ايران و چين؛دوستان دوران سخت يا شرکاي اقتصادي؟

گروه سياسي – خاطره ميرزا: «ايران و چين دوستان دوران سخت هستند»، اين شاه بيت سخنان سيد ابراهيم رئيسي در پکن و در ديدار رئيس کنگره ملي خلق چين است، سفري که از سوي رسانه‌هاي دولتي يا طرفدار دولت بسيار پراهميت جلوه داده مي شود اما صاحب نظراني هستند که درباره آن با انتقاد يا احتياط سخن مي گويند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین،اگرچه سفر رئيسي به چين با دستور کارهاي مختلفي بوده است اما به نظر مي رسد مهمترين دستور کار اجرايي کردن توافق جامع ايران ‏‏‏‌و چين است که در زمان دولت قبل و به عنوان آخرين اقدام سياسي علي لاريجاني صورت گرفت. اين در حالي است که برخي صاحب نظران معتقدند اجرايي شدن توافق با چين در گرو احياي برجام است!
رئيس‌جمهور پيش از اين سفر گفت: اميدوارم که اين سفر براي توسعه روابط همه‌جانبه با کشور چين تاثيرگذار باشد و سطح روابط دو کشور را ارتقا دهد که اين خواست دو کشور ايران و چين است.
همچنين معاون سياسي دفتر رئيس‌‌‌‌جمهور در اين رابطه با اشاره به اينکه «اين اولين سفري هست که در دو دهه اخير به دعوت چين انجام مي‌شود»، گفت:  اجرايي کردن توافق جامع ايران و چين از اهداف سفر رئيس‌جمهور به پکن استدر حوزه اقتصادي راهبرد جمهوري اسلامي ايران سياست همگرايي اقتصادي با تمرکز بر حوزه آسياست؛ چراکه قدرت و ثروت جهان در حال حرکت از سمت غرب به شرق هست و نقطه تمرکز آن آسيا و به‌خصوص چين است.  و همه کشورهاي غربي تمايل به ارتباط با چين دارند و حتي دولت آمريکا از زمان اوباما به سمت چين چرخش پيدا کرده است و به دنبال رقابت است
 ناصر کنعاني، سخنگوي دستگاه ديپلماسي نيز در پاسخ به سوالي درباره سفر رئيس‌جمهور به چين گفت:  «سفر آقاي رئيس‌جمهور در رأس هيات عالي‌رتبه سياسي و اقتصادي به چين تحول بسيار مهمي در حوزه مناسبات دوجانبه ايران و چين است. ظرفيت‌‌‌‌ها بين دو کشور در حوزه اقتصادي بسيار حائز اهميت است.  ما برنامه جامع همکاري‌‌‌‌هاي بلندمدت و 25 ساله دو کشور را امضا کرده‌‌‌‌ايم و سفر رئيس‌جمهور به چين مي‌تواند جهش مناسبي را در اجرايي کردن برنامه‌‌‌‌ها و طرح‌‌‌‌هاي پيش‌بيني شده و مندرج در اين برنامه ايجاد کند.  اين برنامه به منزله نقشه راهي است که مسير کلي و افق بلندمدت همکاري‌‌‌‌هاي دو کشور را ترسيم کرده و در اين ارتباط توافقات متعددي آماده شده و در دست نهايي شدن است و اسناد خوبي در چارچوب اين سفر بين دو کشور امضا خواهد شد.
با اين حال خبر آنلاين در گزارشي ، مهمترين عواملي که سفر رئيسي را حائز اهميت ويژه کرده، چنين برشمرد:
1- آقاي رئيسي به عنوان رئيس دولتي به چين مي رود که شعار نگاه به شرق را سرلوحه سياست خارجي خود قرار داده و اعضاي دولت او از جمله کارگزاران سياست خارجي آن، کارنامه روشن و قطوري در غرب ستيزي، برجام ستيزي و اميدواري به همکاري با شرق، خصوصا چين داشته اند.
2- اين سفر در شرايطي صورت مي گيرد که دولت سيزدهم بارها اعلام کرده است که چين به خاطر رويکرد غرب گرايانه دولت قبل حاضر به همکاري با ايران نبوده است و موضوع تحريم‌هاي آمريکا و نپيوستن ايران به اف.اي.تي.اف بهانه اي بيش نبوده و حالا که يک دولت انقلابي با رويکرد غرب ستيز و با نگاه مثبت به چين روي کار آمده، رويکرد تعاملي چيني‌ها نيز متفاوت خواهد شد.
