واکسن کرونا، اختلافات در دولت و بحران کارآمدی

وضعیت ما و واکسن کرونا شبیه آن داستان معروف ملانصرالدین شده است که همراه با پسرش و یک مرکب در راه بودند و بنا بر نظر هر کس وضعیتشان را تغییر می دادند. اگر واکسن بیاید یک بحران که از کجا آمده و چرا انقدر آمده و چرا فلان برند نیامده، اگر نیاید یک بحران که چرا واکسن نمی‌آید و مردم مردند. اگر بیاید و تزریق بشود یک بحران است که چرا به اینها تزریق شد و به آنها نشد و اگر تزریق نشود یک بحران بدتر که پس این واکسن‌های وارداتی کجاست.
ایراد اصلی البته ناکارآمدی دولت است که بر بی اعتمادی مردم به دستگاه‌های حاکمیتی هر روز بیش از روز قبل دامن میزنند. در واقع واکسن کرونا آزمونی بود که دولت می‌توانست از آن سربلند بیرون بیاید، که البته همانطور که پیش‌بینی می‌شد این اتفاق نیفتاده است.
 
به گزارش مردم سالاری آنلاین، در حالی که کشورهای همسایه ما هم مقادیر زیادی واکسن دریافت کرده‌اند، ما هنوز اندر خم یک کوچه مانده‌ایم. در آمریکا روزانه ۳ میلیون دوز واکسن کرونای فایزر و مدرنا در حال تزریق به مردم است و تاکنون بیش از ۱۹۰ میلیون نفر از جمعیت این کشور در قبال کرونا واکسینه شده اند. در اروپا نیز وضعیت به همین منوال است و در کشور‌های خاورمیانه نیز روند تزریق واکسن کرونای چینی و آمریکایی در جریان است. ترکیه با بیش از 19 میلیون دوز، اسرائیل با بیش از 10 میلیون و امارات با بیش از 9 میلیون دوز، پیشتاز واکسیناسیون در منطقه هستند. ایران هم تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار دوز واکسن اسپوتنیک روسیه و ۷۰۰ هزار دوز واکسن استرازنکا از سبد کوواکس و همچنین چند هزار واکسن سینوفارم چینی دریافت کرده است. وزارت بهداشت روز چهارشنبه اعلام کرد که تاکنون ۳۶۱ هزار و ۹۵۱ نفر دوز اول واکسن کرونا و ۱۰۰ هزار و ۶۹۱ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به ۴۶۲ هزار و ۶۴۲ دوز رسیده است. البته روز چهارشنبه مقام‌های وزارت بهداشت خبر از قرارداد خرید ۶۰ میلیون دوز واکسن اسپوتنیک از روسیه را به رسانه‌ها دادند. همچنین ایران ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن از کوواکس خریداری کرده که بیش از ۱۶ میلیون دوز آن هنوز تحویل داده نشده است. مراحل ساخت واکسن ایرانی هم در جریان است و وعده داده شده تا پایان خردادماه امسال آماده تزریق باشد. ولی واقعیت این است که با توجه به جمعیت و استانداردهای نظام بهداشتی، هنوز تا رسیدن به وضعیت مطلوب راهی طولانی باقی مانده است. در این میان هر روز اختلاف بین مدافعان تولید و هواداران واردات واکسن هم شدیدتر می‌شود. اختلافی که در جلسات کابینه و سخنان وزیر بهداشت هم دیده می‌شود. ظاهرا وزیر بهداشت در جبهه کسانی است که تلاش می‌کنند واکسن داخلی زودتر برسد و رئیس جمهور در تلاش برای پیدا کردن راهی برای وارد کردن واکسن است. نکته‌ای که توسط هر دو البته تکذیب شده است.
 
