دولت و بحران افراطی گری

انتخابات ریاست جمهوری با پیروزی کاندیدای اصلاح طلبان و اعتدالگران به پایان رسیده است. این پیروزی درشرایطی اتفاق افتاد که بسیاری از تحلیلگران افزایش رکود اقتصادی و وضعیت نامناسب طبقات کم درآمد را پاشنه آشیل دولت معرفی می کردند. اما حسن روحانی توانست با 23 میلیون و 549 هزار و 616 رای و با کسب ۵۷ درصد آرا به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران برگزیده شود. این پیروزی تاکیدی بر حمایت از سیاست دولت وی در پایان دادن به انزوای بین المللی در شرایطی است که منطقه با بحران های جدی دست و پنجه نرم می کند و رییس جمهوری امریکا سیاست تقابل جدی با ایران را آغاز کرده است.
ترامپ مهم ترین چالش روحانی
زمانی که ایرانی‌ها به پای صندوق‌های رای رفتند، هم‌زمان رهبران عرب درعربستان با ترامپ نشست گذاشتند. ترامپ قرارداد فروش 100 میلیارد دلاری فروش اسلحه با عربستان و ده‌ها میلیارد دلار قرارداد فروش اسلحه با سایر کشورهای عرب خلیج فارس را نهایی کرد تا منطقه را بیش از پیش نظامی کند. وزیر دفاع عربستان گفت که جنگ را به داخل ایران خواهد کشاند. کشورهای عربی در یک اقدام بی‌سابقه تصمیم به تشکیل ائتلاف ضد ایرانی به نام "ناتو عربی" را اعلام کرده‌اند.
در جریان سفر ترامپ به عربستان، عادل الجبیر اعلام کرد که دو کشور برای مقابله با به اصطلاح "سیاست‌های تجاوزکارانه ایران" توافق کرده‌اند. تیلرسون وزیر خارجه آمریکا فروش صد میلیارد دلاری اسلحه به عربستان را برای مقابله با نفوذ منطقه‌ای ایران خواند. اوباما معتقد به مشارکت ایران و سعودی در منطقه بود. اما ترامپ در مسیر افزایش تنش در روابط سعودی با ایران قدم برمی‌دارد و این مسیری است که به افزایش بی‌ثباتی منطقه کمک کرده و عربستان را به مقابله با سیاست مصالحه‌جویانه روحانی ترغیب خواهد کرد
در مسیر پیش رو، ترامپ مهم‌ترین چالش روحانی است و به نظر می‌رسد که آقای روحانی به خوبی از این تهدید با خبر است. او در کنفرانس خبری خود از گسترش تفاهم و تماس‌های بین‌المللی «بر اساس احترام متقابل و منافع مشترک» صحبت می کند و حتی در مواردی به دونالد ترامپ حمله می کند. او گفت: «رهبران آمریکا باید بدانند هرگاه ما به آزمایش موشکی نیاز داشته باشیم این آزمایش را انجام می‌دهیم. ما منتظر کسب اجازه از آنها نخواهیم بود.» و در مورد دولت دونالد ترامپ گفت: «قبل از اظهار نظر قطعی منتظر است تا انديشه دولت آقای ترامپ تثبیت شود.»
ترامپ دو راه دارد. یا این‌که از سیاست‌های تعاملی روحانی استقبال کند یا مسیر تخاصم و تنش را در پیش گیرد. اگر قصد تعامل با ایران داشته باشد، پاسخ مناسب از تهران خواهد شنید. اما دشمنی و تقابل انتخاب مسیر باخت ـ باخت برای آمریکا، ایران، عربستان و سایر کشورهای منطقه است.
