جنگ داخلی در سرزمين کودتاها

گروه بين الملل- علي ودايع:خارطوم، پايتخت کودتاهاي آفريقا بازهم به آتش کشيده شده است. سودان ديروز (يکشنبه) براي دومين روز شاهد درگيري‌هاي سنگين بود. کميته مرکزي پزشکان سودان آخرين آمار درگيري‌هاي آغاز شده از صبح شنبه تا عصر ديروزرا 56 کشته و 595 زخمي اعلام کرد.
به گزارش الجزيره، صداي انفجار در مناطق مختلف شهر خارطوم همچنان به گوش مي‌رسد. انفجارهايي حوالي کاخ رياست جمهوري، جنوب خارطوم و در نزديک شهرک ورزشي بوقوع پيوسته است.برپايه اين گزارش، درگيري‌هايي نيز در شهر کسلا در شرق سودان بين نيروهاي ارتش به فرماندهي عبدالفتاح البرهان و نيروهاي پيشتيباني سريع به فرماندهي محمد حمدان دقلو ملقب به (حميدتي) روي داده است.
مي‌توان گفت که نيروهاي پشتيباني سريع به فرماندهي «محمد حمدان دقلو» و نيروهاي ارتش سودان به فرماندهي «عبدالفتاح البرهان» رسما وارد جنگ داخلي شده اند. نکته جالب اينجاست که با بررسي تاريخ معاصر سودان متوجه مي‌شويم که تنها در 66 سال اخير از سال 1957 ميلادي تاکنون، 15 کودتا در سودان رخ داده که آمار بالايي محسوب مي‌شود.
براساس گزارش خبرنگار الجزيره، درگيري‌هاي شديدي بين ارتش و نيروهاي واکنش سريع در اطراف فرماندهي ارتش و فرودگاه شهر الفاشر در جريان است. ارتش سودان مي‌گويد، بر مقرهاي نيروهاي واکنش سريع در پورتسودان، کسلا، القضارف، الدمازين، کوستي و کادوقلي و کرري مسلط شده‌ است.همچنين فرماندهي مرکزي نيروهاي مسلح از سقوط بزرگترين پايگاه نيروهاي واکنش سريع در کرري در ام درمان به دست نيروهاي ارتش و کنترل کامل بر تجهيزات اين نيروها خبر داد. درگيري‌ها بين دو طرف در اطراف ساختمان‌ اطلاع‌رساني وابسته به دولت در ام درمان با هدف تسلط بر آن جريان دارد و پخش تلويزيون با اختلال همراه شده است. همچنين بيانيه ارتش سودان اشاره دارد، جنگنده‌هاي ارتش با حملات خود نيروهاي واکنش سريع را مجبور به متوقف کردن درگيري مي‌کنند.
در طرف مقابل، نيروهاي پشتيباني سريع مدعي شده اند که نيروهاي آنها در پورت سودان در معرض حمله هوايي خارجي قرار گرفته اند و درباره پيامدهاي هرگونه دخالت خارجي هشدار مي‌دهند.
از سوي ديگر، فرماندار ايالت دارفور شمالي با اشاره به کشيده شدن درگيري‌ها از شهر خارطوم پايتخت به ديگر مناطق سودان گفت که درگيري بين نيروهاي ارتش و نيروهاي پشتيباني سريع هم اکنون در مرکز اين ايالت در جريان است.
در ميان قربانيان درگيري داخلي سودان ، سازمان برنامه جهاني غذا اعلام کرد که سه نفر از کارمندانش در منطقه الفاشر در روز گذشته در جريان درگيري داخلي در سودان به دست نيروهاي پشتيباني سريع کشته اند.
توازن قدرت طرفين 
ارتش سودان از ارتش‌هاي متوسط و جزو قوي‌ترين ارتش‌هاي شاخ آفريقا محسوب مي‌شود و متشکل از 250 هزار سرباز از جمله 100 هزار نيروي فعال و 50 هزار نيروي ذخيره است. نيروي هوايي سودان 191 هواپيما از جمله 45 جنگنده، 37 هواپيماي هجومي و 25 هواپيماي باري دارد.جنگنده‌ها از مهمترين نقاط قوت ارتش در مقابله با نيروهاي واکنش سريع هستند. ارتش سودان 170 تانک و حدود 7000 خودروي نظامي و 379 توپخانه در اختيار دارد. اين سلاح سنگين به نفع ارتش است.
اما اطلاعات دقيقي درباره نيروهاي واکنش سريع وجود ندارد. برخي منابع تعداد نيروهايش را 100 هزار نيرو برآورد کرده‌اند. اما تجهيزات آن خودروهاي شاسي بلند با سلاح‌هاي متنوع از جمله سامانه‌هاي ضد هواپيما و توپخانه هستند. تعداد خودروهاي آن‌ها نيز 10هزار مورد است. اين سلاح سبک موجب سهولت تردد نيروهاي واکنش سريع به ويژه در درگيري‌هاي داخل شهرها مي‌شود.
اگر ارتش سودان به بودجه دولت وابسته است نيروهاي واکنش سريع معادن طلا در اختيار دارند که اموال هنگفتي را براي آن‌ها محقق مي‌کند. اين نيروها همچنين در سال‌هاي گذشته وارد فعاليت‌هاي ديگري از جمله تجارت شده‌اند و همين حمايت مالي را از فعاليت‌هاي نظامي‌شان تأمين کرده‌اند.
دوستي کوتاه 
ژنرال البرهان،فرمانده نيروي زميني در دوران البشير بود و سپس فرمانده نيروهاي مسلح و رئيس شوراي حاکميتي شد.
