بازی دو سر باخت تعیین نرخ سود بانکی در شهریور

نرخ سود بانکی در حال رقم زدن یک بازی دو سر باخت برای اقتصاد ایران است؛ در شهریور ماه، تعیین نرخ سود بانکی توسط بانک مرکزی در یک دو راهی قرار می‌گیرد: نرخ سود بانکی یا باید افزایش پیدا کند یا دست‌نخورده باقی بماند. هرکدام از این موارد را که بانک مرکزی انتخاب کند، اقتصاد ایران وضعیت دشوارتری نسبت به حال حاضر پیدا خواهد کرد. در واقع شهریور، ماه مخصمه نرخ سود بانکی است! علت این امر چیست و چرا ماه آینده، ماه سرنوشت‌ساز اقتصاد کشور است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، اواخر مرداد ماه سال گذشته بود که بانک مرکزی اعلام کرد تمام بانک‌های کشور باید نرخ سود سپرده‌های یک‌ساله را ۱۵ درصد لحاظ کنند و هر بانکی که سود بالاتری به سپرده‌گذاران پرداخت کند، متخلف محسوب می‌شود و با آن برخورد خواهد شد.
بانک مرکزی در آن زمان تا ۱۱ شهریور سال ۹۶ به بانک‌ها فرصت داد تا نرخ سود بانکی را به ۱۵ درصد کاهش دهند. در فاصله بین ۳۰ مرداد تا ۱۱ شهریور ۹۶، برخی از بانک‌های خصوصی تمام سعی خود را کردند تا سپرده‌های بیشتری حتی با نرخ سود‌های بالاتر از ۲۰ درصد جذب کنند. سپرده‌گذاران در آن زمان، آماج پیامک‌های تبلیغاتی چنین بانک‌هایی بودند و برخی بانک‌ها حتی شعب مختلف خود را در روزهای تعطیل و تا پاسی از شب باز گذاشتند، تا مشتریان بیشتری را برای افتتاح حساب پذیرش کنند.
سررسید سپرده‌هایی که در آن زمان با تبلیغات فراوان و با نرخ سودهای بیش‌تر از ۲۰ درصد جذب شدند، در حال فرا رسیدن است و حالا تقریباً یک سال بعد از آن زمان، برخی بانک‌ها در حال ارسال پیامک به مشتریان خود با این مضمون هستند که می‌توانند سپرده‌های خود را با همان نرخ و شرایط پیشین برای یک سال دیگر تمدید کنند.
 
مخمصه تعیین نرخ سود بانکی در شرایط جاری
تلاقی اوضاع موجود در بازار ارز و سکه و سررسید سپرده‌های یک‌ساله ممکن است عده‌ای از سپرده‌گذاران را وسوسه کند تا پول‌های خود را از بانک‌ها بیرون بکشند و به سرمایه‌گذاری در بازار سکه و ارز روی آورند. چنین چیزی اگر محقق شود می‌تواند با افزایش هجوم به سمت خرید سکه و ارز، قیمت آن‌ها را هرچه بیشتر افزایش دهد.
در صورتی که نرخ سود بانکی افزایش نیابد و افزایش آن بسیار ناچیز باشد، این وسوسه نزد سپرده‌گذاران بیشتر نیز خواهد شد. سپرده‌گذاران به وضعیت موجود در بازار سکه یا ارز این چنین نگاه می‌کنند: سال گذشته در چنین روزهایی سکه بهار آزادی طرح جدید در کانال یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی مبادله می‌شد؛ اما اکنون قیمت سکه به بیش از سه میلیون و ۷۰۰ هزار تومان رسیده است. این بدان معناست که بازار سکه در یک سال گذشته به دارندگان آن (یعنی کسانی که در مرداد ۹۶ صاحب سکه بوده‌اند) سود بیش از ۲۰۰ درصدی داده است؛ اما کسانی که حتی با نرخ بالا پول‌های خود را در بانک‌ها سپرده‌گذاری کرده‌اند، سودهای ۲۱ یا ۲۳ درصدی دریافت کرده‌اند. تازه این نرخ سودها مربوط به بخشی از سپرده‌گذاران است که پیش از ۱۱ شهریور ۹۶، پول خود را در بانک‌های خصوصی که ریسک سپرده‌گذاری در آن‌ها نیز بالاست، گذاشته‌اند. در کنار این بخش، به اندوخته بخش بزرگی از سپرده‌گذاران، سودهای ۱۵ درصدی تعلق می‌گیرد. این افراد نیز ممکن است در شرایط حاضر، اسیر وسوسه حضور در بازار سکه یا ارز شوند.
شاید آگاهی از این شرایط بوده که باعث شده تا بانک مرکزی در اجرای مصوبه نرخ سود ۱۵ درصدی سخت‌گیری نکند و اجازه دهد تا برخی بانک‌های خصوصی، سپرده‌های مشتریان را با نرخ‌هایی بالاتر از ۲۰ درصد به‌صورت چراغ خاموش جذب کنند. علاوه بر این، در روزهای گذشته بانک مرکزی به برخی بانک‌ها اجازه داده تا با فروش اوراق گواهی سپرده، پول‌های مشتریان را با نرخ سود سالانه ۱۸ درصدی جذب کنند. این بدان معناست که عملاً افزایش نرخ سود بانکی توسط بانک مرکزی کلید خورده است.
با توجه به شرایطی که در بازار ارز و سکه وجود دارد، شاید افزایش نرخ سود بانکی از ۱۵ درصد به ۱۸ درصد و حتی ۲۰ درصد هم عده قابل توجهی از سپرده‌گذاران را راضی نکند و آن‌ها باز به دنبال بیرون کشیدن سپرده‌هایشان از بانک‌ها و حضور در بازارهای سکه یا ارز باشند. با این حال، حتی اگر آن‌ها پول‌هایشان را با نرخ‌های ۱۸ درصدی یا ۲۰ درصدی در بانک‌ها نگه دارند، این بدان معنا نیست که وضعیت بهتری در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود. چراغ سبز نشان دادن به هرگونه افزایش نرخ سود بانکی بدین معناست که یکبار دیگر جنگِ نرخ سود بین بانک‌ها به راه خواهد افتاد و بانک‌ها در رقابتی مخرب با یکدیگر به قصد جذب سپرده‌های بیشتر، نرخ سودهای بیشتری را به مشتریان پیشنهاد خواهند داد.
هرچه در اثر این رقابت مخرب بین بانک‌ها، نرخ سود بانکی افزایش بیشتری پیدا کند، بانک‌ها بیش از پیش از بخش تولیدی کشور فاصله می‌گیرند. در این شرایط برای هیچ تولیدکننده‌ای صرفه اقتصادی نخواهد داشت که به سراغ بانک‌ها برود و از آن‌ها تسهیلات دریافت کند. افزایش نرخ سود بانکی به تولید در کشور صدمه خواهد زد و مشکلات بانک‌ها و مطالبات معوق آن‌ها را بیشتر خواهد کرد و نقدینگی بیشتری نیز در قالب سود سپرده‌ها، خلق خواهد شد.
این مخمصه تعیین نرخ سود بانکی در شهریور است: اگر نرخ سود بانکی افزایش نیابد، بخشی از سپرده‌های یک‌ساله از بانک‌ها خارج و به سمت بازارهای ارز و سکه خواهد رفت و اگر نرخ سود بانکی افزایش یابد، بخش تولید کشور لطمه خواهد داد و بانک‌ها هرچه بیشتر از بخش مولد اقتصاد ایران فاصله خواهند گرفت.