نرخ دلار در بازار آزاد از کانال ۱۱ هزار تومانی که چند ماهی در آن جا خوش کرده بود، خارج شده است. امروز در بازار آزاد نرخ دلار تا ۱۲ هزار و ۳۵۰ تومان بالا رفت. در بازار ارز چه می‌گذرد و چه چشم‌اندازی در مقابل قیمت‌ها در این بازار قرار دارد؟

نرخ دلار در بازار آزاد از کانال ۱۱ هزار تومانی که چند ماهی در آن جا خوش کرده بود، خارج شده است. امروز در بازار آزاد نرخ دلار تا ۱۲ هزار و ۳۵۰ تومان بالا رفت. در بازار ارز چه می‌گذرد و چه چشم‌اندازی در مقابل قیمت‌ها در این بازار قرار دارد؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، همزمان با اعتراضات به افزایش قیمت بنزین، نرخ دلار در بازار آزاد نیز از کانال ۱۱ هزار تومانی خارج شد و نرخ دلار در هفته گذشته حتی تا ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان نیز بالا رفت. در اواخر هفته گذشته، مقداری از سطح نوسانات در بازار ارز کاسته شد اما مجدداً در دو روز اخیر، دلار در کانال ۱۲ هزار تومانی معامله می‌شود. آیا دلار در حال کندن خود از کانال تعادلی ۱۱ هزار تومانی است که چند ماهی در آن به ثبات رسیده بود؟
افزایش قیمت بنزین و ناآرامی‌های هفته گذشته، به‌عنوان یک عامل روانی در افزایش نسبی قیمت ارز نقش داشت. تجربیات سال‌های گذشته، نشان داده که بازار ارز در ایران تا حد زیادی، یک بازار سیاسی نیز است و به تحولات مختلف سیاسی، واکنش مثبت یا منفی نشان می‌دهد.
با این حال، به نظر نمی‌رسد که در روزهای گذشته، تنها محرک نوسان نرخ ارز، تحولات سیاسی و اجتماعی بوده باشد. در حوزه اقتصادی به‌طور مشخص دو عامل بر تغییرات نرخ ارز نقش داشته است.
عامل اول، عاملی است که در کشور در برخی از سال‌ها به صورت روتین در این فصل از سال، بر بازار ارز و تقاضا برای ارز تأثیر گذاشته است. کمی بیش از یک ماه دیگر به پایان سال میلادی ۲۰۱۹ باقی مانده است و بازرگانان یا شرکت‌هایی که با شرکت‌های خارجی، مراوده اقتصادی دارند در این فصل از سال، حساب‌های خود را تسویه می‌کنند. به این علت، همواره در این فصل از سال، تقاضای جدیدی برای ارز در بازار شکل می‌گیرد. در برخی از سال‌ها، این تقاضا باعث شده تا قیمت ارز در کشور در ماه‌های آذر، دی و بهمن افزایش یابد.
اتفاقاً عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز همزمان با اشاره به اعتراضات بنزینی، وجود این عامل در شرایط جاری را تأیید کرده، اما در عین حال نسبت به تحت کنترل بودن بازار ارز، به مردم اطمینان خاطر داده است. وی در یادداشتی اینستاگرامی نوشته است: «آنچه که این روزها در بازار ارز می‌بینیم، عمدتاً ناشی از نحوه عملکرد برخی از صادرکنندگانی است که به سبب جو روانی ناشی از افزایش نرخ بنزین و حوادث بعد از آن و شروع تسویه حسابهای تجار با خارجیان در پایان سال میلادی، تلاش می‌کنند با تعلل، ارزهای صادراتی خود را با نرخ‌هایی بالاتر عرضه نمایند. به همین دلیل به خاطر اعلام نرخ‌های غیر واقعی، تقاضای زیادی حتی برای نرخ های کمتر از آن وجود ندارد».
عامل دومی که در شرایط جاری بر بازار ارز تأثیر گذاشته است، گمانه‌زنی‌های پیرامون لایحه بودجه سال آینده و کسری بودجه دولت است. رئیس جمهور در سفر خود به کرمان صراحتاً به این موضوع اشاره کرد که دولت با کسری بودجه بسیار زیادی روبرو است. علاوه بر این، برخی از فعالان بازار و کارشناسان، اعتقاد دارند که دولت در سال آینده به دلیل کاهش درآمدهای نفتی، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی را متوقف خواهد کرد یا حداقل لیست کالاهایی که ارز ۴۲۰۰ تومانی به آن‌ها اختصاص داده می‌شود را محدودتر خواهد کرد. کاهش صادرات نفت، منابع ارزی دولت را تحت فشار قرار داده و این عامل می‌تواند رفته رفته رشد نسبی قیمت ارز را درپی داشته باشد. گذشته از این، اگر دولت بخواهد نرخ محاسباتی دلار در بودجه سال ۹۹ را بالاتر از سال پیش تعیین کند، عملاً این سیگنال را به بازار ارز ارسال کرده که قیمت‌ها ممکن است وارد روند صعودی شوند. گمانه‌زنی فعالان بازار‌ در این حوزه‌ها در افزایش نسبی قیمت ارز در روزهای گذشته نقش داشته است.
 
چشم‌انداز قیمت ارز در بازار آزاد
آینده قیمت ارز در بازار آزاد به سیاست اقتصادی دولت و سطح درآمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی بستگی دارد. اگر به سمت حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی پیش برود، قیمت کالاهای اساسی افزایش خواهد یافت و تورم جدیدی شکل خواهد گرفت. این تورم جدید خود با یک فاصله زمانی می‌تواند به افزایش قیمت ارز منجر شود.
سطح درآمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی نیز در ماه‌های آتی یک عامل مهم در بازار ارز خواهد بود. صادرات غیرنفتی می‌تواند در مدیریت بازار ارز، کمک بسیار زیادی به دولت و بانک مرکزی کند. اگر سطح صادرات غیرنفتی کاهش نیابد و صادرکنندگان نیز به موقع با قیمت‌های فعلی سامانه نیما، ارز خود را به کشور بازگردانند، می‌توان امیدوار بود که ثبات نسبی در بازار ارز حفظ شود. بانک مرکزی و دولت باید همزمان همه این عوامل را با هم مدیریت کنند.
در کل شرایط فعلی به ما می‌گوید که به احتمال زیاد در بازار ارز، همچنان نوسان وجود خواهد شد اما این نوسان شکل یک جهش عمده (مثل سال گذشته) را به خود نخواهد گرفت. در این سناریو ممکن است نرخ دلار به زحمت تا کانال سیزده هزار تومانی بالا رود. اما یک سناریوی متفاوت دیگر وجود دارد. فضای بازار ارز زمانی تغییر خواهد کرد که دولت سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی را کنار بگذارد یا صادرکنندگان غیرنفتی، مثل سال گذشته، با هدف بالا بردن قیمت‌ها، ارزهای خود را به کشور باز نگردانند. تا زمانی که این دو عامل تغییر نکرده‌اند می‌توان به ثبات نسبی بازار ارز امیدوار بود. اما در صورتی که گمانه‌زنی‌ها به واقعیت تبدیل شود و ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود یا در زمینه بازگشت ارز به کشور، اتفاقاتی مثل سال گذشته روی دهد، سناریوی دوم به وقوع خواهد پیوست و بازار ارز نیز دوباره وارد دوره التهاب خواهد شد.