آیا کل قرارداد با بوئینگ به خطر افتاد؟

قرار بود امسال ایران سه فروند هواپیمای بوئینگ تحویل بگیرد؛ با این حال نه تنها تحویل این هواپیماها به تعویق افتاده، بلکه رمزگشایی از صحبت‌های مدیرعامل این شرکت آمریکایی نشان می‌دهد که ممکن است کل قرارداد ایران با بوئینگ به خطر افتاده باشد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، طبق قرارداد منعقد شده بین ایران‌ایر و بوئینگ، قرار بود ایران در سال 2018 سه فروند هواپیمای بوئینگ 777 تحویل بگیرد. با این حال، مدیرعامل بوئینگ اعلام کرده که تحویل این هواپیما به سال 2019 موکول شده است.
تأمین نشدن فاینانس این سه فروند هواپیما به دلیل مشکلات ایران در انجام مبادلات دلاری و همکاری نکردن بانک‌های بزرگ اروپایی با ایران، دلیل این تأخیر اعلام شده است. پیشتر فرزانه شرفبافی مدیرعامل ایران‌ایر گفته بود که فرانسوی‌ها و ایتالیایی‌ها تأمین مالی قراردادهای منعقدشده توسط ایران را تقبل کرده‌اند. شرفبافی حتی در آخرین جلسه کمیسیون مشترک برجام نیز شرکت کرده بود. به تعویق افتادن ورود بوئینگ‌ها به ایران، حالا نشان می‌دهد که حضور مدیرعامل ایران ایر در این جلسه چندان موفقیت‌آمیز نبوده است.
 
کل قرارداد با بوئینگ به خطر افتاد؟
دنیس مویلنبرگ، مدیرعامل شرکت آمریکایی بوئینگ در یک کنفرانس خبری عنوان کرد: «ما هیچ تحویلی به ایران که بخشی از برنامه تولید سال جاری بوئینگ باشد نداریم. این تحویل‌ها طبق رویه‌های دولت آمریکا به تأخیر افتاده است». وی در عین حال اعلام کرده که بوئینگ به دلیل افزایش تقاضا، نگران نیست که فروپاشی توافق با ایران این شرکت را وادار کند که تولید هواپیمای جت ۷۷۷ را از این بیشتر کاهش دهد و صدها شغل در آمریکا به خطر بیفتد. مویلنبرگ گفته «من می‌توانم با اطمینان بگویم که ما بدون هیچ ریسکی به برنامه تولید ۷۷۷ ادامه می‌دهیم».
رسانه‌های غربی گزارش داده‌اند که بوئینگ به دنبال این است که با فروش هواپیماهای سفارش داده شده توسط ایران به امارات متحده عربی، ضررهای ناشی از به خطر افتادن قرارداد با ایران را به حداقل برساند. بوئینگ اخیراً قراردادی برای فروش هواپیما به امارات به ارزش 15.1 میلیارد دلار امضاء کرده است. ارزش قراردادهای ایران و بوئینگ 17 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
بروس ریدِل کارشناس مسائل خاورمیانه به پایگاه اینترنتی المانیتور گفته است که امارات متحده عربی «پول» و «انگیزه لازم» برای جبران ضرر بوئینگ به واسطه فروپاشی قرارداد با ایران را دارد. امارات خود را رقیب ایران در منطقه می‌داند و نوسازی ناوگان هوایی را چندان به نفع خود نمی‌بیند.
در دهه 90 میلادی که دولت کلینتون در قالب سیاست مهار ایران مانع از فروش هواپیما توسط بوئینگ به ایران شد، این عربستان سعودی بود که حاضر شد 6 میلیارد دلار هواپیما از بوئینگ بخرد تا این شرکت قید فروش هواپیما به ایران را بزند. به نظر می‌رسد باز هم تاریخ در حال تکرار شدن است و این بار اماراتی‌ها می‌خواهند مانع ورود هواپیماهای بوئینگ به آسمان ایران شوند.
 
هواپیماهایی که قرار بود امسال وارد آسمان ایران شود
آنگونه که مقامات مسئول گزارش داده بودند امسال طبق برنامه قرار بود 14 فروند هواپیما به ایران تحویل داده شود. 8 فروند هواپیمای ATR، سه فروند هواپیمای بوئینگ و سه فروند هواپیمای ایرباس، فهرست هواپیماهایی بود که قرار بود در سال جاری به ناوگان هوایی فرسوده کشور اضافه شوند.
حالا مشخص شده است که بوئینگ‌ها امسال وارد کشور نمی‌شوند، باید دید آیا خللی در تحویل سایر هواپیماها به ایران صورت می‌گیرد یا خیر.
ایران ایر بعد از برجام قرارداد خرید 118 فروند هواپیما از ایرباس، 80 فروند هواپیما از بوئینگ و 20 فروند هواپیما از ATR را امضاء کرد. در آوریل سال گذشته شرکت آسمان نیز قرارداد خرید 30 هواپیمای بوئینگ 737 سری مکس را با بوئینگ امضا کرد. بدین ترتیب بعد از برجام قرارداد خرید 248 فروند هواپیما توسط شرکت‌های هواپیمایی ایران با شرکت‌های خارجی منعقد شد. البته تفاهم‌نامه‌های دیگری نیز امضاء شد که هنوز به قرارداد نهایی تبدیل نشده‌اند.
تاکنون از هواپیماهایی که قراردادشان نهایی شده، سه فروند هواپیمای ایرباس و هشت فروند هواپیمای ATR72 سری 600 وارد کشور شده است. همچنین بوئینگ مجوز فروش 15 هواپیمای 777 به ایران را از دولت آمریکا به دست اورده که باید دید آیا این هواپیماها به ایران تحویل داده می‌شوند یا خیر.
 
سوپرجت سوخو؛ جایگزینی برای بوئینگ‌ها؟
هفته پیش تفاهم‌نامه‌ای برای خرید 40 فروند هواپیمای سوپرجت سوخو در حاشیه نمایشگاه هوایی اوراسیا در آنتالیای ترکیه، بین دو شرکت ایرانی و شرکت روسی امضا شد. طبق این تفاهم نامه قرار است دو شرکت هواپیمایی آسمان و ایران ایرتور هر کدام 20 فروند هواپیمای سوپرجت سوخو 100 را از این شرکت روسی خریداری کنند.
شرکت سوخوی روسیه، قطعات آمریکایی در هواپیمای خود را به زیر 10 درصد رسانده تا بدون نیاز به مجوز دولت آمریکا بتواند به ایران هواپیما بفروشد. برد پروازی سوپرجت سوخو 4500 کیلیومتر است و تقریباً پرواز به کل اروپا، شرق و شمال آفریقا، جنوب آسیا و آسیای مرکزی را از فرودگاه‌های ایران امکان‌پذیر می‌سازد. ارزش هر فروند هواپیمای سوپرجت سوخو 100، 50.5 میلیون دلار تخمین زده می‌شود و بدین ترتیب تفاهم نامه امضاشده بین شرکت‌های ایرانی و شرکتی روسی ارزشی در حدود 2 میلیارد دلار خواهد داشت.
روسیه و ایران قصد دارند مبادلات دلاری را از مراودات خود حذف کنند و به نظر می‌رسد که ناامیدی از دریافت هواپیماهای غربی برخی از شرکت‌های هوایی ایران را به سمت معامله با شرکت روسی سوق داده است.