در اثر حاضر بیماری های نشیمنگاهی به یکی از معضلات جامعه تبدیل شده است. بیماری های نشیمنگاهی مجموعه گسترده از بیماری ها است که ناحیه مقعد و رکتوم را درگیر میکند. مهمترین این بیماری ها شامل بواسیر، کیست مویی، شقاق و فیستول می شود.
بیماری ها علت و علائم مختلفی دارند با این حال مهمترین علت آسیب مقعد و روده یبوست مزمن است. از آنجایی که این بیماری ها شیوع گسترده پیدا کردند. در ادامه این بحث قصد داریم، به بررسی هر یک از این بیماریها ونیز روش های درمان آن بپردازیم:
بواسیر یا هموروئید
بیماری ها علت و علائم مختلفی دارند با این حال مهمترین علت آسیب مقعد و روده یبوست مزمن است. از آنجایی که این بیماری ها شیوع گسترده پیدا کردند. در ادامه این بحث قصد داریم، به بررسی هر یک از این بیماریها ونیز روش های درمان آن بپردازیم:
بواسیر یا هموروئید
بواسیر در اثر تورم یا گشاد شدن دیواره سیاهرگهای کانال مقعد ایجاد میشود، در بیشتر موارد بواسیر داخل کانال مقعد است و در نتیجه زائده ای شبیه به گوشت اضافه با دفع مدفوع از مقعد خارج میشود، این زائده همان بواسیر است.
به طور کلی بیماری بواسیر به دو نوع داخلی و خارجی تقسیم می شود:
- داخلی : در نوع داخلی سیاهرگ آسیب دیده داخل کانال مقعد و یا همان رکتوم قرار دارد و با دفع مدفوع زائده از مقعد خارج میشود. بواسیر داخلی به ۴ درجه مختلف با شدت های متفاوت تقسیم میشود. در شدیدترین حالت بواسیر داخلی این زائده از مقعد خارج شده و به هیچ شکل یا حتی با فشار دست به داخل بر نمی گردد.
خارجی: در این موارد سیاهرگ آسیب‌دیده خارج از مقعد و بر روی دریچه آن قرار دارد. این بواسیر به شدت دردناک بوده و ممکن است دچار ترومبوز شود. زمانی که در سیاهرگ های آسیب دیده لخته خون در تجمع کند هموروئید از نوع خارجی و ترومبوزه می باشد.
علت ایجاد این بیماری تحت فشار قرار گرفتن مقعد و یا رکتوم است. با این وجود ممکن است این بیماری در اثر یبوست یا بارداری ایجاد شود. مهمترین عوامل ایجاد هموروئید عبارتند از:
- یبوست مزمن
اسهال مزمن
بارداری و زایمان
رابطه مقعدی
کولت سن
جابجایی بلند کردن اجسام سنگین
ورزش های سنگین مثل وزنه برداری
اضافه وزن یا چاقی
علائم بیماری رابطه مستقیمی با نوع و شدت آن دارد. هر چقدر از زمان شروع بیماری شما بگذرد،علائم بیماری نیز شدیدتر خواهد شد. اغلب بیماران علائم زیر را با شدت های مختلفی تجربه می کنند:
- درد شدید مقعد که با دفع مدفوع شدت می گیرد.
خونریزی از مقعد یا مشاهده خون در مدفوع (خونریزی معمولاً به رنگ قرمز روشن است، زیرا خون از انتهایی ترین ناحیه مقعد خارج میشود.)
مشاهده زائده ای که از مقعد بیرون زده یا ناحیه متورم در اطراف دریچه مقعدی
خارش و سوزش
ترشحات مخاطی مقعد
بیماری بواسیر به هیچ وجه و با هیچ دارو یا درمان خانگی برطرف نمی‌شود. برای درمان قطعی باید این زائده حذف و از پایه قطع شود. در غیر این صورت در طی زمان بزرگتر شده و دفع مدفوع را مشکل می کند.
برای از بین بردن بواسیر دو روش جراحی وجود دارد:
- لیزر : بهترین راه کاهش سریع و قطعی برای از بین بردن بواسیر لیزر درمانی لیزر زائده هموروئید را بدون ایجاد درد یا خونریزی برش داده و از پایه قطع میکند. بنابراین این بیماری برای همیشه از بین خواهد رفت. لیزر را می توان سرپایی در مطب یا کلینیک پزشک انجام داد. همچنین بعد از انجام لیزر نیز نیازی به استراحت در منزل و یا طی کردن دوره نقاهت نیست. چون لیزر حین برش خروجی اعصاب آسیب دیده را ترمیم میکند و به این ترتیب ترمیم زخم خیلی سریع‌تر انجام خواهد شد.
جراحی سنتی: جراحی سنتی در بیمارستان و تحت بیهوشی انجام میشود. در این روش با استفاده از تیغ جراحی زائده را بریده و زخم را بخیه می زنند. این جراحی ممکن است دردناک و آزار دهنده باشد و بعد از انجام آن باید حداقل یک هفته ای را در منزل استراحت کنید. ترمیم زخم با این روش ممکن است هفته ها به طول انجامد.
شقاق یا فیشر یکی دیگر از بیماریهای شایع ناحیه مقعدی است. در این بیماری زخمی عمیق مخاط یا عضله دریچه مقعد را برش داده است. این زخم به شدت دردناک بوده و به سختی ترمیم میشود.