البرهان قبل از سرنگوني البشير، نقش مهمي را در مشارکت سودان در ائتلاف نظامي تحت رهبري عربستان در يمن به دور از کانون توجه ايفا کرد، سپس با به دست گرفتن رهبري شوراي نظامي انتقالي پس از سرنگوني البشير در سال 2019 در کانون توجه قرار گرفت. البرهان بخشي از حرفه خود را به عنوان وابسته نظامي در پکن گذراند. يک افسر سوداني درباره البرهان به خبرگزاري فرانسه گفت که او «افسر ارشدي است که مي‌داند چگونه نيروهايش را رهبري کند» و افزود: «او هيچ گرايش سياسي ندارد، او شخصي کاملا نظامي است.»
در سال 2019، پس از يک حکومت ديکتاتوري 30 ساله در سودان، گروه‌هاي آزادي و تغيير يک دولت غيرنظامي تشکيل دادند که حکومت کشور را با ارتش تقسيم کرد و قرار بود کشور را به سمت انتخابات آزاد هدايت کند تا قدرت کامل را به غيرنظاميان واگذار کند. 
البرهان از چهره‌اي که در خفا کار مي‌کرد به رئيس دوفاکتوي سودان تبديل شد.
ژنرال محمد حمدان دقلو، معروف به حميدتي، نيروهاي واکنش سريع را با تکيه بر شبه نظامياني که درگير جنگ خونيني در منطقه دارفور بودند، تأسيس کرد و معاون شوراي حاکميت شد. بر اساس تحليلي که مرکز مطالعات سياسي و راهبردي الاهرام منتشر کرده است، حميدتي با تشکيل يک «امپراتوري مالي و نظامي» به نفوذ کنوني خود رسيد که او را بر آن داشت تا وفاداري سياسي خود را تغيير داده و از انقلاب سودان در سال 2019 جانبداري کند و همين اقدام «نفوذ سياسي بزرگ» او را در معادله پس از انقلاب تضمين کرد. به گفته محمد سعد، دستيار سابق حميدتي، او براي اولين بار در دارفور غربي، پس از حمله به کاروان تجاري وي که در اثر آن حدود 60 نفر از خانواده‌اش کشته و شترهايش غارت شدند، دست به اسلحه برد.
اوج اتحاد بين آن دو در زمان تصاحب قدرت در اکتبر 2021 مشهود بود؛ اقدامي که گروه‌هاي غيرنظامي آن را «کودتا» توصيف کردند، زيرا البرهان در آن زمان در يک سخنراني در تلويزيون ظاهر شد و برکناري غيرنظاميان از قدرت را اعلام کرد و حميدتي هم از آن حمايت کرد اما براساس گزارش سابق خبرگزاري فرانسه، دوستان ديروز «آرزوهاي سياسي متفاوتي» داشتند و از نفوذ نظامي دو قدرت بزرگ در کشور برخوردار بودند.
البرهان و حميدتي بر پايبندي خود به توافق با گروه‌هاي سياسي تأکيد کردند؛ اما در مورد چگونگي اجراي اصلاحات مورد نياز که مهمترين آنها تجديد ساختار نيروهاي مسلح با ادغام نيروهاي واکنش سريع در ارتش است، ديدگاه‌هاي متفاوتي دارند.
تحليلي که توسط مؤسسه واشنگتن منتشر شده است تأييد مي‌کند که «موفقيت روند انتقالي در سودان» بدون مديريت دقيق بين «عبدالله حمدوک»، نخست وزير سابق، ژنرال عبدالفتاح البرهان و حميدتي صورت نمي‌گيرد.
در اين تحليل آمده است که همه طرف‌ها بايد در تعامل با حميدتي و البرهان سازگارتر باشند و به آن دو احترام بگذارند و تشويقشان کنند تا شايد با چنين توجهي قانع شده و به جاه‌طلبي‌هاي خود، به‌ويژه شخص حميدتي پايان دهند. طبق توافقنامه حکومت سودان، هيچ يک از اين دو ژنرال نمي‌توانند براي انتخابات آتي نامزد شوند.
جرقه جنگ 
دو طرف يعني نيروهاي ارتش و نيروهاي واکنش سريع در اتهاماتي متقابل يکديگر را به آغاز درگيري‌ها متهم مي‌کنند. منابع امنيتي به الجزيره گفتند، ارتش و نيروهاي واکنش سريع از دو ماه پيش همزمان با اختلافات درباره ادغام نيروهاي واکنش سريع در ارتش و برخوردهاي فرماندهان دو طرف سطح آماده باش را بالا برده‌ و نيروها و تجهيزاتي را از مناطق ديگر به خارطوم گسيل کرده بودند. 
به گفته اين منابع، بي‌اعتمادي بين عبدالفتاح البرهان، رئيس ارتش و محمد حمدان دقلو (حميدتي) معاونش و فرمانده نيروهاي واکنش سريع باعث شکست‌ طرح‌هاي ميانجي‌گرانه براي حل اختلافات‌شان شده است. اين در حالي است که تاکنون دو طرف به عدم تيراندازي به يکديگر متعهد شده بودند.
عبدالفتاح البرهان، نيروهاي واکنش سريع را به حمله متهم کرده و مي‌گويد، نيروهاي ارتش ساعت 9 صبح به وقت محلي در نزديکي شهر الرياضيه در جنوب خارطوم و بعد از آن مقر فرماندهي کل ارتش در مرکز خارطوم مورد حمله قرار گرفتند.
نيروهاي مسلح سودان اعلام کرده است، قبل از انحلال نيروهاي واکنش سريع وارد مذاکره نمي‌شود.نيروهاي مسلح سودان در توييتي ديگر از نيروهاي واکنش سريع خواست به نيروهاي ارتش در سراسر کشور بپيوندند.