رشد خزنده قیمت‌ها در هیاهوی کرونا

از روز اول اسفند که ورود کرونا به کشور رسماً توسط دولت اعلام شد، تا امروز کمتر اتفاقی بوده که بتواند سلطه کرونا در سرخط اخبار را بشکند و چند روزی مایه گفتگوی مردم و فعالان مجازی گردد. خصوصاً اخبار اقتصادی که با همه اهمیت، معمولاً طرفداران کمتری هم دارد. آن‌هم در شرایطی که اقتصاد در جهان، همراه با رکود و افت شدید قیمت‌ها و شاخص‌های اقتصادی (مانند بورس) همراه است اما ازآنجاکه در ایران شکل اقتصاد با بقیه جهان متفاوت است، شاخص بورس، برخلاف جهان به‌طور خیره‌کننده‌ای در حال صعود است! همین‌طور بقیه قیمت‌ها هم سر خوشی با ثبات ندارند. در دوران کرونا به‌واسطه مصرف مایحتاج و کاهش تقاضا در بازارهای کمتر ضروری، افزایش قیمت مایحتاج به‌سرعت مشخص می‌شود، اما این روزها که بازارهای دیگر (خصوصاً لوازم‌خانگی برقی و الکترونیکی) در رکود به سر می‌برند، آیا خبری از آن‌ها دارید؟
بررسی‌های "مردم‌سالاری آنلاین" نشان می‌دهد در این بازارها، از بهمن‌ماه، با افزایش شدید قیمت مواجه هستیم. افزایشی که خیلی پایبند نرخ دلار نیست و به نظر، دلبخواهی یا حاصل سیاست‌گذاری غلطی بوده است. با "مردم‌سالاری آنلاین" همراه شوید تا به شما بگوییم تورم چقدر و در کدام بازار بیشتر اتفاق افتاده است.
 

• وسایل الکترونیک

مودم: در بازار وسایل ارتباطی، اگر به دنبال مودم برای اینترنت ADSL هستید، باید بدانید قیمت‌ها ظرف سه ماه گذشته بیش از دو برابر شده است. به نظر می‌رسد افزایش شدید قیمت در این بخش به دلیل دستور احتمالاً کارشناسی نشده چند ماه پیش، مبنی بر ممنوعیت واردات مودم (به بهانه حمایت از تولید داخل) باشد. این در حالی است که «محمدرضا فرجی» رئیس اتحادیه فناوران رایانه، قبلاً در مصاحبه‌ای هرگونه تولید داخل را رد کرده و کار این شرکت‌ها را مونتاژ قطعات وارداتی دانسته بود. نباید فراموش کرد بهانه حمایت از تولید داخلی قبلاً چه بر سر بازار خودرو آورده است و نباید اجازه داد این موضوع گریبانگیر دیگر صنایع شود. البته این گزارش قرار نیست تولید داخل را منکوب کند، اما مسئله اینجاست که در بسیاری از بخش‌ها این حمایت منجر به ضرر بیشتر خواهد شد.
گوشی هوشمند: تلفن همراه هوشمند هم یکی از کالاهایی است که قیمت آن در ماه‌های گذشته به‌شدت بالا رفته است. البته در این مورد به دلیل نیاز به آموزش از راه دور برای دانش‌آموزان و مواجهه غافلگیرکننده خانواده‌ها با قیمت‌های گوشی هوشمند، این افزایش بیشتر در جامعه پژواک داشت. گوشی A10 و A20 این شرکت که در دسته گوشی‌های ارزان‌قیمت قرار گرفته بود، در سه ماه گذشته حدود 40 تا 50 درصد افزایش قیمت داشته است. این افزایش در گوشی‌های میان رده یا ارزان‌قیمت، آموزش را برای بسیاری از خانواده‌های کمتر برخوردار، دست‌نیافتنی کرده است.
لپ‌تاپ: لپ‌تاپ معمولاً کالای خوش قیمتی بود، اما حالا طوری است که واقعاً به سختی می‌توان به سمت آن چرا که قیمت انواع لپ‌تاپ در بازار به‌شدت بالا رفته است. فقط در سه ماه گذشته مدل‌های ضعیف‌تر، افزایشی حدود 50 و 60 درصد و مدل‌های بالاتر، افزایش حدود 30 درصدی (در همه موارد حدود 2 میلیون تومان) را تجربه کرده‌اند. اما برای نشان دادن عمق فاجعه در این بخش به این آمار بسنده کنید که «لپ‌تاپ 15 اینچی مایکروسافت» که در میانه بهمن، با قیمتی حدود 35 میلیون تومان خریدوفروش می‌شد به حدود 60 میلیون تومان رسیده است.
هارد اکسترنال: وسایل ذخیره‌سازی، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای افرادی است که با کامپیوتر کار می‌کنند و به همین دلیل کالایی همواره موردنیاز و البته به دلیل حساسیت بالا، همواره گران بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، این بازار در سه ماه گذشته، به‌طور میانگین با رشد 40 تا 50 درصدی قیمت‌ها مواجه بوده است. رشدی که قیمت‌ها را از کف حدود ششصدهزار تومانی به حداقل هشتصد و پنجاه‌هزار تومان رسانده است.
دوربین و کنسول بازی: بررسی‌های ما نشان می‌دهد، در بازارهای کمتر مردمی، مثل دوربین‌های عکاسی و فیلمبرداری، در سه ماه گذشته افزایشی 20 تا 40 درصدی اتفاق افتاده است. بازاری که معمولاً در اخبار روز از آن خبری نیست. اما خبر بد برای کودکان و نوجوانان اینکه کنسول مایکروسافت (XBOX) با افزایش حدود 90 درصدی به بیش از چهار میلیون، و کنسول سونی (PS4) با افزایش 60 درصدی به حدود شش میلیون تومان رسیده است.
 

