دو خائن جدید آسیایی را بشناسید!

درآمدهای حاصل از صادرات نفت ایران در سال گذشته (سال 96)، 57 میلیارد دلار بوده است. با قیمت‌های فعلی نفت این درآمدها در سال جاری بیشتر نیز خواهد شد. اما تأثیر بازگشت تحریم‌های نفتی دولت آمریکا، پس از خروج این کشور از برجام چیست؟ کدام مشتریان احتمالاً خرید نفت خود را از این کاهش خواهند داد؟
 مردم سالاری آنلاین در بخش‌های اول و دوم نوشتار حاضر به این موضع پرداخت که بعید است وضعیتی که در اواخر سال 90 تا حصول برجام برای صنعت نفت پیش آمد، این‌بار هم پس از خروج آمریکا از برجام روی دهد. در آن دوره آمریکا با همراهی اتحادیه اروپا توانست صادرات نفت ایران را یک میلیون و 400 هزار بشکه در روز کاهش دهد. این بار نه مشتریانی نظیر چین و هند و ترکیه و نه اروپایی‌ها، به فرمان ترامپ گردن نخواهند نهاد و در واقع، آمریکا، برخلاف دوره پیشین، به هیچ وجه اجماع جهانی را پشت سر خود نمی‌بیند.
ما در بخش اول نوشتار حاضر نشان دادیم که چین و هند، همچنان واردات نفت از ایران را در سطوح فعلی حفظ خواهند کرد و حتی ممکن است چین واردات خود را افزایش نیز دهد. در بخش دوم نیز وضعیت اروپا را بررسی کردیم و گفتیم که مسأله خروج آمریکا از برجام، برای اروپا به یک مسأله حیثیتی تبدیل شده و بعید است که پایتخت‌های اروپایی در خط واشنگتن قرار گیرند. اما آیا مشتریانی وجود دارند که به احتمال زیاد واردات نفت خود از ایران را کاهش دهند؟
 
کره جنوبی و ژاپن، خائنین جدید؟!
از مشتریان نفت ایران احتمالاً تنها کره جنوبی و ژاپن، از تحریم‌های جدید آمریکا تبعیت کرده و واردات نفت از ایران را کاهش خواهند داد. مابقی کشورهای واردکننده نفت ایران، از اساس این زورگویی آمریکایی که قوانین داخلی آمریکا می‌تواند اثرات فراقلمرویی داشته باشد و به جریمه کردن سایر دولت‌های و شرکت‌های آن‌ها (به خاطر همکاری با ایران) منجر شود را قویاً رد می‌کنند.
کره جنوبی و ژاپن به دلیل مذاکرات آمریکا با کره شمالی دست‌شان زیر ساطور است و از آمریکا می‌خواهند که خلع سلاح اتمی کره شمالی را تا انتها به پیش ببرد. به همین دلیل احتمالاً این دو کشور تسلیم ترامپ شده و واردات نفت خود از ایران را کاهش دهند. علاوه بر این، ترامپ کره جنوبی و ژاپن را به این دلیل که در مراودات اقتصادی با آمریکا، مازاد تجاری زیادی دارند نیز تحت فشار قرار داده و از این حیث نیز این دو را مجبور خواهد کرد تا واردات خود از ایران را کاهش دهند و منابع جدیدی برای تأمین نیازهای نفتی خود پیدا کنند.
کره جنوبی در ماه گذشته میلادی (ماه آوریل) واردات نفت خام خود از ایران را 12.1 درصد کاهش داد. این درحالی است که صادرات نفت خام ایران در ماه آوریل به بالاترین میزان در دوره پس از اجرایی شدن برجام رسید و رکورد جدیدی را برجای گذاشت. به گزارش رویترز، در چهار ماه نخست سال 2018 نیز کره جنوبی به طور میانگین 286 هزار بشکه نفت از ایران وارد کرده که 34 درصد کمتر از دوره مشابه سال پیش است.
این اعداد دو چیز را به ما می‌گویند: اول این که از هم‌اکنون نیز کره جنوبی اقدام به کاهش واردات نفت از ایران کرده و دوم این که علی‌رغم این کاهش واردات از طرف سئول، صادرات نفت خام ایران نه تنها کاهش نیافته، بلکه ایران مشتریان جدیدی پیدا کرده و صادرات نفت خود را به بالاترین میزان رسانده است.  
کره جنوبی بزرگ‌ترین مشتری میعانات گازی ایران است. با این حال، بعید است کاهش صادرات میعانات گازی ایران به کره جنوبی، ضربه‌ای به صنعت نفت ایران محسوب شود؛ چرا که ایران بهره‌برداری از پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس در بندرعباس را آغاز کرده و فاز دوم این پالایشگاه نیز به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. با این پالایشگاه نیاز داخلی به میعانات گازی افزایش یافته و ضرورت چندانی برای صادرات این میعانات باارزش وجود ندارد. از لحاظ اقتصادی بهتر است میعانات گازی، صرف تولید بنزین در پالایشگاه‌های ایرانی شود تا به صورت خام به کره جنوبی صادر گردد.
ژاپن نیز از هم‌اکنون کاهش واردات نفت از ایران را شروع کرده است. در فاصله بین نوامبر 2017 تا آوریل 2018 ژاپن تنها 137 هزار بشکه در روز نفت خام از ایران وارد کرده است. بنابراین، ژاپن در شرایط فعلی دیگر یک مشتری عمده برای ایران محسوب نمی‌شود و این نکته مثبتی است. ژاپن در شش ماه نخست سال 2017، به طور متوسط 167 هزار بشکه نفت خام در روز از ایران وارد کرده بود. میزان واردات نفت خام ژاپن از ایران در 6 ماه نخست سال 2016 نیز 205 هزار بشکه در روز بود. در واقع ژاپنی‌ها بعد از برجام هم چندان روابط گرمی با ایران ایجاد نکردند.
ژاپن و کره جنوبی از آمریکا درخواست کرده‌اند تا در عوض کاهش واردات نفت خام از ایران، از تحریم‌های یکجانبه آمریکا معاف شوند. دولت اوباما چنین معافیتی به آن‌ها اعطا کرده بود. این درخواست معافیت نشان می‌دهد که آن‌ها احتمالاً نسبت به سطح کنونی نیز واردات نفت خود از ایران را کاهش دهند، اما بعید است بتوانند واردات خود از ایران را به صفر برسانند.
 
