اصلاح‌طلبان باید پوست‌اندازی کنند

«دکتر مصطفی کواکبیان»، نماینده تهران و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری برنا ضمن صحبت در خصوص برجام و اقدامات ضد ایرانی ترامپ، درباره موضوعاتی از قبیل انگیزه حضور احمدی نژاد در جلسات مجمع و فیلترینگ تلگرام سخن گفت.
متن گفت‌وگوی تفصیلی «مصطفی کواکبیان »، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، با خبرگزاری برنا به شرح زیر است:

باتوجه به نزدیک شدن ضرب الاجل 22 اردیبهشت ماه (طرح تعلیق تحریم‌های ایران) تحلیل شما از اقدامات رییس جمهور آمریکا چیست؟
فکر نمی‌کنم، صددرصد آمریکا در این تاریخ از برجام خارج شود. به نظر من این ترفندی برای ضربه وارد کردن به سیستم اقتصادی ماست تا همواره اقتصاد کشور را در التهاب تصمیم گیری‌های سیاست خارجی نگه دارند.
در این سناریو 3 موضوع مطرح است. یکی اینکه آمریکایی‌ها از برجام خارج نشوند و اتحادیه اروپا نیز ایران را همراهی و گفت‌وگوها به صورت معمولی اجرایی شود که این خوشبینانه‌ترین حالت است.
حالت بدبینانه این است که اتحادیه اروپا و آمریکا در برجام بمانند اما با همکاری هم فشارها علیه ایران را تشدید کنند. در این صورت می‌خواهند «پوسته‌ای از برجام بماند ولی محتوای آن را رعایت نکنند و فشارهایی علیه ما داشته باشند و تصمیماتی بگیرند».
بدبینانه‌ترین حالت این است که علاوه بر آمریکا، اروپا نیز از برجام خارج شود. در این حالت هر اتفاقی ممکن است، بیفتد. احتمالا یکی از گزینه‌های ما خروج از NPT باشد اما در حال حاضر نمی‌خواهیم این اتفاق بیفتد.
اگر حالت سوم برای جمهوری اسلامی اتفاق بیفتد، در این شرایط  دستگاه‌های تصمیم گیرنده باید حواسشان جمع باشد. فکر می‌کنم حالت دوم پیش بیاید که از برجام خارج نشوند اما بخواهند فشارهای خود علیه ما را زیاد کنند.
برجام می‌توانست دستاوردهای خوبی داشته باشد. لذا من معتقدم برجام باید حفظ شود اما پیش بینی ناپذیری شخص ترامپ به عنوان کسی که اطرافیانش هم نمی‌دانند چه تصمیمی می‌گیرد، سیستم آمریکا را با یک ضدیت مواجه کرده است. به نظر من نباید به کارهایی که رئیس جمهور آمریکا انجام می‌دهد دلخوش بود زیرا ترامپ با اوباما فرق دارد و قابل پیش‌بینی نیست.

باتوجه به خشکسالی ظاهرا موضوع آب امنیتی شده است. ورود کمیسیون امنیت ملی به این موضوع چقدر اهمیت و صحت دارد؟
جنگ نفت تمام شده و در حال حاضر جنگ آب در دنیا شروع شده است. بسیاری از کشورهای دنیا بر سر آب مسأله دارند و باید به صورت کلان تصمیماتی گرفته شود. بسیاری از کشورهای همسایه در خلیج فارس و دریای خزر از روش‌هایی مانند دستگاه‌های آب شیرین کن استفاده می‌کنند، ما نیز باید برای آب شرب مردم برنامه داشته باشیم.
در مورد خشکسالی واقعیت این است که باید در توزیع آب و نحوه کاشت محصولات کارشناسانه تصمیم بگیریم. به طور مثال اگر جایی سرزمین کم آبی است، نباید در آنجا هندوانه بکاریم که به آب زیادی نیاز دارد.
ما یکی از کشورهایی بسیار پرمصرف در حوزه آب هستیم و فرهنگ صرفه جویی نداریم. شورای عالی آب باید به صورت کلان تصمیم گیری کند تا برداشت محصولات و توزیع آب در کل کشور برای استفاده بهینه عرضه شود. در جهت اصلاح الگوی مصرف در مورد کشاورزی، آب فاضلاب و تصفیه آن برای کشاورزی و ... می‌توانیم اقدامات خوبی انجام دهیم.
ما در سطح منطقه، ارزان ترین آب شرب را داریم. ما آب شرب بسیار ارزان می‌خوریم چنانچه دیدیم با افزایش قیمت بنزین مصرف کمتر شد. این نیز بی‌تاثیر نیست که مانع از بریز و بپاش آب باشیم و باید قیمت‌ها را تغییر دهیم.
یک سیاست این است که آب گران شود. طی 40 سال اخیر، منابع آبی ما دچار مشکل شده و خود مسئولین نیز قبول دارند که نتوانسته اند از منابع زیرزمینی به خوبی استفاده کنند.
در جایی که با چند متر حفر چاه به آب می‌رسیدیم، متاسفانه الان باید 300 متر حفر چاه صورت گیرد تا به آب دسترسی پیدا کنیم. در طول دولت‌های مختلف اگر مدیریت می‌کردیم وضع مان بهتر بود و این نکاتی است که خوب رعایت نکردیم.

