دردسرهای ایجادشده با فیلترینگ تلگرام

همان‌طور که انتظار می‌رفت فیلترینگ تلگرام دردسرهای جدیدی خلق کرد: استفاده از فیلترشکن‌ها به شدت گسترش یافته و رسانه‌ها و نهادهای دولتی مکرراً هشدار می‌دهند که برخی از این فیلترشکن ها بدافزارهایی به شدت مخرب هستند؛ اختلالات گسترده‌ای در اینترنت ایجاد شده که صدای بسیاری از افراد را درآورده است؛ هزینه‌های کاربران بالا رفته و کسب‌وکار فروش وی پی ان سکه شده است. از این گذشته، به‌نظر می‌رسد فیلترینگ تلگرام تأثیر چندانی بر اصرار کاربران به استفاده از این پیام‌رسان نداشته است!
به گزارش مردم سالاری آنلاین، از ابتدا مشخص بود که فیلترینگ پاسخ مناسبی به همه‌گیر شدن استفاده از تلگرام در ایران نیست. این استدلال که فیلترینگ ممکن است تبعات ناخواسته خطرناکی ایجاد کند، توسط کسانی که دستور مسدود کردن تلگرام در ایران را صادر کردند، شنیده نشد و حالا در بالاترین سطح راجع به این تبعات، هشدار داده می‌شود!
 
آمار کاربران ایرانی تلگرام
تلگرام در ایران از 11 اردیبهشت 97 فیلتر شد (اینفوگرافی مردم سالاری آنلاین در مورد فیلترینگ تلگرام را ببینید). از آن زمان تاکنون تبلیغات زیادی در مورد مزیت‌های پیام‌رسان‌های داخلی و معایب تلگرام در صدا و سیما تولید و منتشر شد. روزی نبود که تلگرام آماج این تبلیغات قرار نگیرد. با این شواهد نشان می‌دهد که هنوز میلیون‌ها نفر در ایران از تلگرام استفاده می‌کنند.
تلگرام به صورت رسمی اعلام نکرده که پس از مسدود شدن این پیام‌رسان در ایران، چه تعداد کاربر فعال دارد. هنگامی که تلگرام در ایران فیلتر شد، این پیام‌رسان بیش از 40 میلیون کاربر ایرانی داشت. حالا وزیر ارتباطات گزارش داده که تنها یک میلیون نفر اپلیکیشن تلگرام را از روی دستگاه‌های هوشمند خود حذف کرده‌اند. البته این آمار توسط سخنگوی قوه قضاییه به چالش کشیده شده و اژه‌ای گفته است که 40 درصد کاربران از تلگرام خارج شده‌اند!
وزیر ارتباطات در مورد وضعیت اقبال به پیام‌رسان‌های داخلی گفته است 7 میلیون نفر در مجموع پیام‌رسان‌های داخلی را نصب کرده‌اند که با توجه به این که تعدادی از کاربران بیش از یک پیام‌رسان داخلی را نصب کرده‌اند، این پیام‌رسان‌ها کلاً 10.5 میلیون مشترکِ فعال دارند. با توجه به این که این مشترکان بین چند پیام‌رسان داخلی توزیع شده‌اند، اقبال کاربران ایرانی به این پیام‌رسان‌ها، بسیار کمتر از تلگرام بوده است.
محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات عنوان کرده که 75 درصد کاربران تلگرام در این پیام‌رسان باقی مانده‌اند یا ترجیح داده‌اند که از گزینه‌های دیگری استفاده کنند و به سمت پیام‌رسان‌های داخلی نروند.  با توجه به این گفته‌ها و سایر شواهد، به نظر می‌رسد که تلگرام همچنان محبوب‌ترین پیام‌رسان در بین کاربران ایرانی باشد. کاربران ایرانی هنوز فعالیت بسیار زیادی در تلگرام دارند؛ اما این فعالیت تبعاتی نیز داشته و مشکلاتی نیز ایجاد کرده است.
 