• لوازم برقی خانگی

اگر عقیده دارید که کالای دیجیتال، وسایل ضروری برای زندگی نیست، در ادامه خواهید دید که این افزایش قیمت در بازار لوازم‌خانگی نیز گریبانگیر مردم شده است. اگر بسیاری از خانواده‌ها برای خریدن گوشی‌های هوشمند برای آموزش فرزندانشان (که از ضروریات است) به مشکل خورده‌اند، در بازار لوازم‌خانگی، خانواده‌هایی که برای خرید جهیزیه به بازار مراجعه می‌کنند حسابی به چالش کشیده شده‌اند. در این بازار برعکس بخش قبلی، که عدم وجود تولیدکننده داخلی دلیل افزایش قیمت‌ها عنوان می‌شد، افزایش قیمت در محصولات تولیدکننده داخلی هم اتفاق افتاده است.
ماشین لباسشویی: شاید بیشترین افزایشی که در بخش لوازم‌خانگی به چشم می‌خورد متعلق به ماشین لباسشویی است. این افزایش تفاوتی در محصول داخلی و وارداتی نداشته و هر دو بخش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در گروه کالاهای بررسی شده داخلی (ماشین لباسشویی اتوماتیک 7 کیلویی)، افزایش قیمت در حدود یک میلیون تومان (20 تا 30 درصد) و در کالاهای وارداتی، این افزایش دو میلیون تومان (حدود 30 تا 50 درصد) بوده است.
ماشین ظرف‌شویی: تنها تولیدکننده ایرانی این محصول، قیمت ارزان‌ترین مدل خود را از حدود 7 میلیون تومان، به 10 میلیون افزایش داده است. و البته وقتی تولیدکننده داخلی مجبور به چنین افزایشی است، باید دید در بازار وارداتی چه خبر است. افزایش نرخ از 50 تا 70 درصد، در بخش وارداتی، ارمغان گرانی سه‌ماهه در بازار ماشین ظرف‌شویی است.
جاروبرقی: باعث تأسف است که در سال‌های گذشته بسیاری از برندهای داخلی، دیگر تولید نمی‌شود. اما مهم‌ترین تولیدکنندگان داخلی این محصول، در طول 3 ماه گذشته کالاهای خود را بین 200 تا 300 هزار تومان افزایش داده و میانگین افزایش قیمت در کالاهای وارداتی این بخش، حدود یک‌میلیون تومان بوده است. توجه داشته باشید که جاروبرقی کالایی است که میانگین قیمت آن در مدل‌های میان رده و خانگی از سه میلیون تومان فراتر نمی‌رود. این یعنی این بازار هم دچار رشد قیمت حدود 30 تا 50 درصدی شده است.
تلویزیون: این روزها در اکثر خانه‌ها یک تلویزیون (اصطلاحاً LCD) هست. شاید هم این تلویزیون‌های تخت، به‌نوعی نماد خانه‌های ما شده باشند. اما همین‌قدر بدانید که برای خرید یکی از این‌ها حسابی باید دست‌به‌جیب شوید. در این موضوع هم کالاهای تولید داخل و خارج با هم در رقابت افزایش قیمت هستند. از افزایش 20 و 30 درصدی در تولیدات داخلی (که خوشبختانه کم هم نیستند) تا 50 و 60 درصدی در تولیدات خارجی (بیشتر تولیدات دو غول کره‌ای)، که با توجه به قیمت پایه محصول این افزایش در محصولات خارجی بیشتر نمود پیدا می‌کند.
 