یک عضو کمیسیون امنیت ملی گفته است، «مین‌ها در جنوب همچنان قربانی می‌گیرند» و از احضار چند وزیر خبر داده‌اند. آیا این نظر شخصی ایشان است یا اینکه کمیسیون امنیت به این موضوع ورود کرده است؟
این یک تذکر است که به مسئولین وزارت دفاع و کشور داده شد. بعد از چندین سال از موضوع جنگ معنی ندارد که برخی از شهرهای اطراف ما مردم بخواهند با مین‌های دوران جنگ مواجه شوند.
این بحثی است که باید جدی گرفته شود که دیگر این حوادث اتفاق نیفتد. ستاد کل نیروهای مسلح، وزارت دفاع، ارتش، سپاه، بسیج، نیروی انتظامی و کسانی که در این موضوع دخیل هستند، باید رسیدگی کنند. با اینکه خیلی مساله حادی نیست اما همین مساله کوچک هم نباید باشد.

در خصوص پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو که در مجلس 120 رای آورده است، با این حال شورای نگهبان به این موضوع ورود پیدا نکرده و گفته که باید در شورای عالی امنیت ملی مورد بررسی قرار گیرد. نظر شما در این باره چیست؟
بحثی که شورای نگهبان مطرح کرده همان چیزی است که در ترجمه متن اصلی به فارسی اشتباهاتی ایجاد کرده است. باید ترجمه متن اصلی باشد که ما هم نظر دهیم. البته خانم جنیدی هم جواب دادند و گفتند که این متن دقیق ترجمه شده و فقط در تایپ اشکالاتی وجود دارد. البته موضوع خیلی مهمی نیست که بخواهیم این قدر سخت‌گیری کنیم.
به جز بحث برجام، FATF مربوط به سیستم بانکی است که هنوز در آن مشکل داریم. لوایح پالرمو، قانون مبارزه با پولشویی و بحث مربوط به کنوانسیون تامین منابع مالی تروریسم در کمیسیون قضایی مورد بررسی قرار گرفته و در کمیسیون امنیت نیز مطرح و به تصویب مجلس رسید. اما شورای نگهبان ایراداتی گرفته که امیدواریم حل و فصل شود.

علت به سرانجام نرسیدن FATF چیست؟
هرچند بحث لوایح چهارگانه با FATF مرتبط است اما کاملا یکی نیست برخی یکسری بحث‌هایی از دولت قبل شروع و به این دولت مربوط نیست، را مطرح می‌کنند. در تعاریف FATF برای مبارزه با تروریسم، جهاد اسلامی حماس و حزب الله باید، پیشنهادات خودمان را مطرح کنیم.
نباید کنوانسیون‌ها را استعماری بدانیم و بگوییم اینها خطرناک هستند. دنیا با این کنوانسیون‌ها کار می‌کند. می‌توانیم هر جایی که خط قرمز ما است پیشنهادی دهیم و آن را به عنوان پیش شرط برای پذیرش مطرح کنیم.