اختلاف در هیات دولت؟
مساله واکسن، تحریم و عدم شفافیت در دریافت و توزیع واکسن، به بحرانی جدی برای کشورمان تبدیل شده است. بحرانی که بیش از ناکارآمدی به دلیل شکاف بی‌اعتمادی بین دولت و ملت است. شکافی که رفتارها و اخبار متناقض، هر روز بر عمق آن می‌افزایند. اما بیش و پیش از آن به نظر می‌رسد وزارت بهداشت به رهبری سعید نمکی، با سیاست های دولت همسو نیست. حسن روحانی روز پنج‌شنبه ۲۶ فروردین گفته بود: «برای مقابله با شیوع کرونا نمی‌شود منتظر واکسن داخلی در تابستان بود و "در ماه‌های بسیار حیاتی اردیبهشت و خرداد" باید در پی واردات و استفاده از انواع واکسن خارجی باشیم.» روحانی با بیان این که شرکت‌های خصوصی راحت‌تر می‌توانند واکسن وارد کنند گفت: «هر شرکت و موسسه برای ورود واکسن کوچک‌ترین مشکلی دارد مستقیم به دفتر رئیس‌جمهور بنویسد و من مستقیم موضوع را دنبال می‌کنم چون به راحتی می‌تواند در هفته‌های آینده میلیون‌ها دوز واکسن وارد کشور شود و واکسن می‌تواند مردم را از مرگ حفاظت کند.»
اما به فاصله کمی سعید نمکی با این عبارت که "ماست فروش و سیمان فروش میخواهند واکسن بیاورند" مخالفت خود را با این سیاست عنوان کرد. سعید نمکی ۲۶ فروردین در نشست ستاد مقابله با کرونا استان همدان گفت: «هرچند برخی در عرصه واکسیناسیون ایران خباثت می‌کنند و به تشویش اذهان عمومی می‌پردازند اما تا ۲۰ روز دیگر با پوشش بالای واکسیناسیون با واکسن وارداتی و واکسن تولید داخل، روسیاهی برای آنها خواهد ماند.» در همین حال محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور چند روز پیش گفته بود: «واکسن‌های ایرانی چون برکت، رازی و پاستور و کوبا همه در فرایند تولید هستند اما واکسن برکت که قرار بود تا آخر بهار آماده شود، با مشکلاتی رو به رو شده است که دیرتر آماده خواهد شد.» سخنی که دست‌اندرکاران این پروژه آن را تکذیب کردند.
توپخانه سعید نمکی البته به همین سادگی خاموش نشد. او روز 27 فروردین در نشست ستاد استانی کرونا در کرمانشاه که به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، درمورد واکسیناسیون کرونا، گفت: «عده‌ای این روزها خیلی واکسن، واکسن می‌کنند. من به عنوان متخصص ایمونولوژی و کسی که زبان گفتمان را بلد است، باید نکاتی را در این مورد ذکر کنم؛ ما می‌دانستیم که واکسن کرونا جدی خواهد بود و می‌دانستیم واکسن یک کالای بهداشتی یا تجاری نیست، بلکه در رابطه با کرونا، این کالا یک ابزار سیاسی در اختیار دولت‌ها خواهد شد به همین دلیل اقدامات خود را به زودی آغاز کردیم.»
این اختلافات پیش از این هم رخ نموده و نمکی چند روز پیش در واکنش به سخنان روحانی که گفته بود: «ستاد کرونا یک سخنگو دارد و نمی‌شود هرکسی یک چیزی بگوید و در مبارزه با کرونا همه باید یک صدا باشیم.» گفت: «مصادیق را وزارت بهداشت تعیین می‌کند. اصلاً ستاد ملی مقابله با کرونا بدون مصادیق وزارت بهداشت معنایی ندارد. اصلا ما بیرون می‌آییم، آنها تصمیم بگیرند و به ما ابلاغ کنند. اینطور نمی‌توان مملکت را اداره کرد. ما در دام یکی از سهمگین‌ترین اپیدمی‌های این مملکت افتادیم. گفتیم سفر در هر صورتی عامل انتقال بیماری است و نوشتم تاب‌آوری مردم مهم است اما تاب‌آوری نظام سلامت مهم‌تر است و مازندران تازه از پیک ووهان درآمده بود که درگیر پیک کرونای انگلیسی شد.» علیرضا رئیسی سخنگوی این ستاد روز یکشنبه درباره تصمیم این ستاد برای سفرهای نوروزی گفته بود: «وزارت بهداشت فقط یک رأی در ستاد دارد و در این ستاد نیز اعلام کرد با سفر‌های نوروزی مخالف است، عده کمی با این نظر وزارت بهداشت موافق بودند و بقیه اعضا با آن مخالفت کردند که منجر به انجام سفر‌ها شد.»
 ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت هم در این رابطه در گفت وگویی تلویزیونی گفته بود: «برخی در ستاد ملی کرونا مانع شدند تا از فرصت طلایی عید برای خاموش کردن شعله‌های کرونا استفاده کنیم. نمی‌توانم اسامی این افراد را بگویم.» حریرچی به نوعی انگشت اتهام را به سمت وزارت کشور گرفته بود.
البته واعظی در واکنش به شائبه اختلاف رئیس دولت و وزیر بهداشت، در توییتی نوشت که اختلافی وجود ندارد، اما روز پیش از آن خود او در کنایه‌ای به وزارت بهداشت گفته بود: « این درست نیست که وقتی فوتی‌ها کم می‌شود، یک دستگاه فکر کند همه کارها را خودش انجام داده و به محض اینکه آمار بالا می رود بگوید مردم رعایت نمی‌کنند.»
البته رئیس جمهور هم نشان داده، در مباحثات کلامی حاضر به کوتاه آمدن نیست. او روز شنبه با حضور در ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: «زمانی که در شرایط آرامش قرار گرفته و میزان مرگ و میر کاهش می‌یابد، همه برای اینکه این موفقیت را به نام خود ثبت کنند با یکدیگر مسابقه می‌گذارند، اما وقتی شرایط برعکس می‌شود، هرکسی به دنبال آن است که تقصیر را به گردن دیگری بیندازد، درصورتی که در مواجه شدن با شرایط سخت همه باید دست به دست هم آن را حل و فصل کنیم.»
روحانی با اشاره مستقیم به برخی مسئولان وزارت بهداشت و اینکه ظاهراً حافظه برخی ضعیف شده، گفت: «زمانی که به دنبال خرید واکسن از روسیه و چین بودیم، کسانی پشت تریبون اعلام کردند که اگر از روسیه و یا چین واکسن بیاورید، این واکسن را نمی‌زنیم و حتی برخی تشکل‌های پزشکی نامه نوشتند که از روسیه و چین واکسن نیاورید، چرا که خطرناک است.»
با رصد شبکه‌های اجتماعی (به ویژه توییتر که کلیه اعضای دولت در آن حساب رسمی دارند)، به نظر می‌رسد اختلافات درون کابینه بر سر مدیریت واکسن کرونا جدی است. باید صبر کرد و دید وضعیت در هفته‌های پیش‌رو چطور پیش خواهد رفت و آیا باز هم دود این اختلافات به چشم مردم می رود که روز به روز بیشتر با خطر کرونا مواجه هستند؟
گزارش : موسی حسن‌وند