مستندی با زیبایی شناسی سینمای قصه گو

مستند « آهستگی» که یکی از مستندهای به نمایش درآمده در سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر بوده و در رشته های بهترین فیلم و بهترین کارگردانی نامزد دریافت سیمرغ بلورین شده و سیمرغ بهترین کارگردانی مستند را به دست آورد، چهارمین مستند یاسر خیَر پس از مستندهای« مزرعه ای که رویید و شهر شد»، «سه چنگ خاک» و «زمستان،عشق و سایر قوانین» است.
«آهستگی» ، آهسته آهسته به درون خانواده ای نفوذ می کند که زن و مرد آن در طلاق روانی به سر می برند. آن هم نه خانواده ای مدرن، که خانواده ای نیمه مدرن- نیمه سنَتی که در فضای سنتی شهر زاهدان زندگی می کنند. فیلم با دستمایه ی ابتلای پدر خانواده به بیماری ام اس، بیننده را به زندگی این خانواده پرتاب می کند اما اندک اندک از این معضل به معضل عمیق تری می رسد. این معضل عبارت از اختلاف شدیدی است که زن و مرد خانواده در سن میانسالی، علی رغم داشتن سه فرزند بزرگسال با یکدیگر دارند. این عدم تفاهم و اختلافات که در شرایط حاضر در فیلم، به یک سردی عمیق رسیده به خوبی توسط کارگردان به تصویر کشیده شده است. فیلم چنان با دو شخصیت همراه است و کارگردان چنان بی طرف به قضیه می نگرد که مخاطب همزمان با زن و مرد در دو جبهه مقابل همذات پنداری می کند. چنین امری از نقاط قوت پرداخت فیلم و از شاخصه های فیلمسازی مدرن است که علت اصلی آن را در نگاه باز کارگردان به فیلمسازی باید دید. از سوی دیگر تقابل هایی که در ابتدای فیلم چندان عمیق به نظر نمی رسد ذره ذره عمیق می شود و فیلمساز به کشف درونیات زن و مرد در زندگی مشترکشان می رسد و به ناگفته هایی که طی این سالها در وجود خود حبس و کمتر بازگو کرده اند دسترسی پیدا می کند تا سرانجام به نقطه اوج فیلم برسد. در زمان بندی مناسبی از فیلم، اندکی پس از نقطه اوج اختلافات، کارگردان با زیبایی شناسی بصری ای که بکار می گیرد، پایان باز منطقی و قابل قبولی برای فیلم در نظر می گیرد.. زن در شهر خود و مرد در شهر دیگری کنار ساحل دریا، جدا از هم در مقابل دوربین در حال تصمیم گیری برای زندگی شان هستند. نکته اینجاست که این جدایی پای میز قاضی در دادگاه نیست و کارگردان نیز ابداً چنانچه رایج است پایان بندی نمی کند؛ بلکه پایانی سرد و آرام بر اختلافی عمیق و طولانی که با زیبایی شناسی بصری قابل قبولی مخاطب را به فکر وا می دارد... نکته حائز اهمیت دیگر فیلم این است که کارگردان گرچه شخصیت هایی عمیقاً زخم خورده برای پرداخت مستند خود یافته اما این شخصیت ها چنان کاراکتر قوی ای دارند که هر دو در آن واحد به عنوان پروتاگونیست و آنتاگونیست به خوبی قد علم می کنند. این چیزی است که متاسفانه در سینمای داستانی ما علی رغم وجود امتیاز تخیَل برای فیلمساز، کمتر دیده می شود.
با این تفاسیر آنچه متأسفانه در اکثریت فیلم های داستانی امسال رخ نداده در مستند آهستگی و بسیاری از مستندهای حال حاضر سینمای ایران به خوبی رخ داده است به طوریکه کماکان بر نقطه قوت سینمای مستند حال حاضرمان از منظر قصه گویی - پرورش درام ، و کارگردانی – بکارگیری ابزار بصری و زیبایی شناسی در فیلم نسبت به سینمای داستانی صحَه می گذارد.
گزارش : حدیث جان بزرگی