در تاریخ 26 فروردین درباره موضوع ارز نکاتی داشتید و گفتید دست‌های پنهان در توطئه جدید علیه کشور افشا شود، مشخصا منظور شما چه کسانی هستند؟
من از دولت خواستم که این موضوع را پیگیری کند، مثلا در دوره آقای احمدی نژاد گفتند که جمشید بسم الله نرخ ارز را تعیین می‌کرده اما الان جمشید بسم الله‌های زیادی هستند و بخشی از این مباحث بیرون از مرزها است؛ لذا معتقدم مسئولین سیستم بانکی به خصوص بانک مرکزی توضیح دهند که دست‌های پنهانی که گفته می‌شود، چه کسانی هستند.

نظر شما در خصوص شکستن انحصار تلگرام چیست و چقدر این کار را ضروری می‌دانید؟
اینکه تلگرام آسیب‌هایی به کشور می‌زند، شکی در  آن نیست اما در ابتدا می‌بایست بسترهای این کار را ایجاد می‌کردیم. یعنی اگر حوادث دی ماه سال گذشته اتفاق نمی‌افتاد باز هم مسئولین ما به فکر می‌افتادند که باید پیام رسان‌های داخلی را تقویت کنیم؟ جواب این  است که مسئولین از ابتدا باید فضا را باز می‌گذاشتند و به پیام رسان‌های داخلی فرصت حضور می‌دادند و آن‌ها را در دستگاه قضایی توبیخ نمی‌کردند. البته مقام معظم رهبری نیز در این خصوص فتوایی دادند که سرک کشیدن به فضای خصوصی افراد ممنوع است. ما زمینه‌ها و بسترها را باید از قبل فراهم می‌کردیم تا مردم به سمت پیام رسان‌های خارجی نمی‌رفتند، راه حل فراهم نشدن زمینه‌ها فیلترینگ نیست.
ما نباید بگوییم که فیلترینگ تنها راه رفع انحصار است زیرا مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند. ما باید کاری کنیم که مردم به پیام رسان‌های داخلی روی بیاورند و حق انتخاب را به آنها بدهیم. ما برای ملت تصمیم نگیریم که راه‌های انتخابتان مسدود است. زمان مسایل را حل می‌کند، مثلا اوایل انقلاب اگر کسی ویدیو همراه خودش داشت دستگیر می‌شد. قبل از آن تلویزیون، رادیو و بلندگو و بعد از آن دیش‌های ماهواره ممنوع شد که در مجلس هفتم به قانون تبدیل شده است.
روس‌ها فیلترینگ را تجربه کردند که پس از مقابله از نظر فنی با مشکل مواجه شدند. مسئولین، متولیان و دستگاه‌ها از پیام رسان‌های داخلی استفاده کنند تا مردم هم کم کم از این سرویس‌ها استفاده کنند. در یک کلمه معتقدم رفع انحصار صد در صد ولی فیلترینگ خیلی جواب نمی‌دهد.

نظر شما در خصوص حضور آقای احمدی نژاد در جلسات مجمع تشخیص چیست. این حضور پی در پی چه پیامی دارد؟
من از اول هم با حضور احمدی نژاد در مجمع تشخیص مصلحت مخالف بودم زیرا کسی که مصلحت خودش را نمی‌تواند تشخیص دهد، چگونه می‌تواند مصلحت جامعه را تشخیص دهد.
 روش‌هایی که ایشان اخیرا در مقابله با حاکمیت پیش گرفته را همه می‌بینیم. بعضی‌ها می‌گویند به خاطر دستگیری چند نفر از دوستانشان است اما ایشان از اول ذاتشان همین بوده و خیلی از اصولگراها از او اعلام برائت کرده و قبولش ندارند.
شاید من اولین کسی بودم که در مجلس وقتی ایشان دم از آزادی و دموکراسی زد گفتم که آقای احمدی‌نژاد به این حرف‌ها نمی‌خورد. برای هر آدمی خوب است تا این حرف‌ها را بزند اما او نباید از دموکراسی و آزادی سخن بگوید. احمدی نژاد 8 سال ضد مردم، ضد آزادی و ضد دموکراسی عمل کرده و ثمره عملکرد دولت وی سعید مرتضوی است.
 همه می‌دانیم چه مشکلاتی را سر ما و روزنامه نگاران می‌آورد لذا از اول هم رفتن ایشان به مجمع تشخیص مصلحت اشتباه بود. الان هم کنار سه نفر از سران قوا می‌نشیند که به یکی از آنها می‌گوید جاسوس و دیگری را دزد خطاب قرار می‌دهد. نمی‌دانم این چه نوع هم نشینی است!