3- اين سفر تقريبا دوسال پس از امضاي برنامه همکاري‌ جامع ايران و چين انجام مي شود، اما هنوز هيچ يک از مفاد اين برنامه در قالب قرداد، اجرايي نشده و دو کشور هيچ گام روشن و ملموسي به سمت همکاري راهبردي برنداشته اند. تبادلات و تعاملات ايران و چين در حد فروش نفت و ميعانات به طرف چيني روي آب و نيز صادرات کيوي و پاي مرغ، باقي مانده است و متاسفانه برخي از کارگزاران سياست خارجي دولت سيزدهم اصرار دارند که صادرات پاي مرغ به چين را به عنوان همکاري راهبردي بپذيريم. حال آنکه کمترين انتظار نخبگان از همکاري راهبردي ايران و چين بهره مندي کشورمان از فناوري‌هاي سطح بالاي چين، سرمايه گذاري کلان اين کشور در حوزه‌هاي مختلف صنعتي، کشاورزي، زيرساختي، حمل و نقل و ... و مشارکت دادن جدي ايران در طرح‌هاي توسعه اي از جمله «کمربند و راه» است که تا کنون نه تنها هيچ نشانه اي از آنها ديده نشده است، بلکه متاسفانه به نظر مي رسد چين در برخي از اين پروژه‌ها از جمله ابتکار «کمربند و راه» ايران را دور زده و برخي از ظرفيت‌هاي ژئوپليتيکي کشورما را تهي کرده است.
4- سفر رئيس جمهور کشورمان به چين در زماني انجام مي شود که هنوز چند ماهي از سفر جنجالي آقاي شي جينپينگ به عربستان و امضاء بيانيه شوراي همکاري خليج فارس عليه تماميت ارضي کشورمان نگذشته است و خاطر ايرانيان هنوز از اين رفتار ناپخته چيني‌ها مکدر است.
5- اين سفر در زماني صورت مي گيرد که روابط ايران و غرب، بيش از هر زمان ديگري دچار تنش و چالش جدي است، هيچ افق روشني براي احياي برجام ديده نمي شود و ايران متهم به همکاري نزديک نظامي و امنيتي با روسيه در جنگ اوکراين شده و ناتو و اتحاديه اروپا نسبت به ادامه اين روند به ايران هشدار جدي داده اند. اين در حالي است که چين، داهيانه خرج خود را از روسيه سوا کرده و به هيچ وجه حاضر نشده است دامن خود را به جنگ روسيه با اوکراين آلوده سازد و به بهترين شکل ممکن تا اين لحظه تنش با آمريکا را بر سر موضوعات اقتصادي و ژئوپليتيکي مديريت کرده است.
از سوي ديگر‌هادي حق شناس از نمايندگان اسبق مجلس در گفتگويي با اشاره به اينکه نبايد تنها به چين تکيه کنيم، تصريح کرد: اگر ما منافع چين را تامين مي کنيم آن‌ها نيز بايد منافع ما را تامين کنند. آنچه که امروزه در دنيا راهبرد است اين است که نه هيچ دوستي دائمي است و نه هيچ دشمني‌اي.آن چيزي که دائمي است منافع است، اگر ما بتوانيم انرژي مورد نياز چين را تامين کنيم او نيز سرمايه مورد نياز ما براي بخش‌هايي که نياز به سرمايه گذاري دارد تامين مي کند، اين راهبرد و منافع را سياست‌هاي ما مشحص مي کند. اگر ما همه تخم مرغ‌هايمان را در ارتباط با يک کشور استفاده کنيم شايد در کوتاه مدت نفع ببريم ولي در بلند مدت اگر آن کشور بداند که جز او کشور ديگري نداريم که ارتباط داشته باشيم، حتما هزينه اين روابط را افزايش خواهد داد. يعني ما بايد همان قدر که اهميت براي رابطه تجاري با چين قائل مي شويم براي بقيه کشورها هم قائل شويم. ممکن است اين رابطه در مقاطعي با فراز و فرود همراه باشد، ولي اين اشکال ندارد و اشکال زماني است که ما فقط به يک بخش دنيا نگاه کنيم و بخشي از دنيا را در مبادلات تجاري مان قرار ندهيم.
بهرحال دستاوردهاي اين سفر مي تواند خود را در اقتصاد نابسامان ايران در سال آينده نشان دهد. رئيسي خود به اين سفر اميدوار است و در ديدار با «شي جين پينگ» رئيس جمهور چين با تاکيد بر ضرورت گسترش مناسبات دو کشور در زمينه‌هاي مختلف اقتصادي، تجاري، علمي، فناوري و فرهنگي، اجراي سند جامع مشارکت راهبردي ميان ايران و چين را اقدامي مهم در جهت تثبيت صلح و ثبات در منطقه دانست.