صنعت نفت ایران و دوران جدید
صادرات نفت ایران ممکن است به واسطه کاهش صادرات نفت خام به ژاپن و کره جنوبی تا حدی آسیب ببیند. اما این آسیب به هیچ‌وجه به اندازه اوایل دهه 90 نخواهد بود. دیگر مشتریان نفت ایران، قطعاً از آمریکا پیروی نخواهند کرد و ایران شاید حتی بتواند نفت بیشتری به هند و چین بفروشد و از این طریق تأثیر کاهش صادرات به کره جنوبی و ژاپن را به حداقل ممکن برساند.
در کل ایران باید به کره جنوبی و ژاپن یادآوری کند که این رفتار آن‌ها را هرگز فراموش نخواهد کرد؛ شرکت اینپکس ژاپن باید برای همیشه از توسعه میدان نفتی آزادگان کنار گذاشته شود. این شرکت پیش‌تر نیز توسعه آزادگان را رها کرده بود! شرکت تویوتا سال گذشته به خاطر فروش یک دستگاه خودرو به سفارت ایران در هند، رسماً از آمریکا معذرت‌خواهی کرد. این شرکت در سال 2010 صادرات خودروی خود به ایران را متوقف ساخت و هنوز هم در ایران فعالیت رسمی ندارد! چرا ایران باید به خاطر ورود خودروهای این شرکت به بازار خود، اجازه دهد این میزان ارز از کشور خارج شود؟!
در مورد کره جنوبی نیز ایران می‌تواند اقدامات دولت این کشور را تلافی کند: چرا بازار موبایل ایران، ارزان در اختیار شرکت سامسونگ قرار گیرد. لوازم خانگی کره‌ای چرا باید در بازار ایران جولان دهند و تولیدکنندگان ایرانی ورشکست شوند.
در کل، تا آن‌جا که به صادرات نفت ایران مربوط می‌شود به هیچ وجه دولت ترامپ نخواهد توانست روزهای تیره و تار اواخر سال 90 تا زمان دستیابی به توافق هسته‌ای را برای این صنعت تکرار کند. صنعت نفت ایران در شرایط بسیار مساعدی به سر می‌برد و بیشتر مشتریان ایران نیز این‌بار به راحتی قید نفت ایران را نخواهند زد و پشت سر واشنگتن قرار نخواهند گرفت.