلیون گوشی، رایانه و تلویزیون از رده خارج خواهند شد.
 
در پایان باید بدین اشاره کرد که بدبختانه در کشور به آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه‌ی مدیریتِ پسماندها هیچ‌گونه توجهی نمی‌شود؛ با گذرِ سالها، طرحِ تفکیک از سرآغاز نیز به طور کامل اجرایی نشده است؛ پسماندها بدونِ ملاحظاتِ زیست‌بومی جابه‌جا می‌شوند؛ درصدِ بازیافت پایین است و در آنچه هم که بازیافت می‌شود کودِ کمپوستِ تولیدشده نامرغوب و غیرِ قابلِ استفاده است؛ همچنین، در سراسرِ کشور، به کارگیریِ گسترده‌ی پسماندسوزها و خاک کردنِ غیرِ بهداشتیِ پسماندها در زمین دیده می‌شود که آسیبهایی جدی به زیست‌بومِ ایران را در پی دارد و باید برای همه‌ی این مشکلات تا دیر نشده است چاره‌ای درازمدت اندیشید.