وضعیت اقتصادی مردم، مهمترین چالش داخلی
دولت دوازدهم برای تحقق وعده‌ها و عمل به خواسته‌های مردم با صحنه سخت و پیچیده‌ای در عرصه داخلی نیز روبرو است. روحانی باید پاسخگوی مطالبات مردم برای بهبود شرایط اقتصادی باشد. در واقع به رغم آماری که رییس جمهوری و همکاران او در دفاع از کارنامه خود به فراوانی در گفتمان‌شان می گنجانند، انکار نمی توان کرد که کشور با یک بحران اقتصادی دست به گریبان است. اهمیت این موضوع به حدی ست که که رهبر انقلاب در سخنان خود پس از اعلام نتایج رسمی انتخابات، از رعایت قشرهای ضعیف، توجه به روستاها و مناطق فقیر، برخورد با فساد و آسیبهای اجتماعی به عنوان اولويتهاي دولت جديد سخن گفته است. این در حالیست که بخش بسیار بزرگی از اقتصاد ایران زیر سلطه بنیاد‌ها است. از سوی دیگر کشور همچنان در چنگ یک فساد فراگیر گرفتار است و علاوه بر این ها دوره ی کوتاه اجرایی شدن برجام و کارشکنی امریکا در اجرای بهینه برجام به وضعیت موجود دامن می زند.
حسن روحانی در یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی خود گفته بود که در صورت پیروزی تلاش خواهد کرد تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه ایران نیز لغو شود. او در نشست خبری اول خرداد ماه در این باره گفت، این کاری دشوار اما شدنی است به این شرط که "همه پای کار بیایند و رهبری هدایت این موضوع را بر عهده بگیرند".
اندیشکده «گیت استون» نیز در این زمینه نوشته است: «پیروزی مجدد روحانی در انتخابات٬ کلید احیای اقتصادی ایران نیست. فقدان رقابت در بازار آزاد به دلیل تسلط کانون‌های قدرت بر اقتصاد ایران که دست‌کم نیمی از تولید ناخالص داخلی را در اختیار دارد؛ فساد اقتصادی و اداری و قوانین پیچیده و بروکراسی؛ وضعیت اجتماعی و سیاسی داخل ایران و ماجراجویی‌های منطقه‌ای، در فهرست طولانی مواردی قرار دارد که مانع از ورود ایران به اقتصاد جهان و تعامل سرمایه‌گذاران خارجی با این کشور می‌شود.»
مطالبات گروهها وجناح های سیاسی
الف : منتقدان دولت
انتخابات ریاست جمهوری با رای به اعتدال و اصلاح‌ات پایان یافت اما رای قریب به ۱۶ میلیون ایرانی که خواهان تغییر وضع موجود بودند سرمایه ایست که نمی توان آن را در عرصه ی سیاسی تصمیم گیری های کلان کشور و بحران افرینی در معادلات خارجی و داخلی نادیده انگاشت. نحوه ی تعامل با این موضوع یکی دیگر از مسایل پیش روی دولت حسن روحانی است.
ب : اصلاح طلبان
دولت دوازدهم همچنین باید پاسخگوی مطالبات جریان ها و گروههای سیاسی باشد. دو قطبی شدن انتخابات و حمایت همه جانبه اصلاح طلبان از حسن روحانی به نوعی شعار فراجناحی بودن دولت وی را کاملا تحت تاثیر قرار داده است. این روزها تمامی افراد جامعه دولت وی را با عنوان اصلاح طلب می شناسند. بعد از اعلام نتايج، حسن روحانی در نطق پيروزي خود، از نقش محمد خاتمی تجليل کرد. تجليل روحاني از خاتمی چيزي نيست كه به مذاق محافظه كاران خوش بيايد. جناح محافظه كار بعد از رويدادهاي انتخابات ١٣٨٨ سعي ويژه اي براي حذف خاتمي از عرصۀ سياست ايران داشته است. اين سعي و تلاش تا ممنوع التصويري خاتمي از رسانه هاي عمومي كشور پيش رفته است. این رویه موجب شده در دولت دوازدهم طیف های نزدیک به اصلاح طلبان سهم بیشتری از دولت روحانی طلب کنند.
حال با این شرایط روحانی در ترکیب کابینه خود باید منافع دو گروه اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل سیاسی را در اولویت قرار دهد. دولت روحاني هرچقدر كه به سمت اصلاح طلبي گرايش پيدا كند، آماج انتقادهای تند و تيزتري از طرف جريان اصولگرا و محافظه کار قرار می گیرد. با این حساب حسن روحانی مجبور است در معادلات سیاسی، بیش از گذشته، بخشی زیادی از انرژی را صرف تقابل با اصولگرایان و افراطی گری داخلی و خارجی کند.
زهرا اسلامی شعبجره