رئيس جمهور سفر هيئت‌هاي اقتصادي و سياسي دو کشور به پايتخت‌هاي يکديگر و مذاکرات صورت گرفته بين طرفين را در گسترش مناسبات مهم و موثر توصيف کرد و افزود: با وجود مخالفت دشمنان جمهوري اسلامي ايران و چين با تحکيم و گسترش روابط دو کشور، اين روابط با مديريت مطلوب طرفين گام‌هاي بلندي را طي کرده است.
رئيسي در اين ديدار همچنين با بيان اينکه ايران و چين دوستان روزهاي سخت هستند و دوستي در روزهاي سخت، تسريع و تسهيل کننده پيوندها در ايام ديگر است، افزود: تحکيم اين پيوندها و دوستي‌ها در امنيت منطقه و جهان موثر است.
رئيس جمهور در ادامه با استقبال از تاکيد رئيس جمهور چين بر احترام به تماميت ارضي جمهوري اسلامي ايران و همچنين مقابله با يکجانبه‌گرايي در نظام بين‌الملل، بر لزوم مقابله با دخالت بيگانگان در نقاط مختلف جهان تاکيد کرد.
رئيسي همچنين با قدرداني از نقش مثبت و سازنده چين در گفتگوهاي رفع تحريم، به پيمان‌شکني آمريکايي‌ها و بدعهدي کشورهاي اروپايي در عمل به تعهدات اشاره کرد و گفت: غربي‌ها يک بار ديگر در مورد جمهوري اسلامي ايران گرفتار محاسبه غلط شدند غافل از اينکه ايران اسلامي و ملت رشيد آن بالنده‌تر و مطمئن‌تر از هر زمان ديگري در مسير توسعه و پيشرفت قرار دارند.
رئيس جمهور با اشاره به اينکه جمهوري اسلامي ايران مصمم به گسترش روابط دو کشور با رويکرد احترام متقابل است، تصريح کرد: توسعه روابط ايران و چين رو به جلو بوده است، اما آنچه انجام شده با آنچه که بايد انجام مي‌پذيرفته فاصله دارد و براي جبران اين عقب‌ماندگي بايد گام‌هاي بلندتري برداشت.
رئيسي همچنين ضمن استقبال از ابتکار رئيس جمهور چين در ارائه طرح «کمربند-راه» آمادگي جمهوري اسلامي ايران براي اجرايي شدن اين طرح را اعلام کرد.
تاکيد بر گسترش همکاري‌هاي دو کشور در حوزه کشاورزي، ‌خودرو سازي، معدن، گردشگري و همچنين فعال‌تر شدن کميسيون‌هاي مشترک اقتصادي، از ديگر محورهاي سخنان رئيس جمهور در ديدار با رئيس جمهور چين بود.
رئيسي در پايان ضمن تمجيد از همکاري چين در مقابله با همه‌گيري کرونا پيش از توليد واکسن در ايران گفت‌: خوشبختانه امروز جمهوري اسلامي ايران با توليد 6 واکسن کرونا نه تنها به خودکفايي در اين زمينه رسيده بلکه به يکي از معدود صادرکنندگان آن نيز تبديل شده است.
در اين ديدار «شي جين پينگ» رئيس جمهور چين نيز با اشاره به روند رو به توسعه روابط ايران چين، اجراي سند جامع مشارکت راهبردي ميان دو کشور را در تعميق و گسترش روابط دو کشور بسيار موثر دانست و گفت: چين قاطعانه معتقد به توسعه روابط با ايران است.
امضاي 20 سند همکاري ميان مقامات ايران و چين
20 سند همکاري ميان مقامات عاليرتبه جمهوري اسلامي ايران و چين در حضور روساي جمهور دو کشور به امضا رسيد.
به گزارش ايسنا، مراسم امضاي 20 سند همکاري و يادداشت تفاهم ميان جمهوري اسلامي ايران و چين از سوي مقامات عاليرتبه دو کشور و در حضور سيد ابراهيم رئيسي و شي جين پينگ برگزار شد.
تفاهمات همکاري در زمينه مديريت بحران، گردشگري، ارتباطات و فناوري اطلاعات، محيط زيست، تجارت بين‌المللي، مالکيت معنوي، کشاورزي، صادرات، بهداشت و درمان، رسانه، ورزش و ميراث فرهنگي از جمله اسناد امضا شده ميان مقامات جمهوري اسلامي ايران و چين است.