در آشفته بازار خودرو چه می‌گذرد؟

وزارت صنعت با درخواست آزادسازی قیمت خودرو و فروش آن توسط خودروسازان به میزان پنج درصد زیر قیمت بازار موافقت کرده و حالا این پیشنهاد روی میز رئیس‌جمهور قرار گرفته است. همزمان شکاف قیمت خودرو در بازار نسبت به قیمت کارخانه سر به فلک گذاشته و خودروسازان در نامه‌ای مشترک به وزیر صنعت، ضمن اعلام وقوع «بحران بی‌سابقه» در صنعت خودروسازی، هشدار داده‌اند که ممکن است تولید خودرو در کشور در شهریور ماه «حداقل ۸۰ درصد» کاهش یابد. در آشفته‌بازار خودرو چه می‌گذرد؟ چه بحرانی این صنعت را فرا گرفته است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، اصغر خسروشاهی مشاور خودرویی وزیر صنعت گفته است: درخواست افزایش قیمت خودرو از سوی ایران خودرو و سایپا به رئیس جمهوری رسیده و چون این موضوع در شرایط غیرعادی اعلام شده باید شخص رئیس‌جمهور در این رابطه تصمیم‌گیری کند.
خودروسازان درخواست دارند که قیمت خودرو آزاد اعلام شود تا آن‌ها بتوانند محصولات‌شان را ۵ درصد زیر قیمت بازار به فروش برسانند. اختلاف قیمت خودرو در بازار و کارخانه به شدت بالا رفته است. به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان خودرو، هم‌اکنون اختلاف قیمت خودروهای زیر ۳۰ میلیون تومان در کارخانه و بازار به پنج تا هشت میلیون تومان، خودروهای ۳۰ تا ۴۵ میلیون تومان به ۱۵ تا ۲۰ و خودروهای ۴۵ تا ۶۰ میلیون تومان به ۱۵ تا ۲۵ میلیون تومان رسیده است! اما این صرفاً بخشی از ماجرا است و صنعت خودرو با بحران عمیق‌تری روبرو است.
 
اعلام بحران بی‌سابقه در صنعت خودرو
انجمن صنفی خودروسازان ایران و انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو در نامه مشترکی به وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده‌اند که «بحران بی‌سابقه‌ای» صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی کشور را فرا گرفته است. این بحران از نظر آن‌ها آن‌چنان حاد بوده که در سربرگ نامه‌شان، عبارت «اعلام بحران-فوری» را قید کرده‌اند. اما مشکل از نظر قطعه‌سازان و خودروسازان چیست؟
قطعه‌سازان و خودروسازان می‌گویند بسته جدید ارزی دولت که نرخ ارز را آزاد کرد، باعث شده قیمت مواد اولیه، چه با منبع داخلی و چه خارجی، «چند ده درصد» افزایش یابد. علاوه بر این آن‌ها می‌گویند برای ترخیص کالاهای انبارشده‌شان در گمرک که پیش از این با ارز ۴۲۰۰ تومانی خریداری شده و اکثر آن‌ها به‌صورت قطعی پیش‌فروش شده، اکنون باید مابه‌التفاوت نرخ ۴۲۰۰ تومانی با نرخ بازار ثانویه را پرداخت کنند و این امر فشارها بر آنان را دو چندان کرده است.
خودروسازان می‌گویند در صورتی که ۱) ارز و مواد اولیه داخلی آن‌ها تأمین نشود، ۲) قیمت خودرو متناسب با افزایش قیمت چند‌ده درصدی ارز و مواد اولیه داخلی افزایش نیابد، و ۳) تصمیم اخذ مابه‌التفاوت نرخ ارز از کالاهای موجود در گمرگ لغو نشود، تولید خودرو در کشور از شهریور ماه حداقل ۸۰ درصد کاهش یافته و ۴۵۰ هزار نفر بیکار می‌شوند!
منشأ بحران در صنعت خودرو، التهابات ارزی و افزایش شدید نرخ ارز است. افزایش شدید نرخ ارز، قیمت مواد اولیه را به شدت افزایش داده و از آن‌جا که قیمت خودرو به اندازه افزایش قیمت مواد اولیه بالا نرفته، از تولید خودرو در کشور کاسته شده است. هم‌چنین گزارش حاکی از این است که برخی خودروهای تولیدشده به صورت ناقص تولید شده‌اند و به علت کمبودها، برخی قطعات بر روی آن‌ها نصب نشده است. حتی این گمانه‌زنی در بین مردم وجود دارد که خودروسازان عمداً برخی قطعات را بر خودروها نصب نمی‌کنند، تا با ایجاد کمبود در بازار خودرو، شرایط را برای افزایش قیمت خودرو مهیا کنند.
 
آیا با این نرخ ارز می‌توان خودرو تولید کرد؟
نرخ ارز به حدی بالا رفته که شاید تولید خودرو در کشور به زودی با مشکلات اساسی مواجه شود. شاپور سامعی نائب رئیس انجمن سازندگان قطعات خودرو گفته است: در حال حاضر این سوال برای ما مطرح است که اگر باید قطعات را با دلار ۹ تا ۱۰ هزار تومانی تولید کنیم قیمت خودرو رشد قابل توجهی پیدا می‌کند که اصلا منطقی نیست. به عنوان نمونه قیمت پراید به حدود ۴۳ میلیون تومان و پژو ۴۰۵ به ۷۰ میلیون تومان می‌رسد!
قیمت خودرو از ابتدای سال جاری دو بار افزایش یافته است. بار نخست افزایش قیمت خودرو در اردیبهشت ماه رقم خورد و در تیرماه نیز برای بار دوم قیمت خودرو بالا رفت. خودروسازان حالا درخواست آزادسازی قیمت خودرو و افزایش آن را برای سومین بار مطرح کرده‌اند.
آن‌گونه که مشاور وزیر صنعت گفته است این وزارت‌خانه با پیشنهاد آزادسازی قیمت خودرو و فروش ۵ درصد زیر قیمت بازار موافق است و حالا توپ در زمین رئیس‌جمهور است تا تصمیم نهایی را در این مورد بگیرد. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که در صورت آزادسازی قیمت خودرو، بهای آن به حدی بالا خواهد رفت که بسیاری اعضای جامعه توانایی خرید خودرو نخواهند داشت. قدرت خرید در جامعه به شدت پایین آمده است و خود این افزایش قیمت ممکن است باعث رکود شدید در صنعت خودرو شود.
بازار و صنعت خودرو در حال حاضر شرایط بسیار بدی را تجربه می‌کند؛ اگر قیمت خودرو آزاد شود، مردم تحت فشار شدید قرار می‌گیرند و اگر ثابت بماند با این نرخ ارز، خودروسازان و قطعه‌سازان تولید خود را متوقف می‌کنند. در این شرایط اصلاً مشخص نیست، صنعت خودرو چه راهبردی را می‌خواهد برای ادامه فعالیت خود انتخاب کند.