آلودگی هوا: تجربه‌‌های موفق دیگران و کم‌کاری ما

 این روزها، با فرارسیدن سرما، آلودگی هوای تهران به اوج خود رسیده است تا آن جا که در بیشتر روزهای هفته‌ای که گذشت هوای پایتخت ایران ناسالم بود. شهرداران تهران نیز یکی پس از دیگری می‌آیند و می‌روند بی آن که گامی موثر در کاهش آلودگی هوای تهران بردارند، و این گونه جان میلیونها شهروندِ این شهر و محیط زیست آن هر روز در برخوردی فرساینده با آلودگی هوا در معرض تهدید مداوم قرار دارند و کیفیت زندگی در این شهر را کاهش داده است.
به گزارش «مردم‌سالاری آنلاین»، آلودگیِ هوا پدیده‌ای انسان‌ساخت است؛ به ویژه در شهرها که به علت حضور مواد شیمیایی گوناگون و ترکیبشان با نور خورشید این آلودگی به اوج خود می‌رسد.
از ۵۰ سال پیش به این سو، آلودگی هوا به مشکلی جهانی بدل گشته و در دهه‌ی گذشته در شهرهایی همچون لندن، نیویورک، لس‌آنجلس و مکزیکوسیتی آسیبهایی فراوان به بار آورده است. تا آن جا که این امر زنگ خطر را در بسیاری از کشورها به صدا درآورده و حکومتها را به چاره‌جویی فراخوانده است. در این میان، برخی کشورها  با سیاستگذاریهای علمی به پایش پیوسته و گردآوری اطلاعات مورد نیاز برای رفع مشکل آلودگی هوا روی آوردند، و بر بستر یک ساختار قانونی مناسب، که ضمانت اجرایی نیز داشت، برنامه‌های کاهش آلایندگی را آغاز کردند، و در این راه با بهره از تجربه‌های کشورهای دیگر که در زمینه‌ی مبارزه با آلودگی هوا الگوهایی موفق و پیشرو بوده‌اند، توانستند به موفقیتهایی ارزشمند در کنترل آلایندگی از مبدا بپردازند.
حال ببینیم که آنها چه کرده‌اند که ما نمی‌توانیم انجام دهیم یا اراده‌ای برای انجامش نداریم. 
نیویورک. در سال ۱۹۶۳، با وارونگی هوا، مه‌دودی عظیم شهر نیویورک را فراگرفت که شماری بسیار از شهروندان این شهر را به کام مرگ فروبرد. در سال ۱۹۷۰، پس از مرگ‌ومیرهای ناشی از این مه‌دود و آسیبهایی فراوان که ایجاد شد، کنگره‌ی امریکا لایحه‌ی هوای پاک را تصویب کرد که منجر به پایه‌ریزی بنیاد حفاظت از محیط زیست امریکا شد. این بنیاد با برنامه‌ریزی علمی و پایش مداوم توانست میزان آلودگی هوا را چنان کاهش دهد که از سال ۲۰۰۰ به این سو دیگر این شهر حتی یک بار هم در وضعیت هشدار قرار نگیرد. یکی از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه یارانه‌دهی به خودروهای فرسوده است. برای نمونه از سال ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۰، با ۷۰ میلیون دلار، ۲۵ هزار خوردو نوسازی شدند که این امر به کاهش ۶۰۰۰ تن از ذرات معلق در هوای این ایالت انجامید.
سئول. پایتخت کره‌ی جنوبی یکی از موفق‌ترین پایتختهای جهان در کنترل آلودگی هوا بوده است. این شهر نیمی از بودجه‌ی خود را صرف این کار کرد و از ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ نزدیک به ۱۴۰ هزار خودروی دیزلی را به فیلترهای دی‌پی‌اف که آلایندگی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند مجهز کرد، آن هم نه با هزینه‌ی مالک خودرو که به هزینه‌ی شهرداری سئول و دولت کره‌.
مکزیکوسیتی. یکی از موفق‌ترین کشورهای جهان در مبارزه با آلودگی هوا مکزیک است. روزگاری، ۳۳۰ روز از ۳۶۵ روز سال در پایتخت این کشور هوا ناسالم بود. در سال ۱۹۹۲، سازمان ملل مکزیکوسیتی را آلوده‌ترین شهر جهان معرفی کرد. این امر، سبب شد تا شهرداری شهرِ ۲۱ میلیون نفری پایتخت مکزیک، بر بستر قوانین مدون و با پشتوانه‌ی اجرایی، رو به یک‌رشته اقدامات هدفمند و برنامه‌ریزی شده، همچون بیرون کردن صنایع آلاینده از پایتخت، اصلاح کیفیت سوخت، گسترش و بازسازی ناوگان ترابری همگانی و ...، آورد، و با این اقدامات آلودگی هوا را مدیریت و کنترل کند. از سال ۱۹۹۰ به این سو، و با اجرای این اقدامات، مکزیکوسیتی توانست ۹۰ درصد سرب معلق در هوا، ۷۵ درصد ازن و ۷۰ درصد مواد شیمیایی سرطان‌زای هوا را کاهش دهد تا آن جا که نه تنها دیگر حتی در فهرست ۱۰ شهر آلوده‌ی جهان نباشد که شمار روزهای ناسالم را هم به طرز حیرت‌انگیزی کاهش دهد.
لندن. پایتخت انگلستان پس از جنگ جهانی دوم با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند. مجلس انگلستان در سال ۱۹۵۶ نخستین لایحه‌ی هوای پاک را تصویب کرد و از آن زمان برای کاستن از آلودگی هوا دست به یک‌ رشته اقدامات هماهنگ و یکپارچه زد. این اقدامات چنان موثر بوده است که لندن را به یکی از شهرهای الگو در مبارزه با آلودگی هوا درآورده است.
در پایان باید گفت، همان‌گونه که تجربه‌های کشورهای موفق نشان می‌دهد، یگانه راه برون‌رفت از مشکل آلودگی هوا، سیاستگذاریِ علمی بر بستر ساختار قانونیِ مناسب است که ضمانت اجرایی نیز داشته باشد.