آزادی مشروط شامل آقای رحیمی شد. این نگاه چقدر در مورد سیاسیون و روزنامه نگاران هم صدق می‌کند؟
نحوه برخورد دستگاه قضایی در اینکه جلب را تلطیف کند یا تشدید کند، خیلی موثر است. مثلا در مورد موضوعی که اخیرا اتفاق افتاد، دادستان مشهد در پرونده مدیر مسئول شرق می‌توانست با ملایمت عمل کند.
مدیر مسئول روزنامه شرق را به مشهد می‌کشاند، بعد وثیقه می‌خواهند او تامین نکرده و در نهایت بازداشت می‌شود. نمی‌گویم اقدام روزنامه شرق درست بوده به آن کاری ندارم  بلکه نحوه برخورد مسئولان قضایی مد نظرم است که باید بیشتر به آثار اجتماعی این اتفاقات توجه داشته باشند. آزادی مشروط آقای رحیمی هم اشکالی ندارد و اگر محبت را نسبت به بقیه هم داشته باشند، از آن استقبال می‌کنیم.

تحلیل شما از بهبود روابط میان دو کره چیست؟
آقای کیم جونگ اون (رهبر کره‌شمالی) خیلی تلاش کرد تا توجه دنیا را به خودش جلب کند و بگوید که قدرت هسته‌ای هستیم و در نهایت به این نتیجه رسید. از طرفی هم ترامپ خیلی تلاش کرد تا بگوید رهبر کره شمالی عقب نشینی داشته باشد. فکر می‌کنم ارتباط دو کره به نفع آنها تمام خواهد شد.
کره‌جنوبی از تن لرزه‌ای که ممکن است در اثر سلاح هسته‌ای به آن کشور دست دهد، کمی آسودگی خاطر و کره شمالی هم از تنگناهای اقتصادی خارج می‌شود. لذا دو کشور باید نه تنها در سطح بین‌المللی بلکه در سطح داخلی گفت‌وگو و مذاکره کنند تا تنش‌های باقی مانده در داخل خود این کشورها هم حل و فصل شود. بنده اعتقاد به گفت‌وگو دارم، ما هم می‌توانیم گفت‌وگوی ملی راه بیندازیم و از مشکلی که در داخل از آن رنج می‌بریم، رهایی یابیم.

داعش روسیه را در بازی‌های المپیک تهدید به انجام عملیات تروریستی کرده است. به نظر شما آیا موفق به انجام آن خواهد شد؟
داعش از لحاظ تشکیلاتی از هم پاشیده شده است. تصور می‌کنم در عرصه عمل به خاطر موضوع سوریه می‌خواهد موی دماغ روس‌ها شود. شاید از طریق چچنی‌ها بخواهد اقدام تروریستی انجام دهد که مطمئنا ناکام خواهد بود. بعید می‌دانم که بار جدی داشته باشد زیرا تشکیلاتشان از هم پاشیده است.

طرح اصلاح پارلمان اصلاحات در چه مرحله‌ای است؟
 طرح اصلاح پارلمان اصلاحات را شورای هماهنگی جبهه اصلاحات پذیرفته و با رای بالا تصویب کرده است. ما نیز به دنبال این هستیم تا این طرح حتما اجرایی شود اما تعدادی از دوستان تن به کار ندادند. این طرح برای این است که بدنه جامعه اصلاح طلبان پوست اندازی کند زیرا مردم بسیار مأیوس هستند.

 عملکرد دکتر روحانی را چطور می‌بینید؟
معتقدم که عملکرد دولت آقای روحانی به پای ما نوشته می‌شود. ما باید از دولت آقای روحانی با افتخار حمایت کنیم. از رای خود به روحانی پشیمان نیستیم اما این طور نیست که همه منویات دولت اصلاح‌طلبانه باشد و لذا باید این صف‌بندی مورد توجه باشد.