تبعات فیلترینگ تلگرام
بزرگ‌ترین واکنشی که کاربران ایرانی به فیلترینگ تلگرام نشان دادند، استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها بود. بسیاری از فیلترشکن‌ها بدافزارهایی هستند که امنیت اطلاعات کاربران را به خطر می‌اندازند. شاید بتوان گفت استفاده از فیلترشکن‌ها، حتی بسیار خطرناک‌تر از استفاده از پیام‌رسان‌های خارجی مانند تلگرام باشد. وقتی کاربران بدون فیلترشکن از تلگرام یا هر پیام‌رسان دیگری استفاده می‌کنند، اطلاعات کاربران تنها از طریق سرور این پیام‌رسان‌ها تبادل می‌شود، اما وقتی کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کند، ممکن است تمام اطلاعات‌شان در اختیار سرور فیلترشکن نیز قرار گیرد. این فیلترشکن‌ها ممکن است بدافزارهایی باشند که تمام اطلاعات کاربران از عکس‌های گالری آن‌ها گرفته تا اطلاعات حساب بانکی‌شان را ذخیره کنند.
اگر آمار ارائه شده توسط وزیر ارتباطات را بپذیریم، میلیون‌ها نفر در ایران هم‌اکنون از فیلترشکن‌ها برای دسترسی به تلگرام استفاده می‌کنند و تعدادی از این فیلترشکن‌ها ممکن است بدافزارهایی خطرناک باشند. در درازمدت این فیلترشکن‌های می‌توانند خطرات بسیار زیادی برای فضای سایبری ایران ایجاد کرده و حتی امنیت سایبری را به خطر بیاندازند. باید دید آیا دستگاه‌هایی که برای فیلترینگ تلگرام، حکم صادر می‌کنند، می‌توانند برای رفع این خطر نیز چاره‌اندیشی کنند؟!
وزیر ارتباطات امروز در مورد «تهدید بزرگ» استفاده از فیلترشکن‌ها حرف زده و گفته است: «امیدواریم مسئولانی که متصدی فیلترینگ هستند، به این موضوع توجه داشته باشند زیرا این مسئله یک تهدید بزرگ است. باید مردم را درباره استفاده از فیلترشکن توجیه کنیم تا آن‌ها همراهی کنند. زیرا در هر تصمیمی اگر همراهی مردم نباشد، اثراتش مشابه اثرات کنونی و گستردگی باج‌افزارها می‌شود».
علاوه بر این، مسدود شدن تلگرام باعث شده تا کاربران هزینه مالی قابل توجهی خرج خرید وی پی ان یا سایر فیلترشکن‌ها کنند. وقت و زمانی بیشتری نیز از کاربران گرفته می‌شود تا نرم‌افزارهایی را پیدا کنند که بتواند فیلترینگ را دور زده و دسترسی به این پیام‌رسان را امکان‌پذیر سازد
فیلترینگ تلگرام، علاوه بر دامن زدن به استفاده از فیلترشکن‌ها، اختلالات در اینترنت را نیز به همراه داشته است. رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی تایید کرده که اختلالات اینترنت که این روزها شاهدیم به دلیل اعمال فیلترینگ تلگرام است. حسین فلاح جوشقانی گفته که به صورت مرتب و ۲۴ ساعته پیگیر گزارشات مردمی و اصلاح کیفیت و حداقل سازی عوارض تحمیلی ناشی از فیلترینگ تلگرام هستیم.
در واقع، فیلترینگ تلگرام کاربران را مجبور به استفاده از فیلترشکن‌ها کرده و چون خود فیلترشکن‌ها کندی سرعت را به همراه دارند این باعث شده که سرعت اینترنت کاربران کاهش یابد. علاوه بر این، تلاش برای مسدود کردن فیلترشکن‌ها باعث شده تا برخی از سایت‌ها برای کاربران باز نشوند، برخی کسب و کارهای آنلاین اعلام کرده‌اند که دچار اختلال شده‌اند و حتی دسترسی به برخی بازی‌های رایانه‌ای مسدود شده است.