 
گرانی یا تورم
اقتصاددانان می‌گویند گرانی با تورم متفاوت است، اما نتیجه آن، خواه‌ناخواه فشار بر مردمی است که اقتصاد ناسالم، تحریم‌های ظالمانه و حمله کرونا، این روزها کمرشان را حسابی خم کرده و از این منظر، تئوری‌های اقتصادی تفاوتی در اصل ماجرا ایجاد نمی‌کند. برای اینکه این گزارش یک‌طرفه نباشد، به سایت مرکز آمار ایران مراجعه و شاخص قیمت‌ها در ماه فروردین را بررسی کردیم. طبق اطلاعات این سایت، بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «میوه و خشکبار» است. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، حق بیمه اتومبیل سواری و طلای 18 عیار بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. این سایت همچنین خبر داده که گروه گوشت قرمز، سفید و گوشت مرغ نسبت به ماه قبل، کاهشی جزئی داشته است. با این اطلاعات می‌توان فهیمد با توجه به اینکه مرکز آمار ایران، توجهی به رشد نرخ‌ها در بازار لوازم‌خانگی و الکترونیکی نکرده است، پس گروه میوه و خشکبار و... مایحتاج مصرفی، افزایش شدیدتری داشته‌اند.
همچنین برای اینکه توسط عرضه‌کنندگان متهم به سیاه نمایی نشویم، نرخ سه‌ماهه دلار بازار آزاد را هم بررسی کردیم. نتیجه، افزایش حدود 15 درصدی را نشان می‌داد. درحالی‌که بسیاری از این اجناس با ارزهای نیمایی و دولتی تولید، یا وارد می‌شوند و قاعدتاً افزایش دلار (هر چه که باشد)، نباید روی این نرخ‌ها تأثیری بگذارد.
 
جهان در رکود، موج گرانی در ایران
نرخ‌ها بی‌توجه به افزایش جزئی حقوق کارگران و کارمندان و بی‌توجه به ستون‌های گزارش مرکز آمار و بانک مرکزی، بی توقف بالا می‌رود. همان‌طور که در ابتدای گزارش ذکر شد، برعکس رکود سراسری اقتصاد در جهان، در ایران شاخص بورس و قیمت کالا و خدمات شانه‌به‌شانه می‌تازند و این وسط بی‌چاره مردم و بی‌خبر مسئولین.
(برای این گزارش از نمودارهای سه‌ماهه (از اواسط بهمن تا لحظه تنظیم این گزارش) نوسان نرخ در سایت‌های دیجی‌کالا و ایمالز استفاده شده است.)
 
گزارش: موسی حسن‌وند