انواع بیماری عبارتند از :
علت شقاق مثل بواسیر وارد کردن فشار به مقعد است. در بیشتر موارد اسپاسم شدید این عضله مانع از ترمیم شدن زخم می گردد. بدین ترتیب تنها در طی چند روز علائم تشدید می شود و عضله مقعد را نیز برش خواهد داد و این یعنی ترمیم زخم غیر ممکن است.
از علل ایجاد شقاق می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
علائم بیماری بستگی به نوع آن دارد. همه بیماران علایم زیر را با شدت های مختلفی تجربه می کنند:
برای درمان این بیماری از روش‌های مختلفی استفاده می شود، اگر عارضه در مراحل اولیه مورد درمان قرار گیرد ممکن است با روش های خانگی و اداری برطرف شود. اما اگر با گذشت سه هفته از شروع علائم زخم ترمیم نشده است، انجام جراحی به توصیه می شود انواع روش درمان بیماری عبارتند از:
انواع بیماری عبارتند از :
- حاد: در این موارد بیمار علائم شدیدی دارد. ولی زخم شقاق مخاط مقعد را برش داده است. اگر این شقاق در طی دو هفته درمان نشود، به نوع مزمن تبدیل خواهد شد.
مزمن: در این حالت تقریباً دو هفته از شروع بیماری گذشته عمق زخم بیشتر شده و عضله مقعدی را نیز برش داده است. ترمیم شقاق مزمن بی‌تردید به جراحی نیاز دارد.
علت شقاق مثل بواسیر وارد کردن فشار به مقعد است. در بیشتر موارد اسپاسم شدید این عضله مانع از ترمیم شدن زخم می گردد. بدین ترتیب تنها در طی چند روز علائم تشدید می شود و عضله مقعد را نیز برش خواهد داد و این یعنی ترمیم زخم غیر ممکن است.
از علل ایجاد شقاق می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- بارداری و زایمان
اسهال یا یبوست مزمن
اضافه وزن
جابجایی اشیا سنگین
رابطه مقعدی
علائم بیماری بستگی به نوع آن دارد. همه بیماران علایم زیر را با شدت های مختلفی تجربه می کنند:
- درد که در تمام طول روز احساس می شود.
خونریزی یا خون در مدفوع
خارش سوزش
مشاهده زخمی عمیق در عضله مقعد
التهاب و قرمزی اطراف دریچه مقعدی
برای درمان این بیماری از روش‌های مختلفی استفاده می شود، اگر عارضه در مراحل اولیه مورد درمان قرار گیرد ممکن است با روش های خانگی و اداری برطرف شود. اما اگر با گذشت سه هفته از شروع علائم زخم ترمیم نشده است، انجام جراحی به توصیه می شود انواع روش درمان بیماری عبارتند از:
- جراحی: جراحی شقاق تاثیر بسیاری در رفع اسپاسم عضله دارد. برای این منظور بخشی از عضله قطع می شود تا به این ترتیب به ترمیم زخم کمک کند. اگر بیمار، در معرض خطر آسیب عضله مقعد و در نتیجه آن بی اختیاری در کنترل مدفوع باشد، جراحی به روش دیگری انجام می شود. در این روش یک برش عمیق در عضله ایجاد می کنند تا با این کار با رفع اسپاسم عضله به ترمیم زخم کمک شود.
لیزر: این روش سرپایی با کمترین میزان آسیب، قسمتی از عضله مقعدی را قطع کرده و با رفع اسپاسم عضله به ترمیم سریع زخم کمک میکند. لیزر را می‌توان سرپایی بدون درد و خونریزی در کلینیک انجام داد.
درمان های خانگی: درمان خانگی شقاق با درمان یبوست و با مصرف فیبر انجام میشود. در کنار این موارد نشستن در آب گرم، نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در طول روز و مصرف پماد آنتی فیشر می‌تواند به رفع سریع زخم به شما کمک کند.
بیماری کیست مویی حفره و یا گودال عمیق است که در اثر برگشت مو به داخل پوست و تجمع عفونت ایجاد میشود. بیماری کیست مویی می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شود،شایع ترین نقطه برای ایجاد آن پایین تر از کمر و بین دو کفل است.
علت کیست مویی
در اثر سایش پوست و برگشت مو به داخل پوست ایجاد می شود. علت اینکه دقیقا چه چیزی باعث بیماری میشود مشخص نیست این بیماری در افرادی با شرایط زیر شایع‌تر است:
علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است، اما شایعترین علائم بیماری عبارتند از :
درمان این بیماری با هیچ روش خانگی و دارویی امکان پذیر نیست تنها راه درمان کیست مویی جراحی و تخلیه کامل کیست عفونت است. در غیر این صورت درمان نکردن این بیماری می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی از جمله سرطان را به دنبال داشته باشد. مهمترین روش های درمان این بیماری عبارتند از:
علت کیست مویی
در اثر سایش پوست و برگشت مو به داخل پوست ایجاد می شود. علت اینکه دقیقا چه چیزی باعث بیماری میشود مشخص نیست این بیماری در افرادی با شرایط زیر شایع‌تر است:
- این بیماری در مردان شایع تر از زنان است.
این بیماری در افراد پر مو که موهای ضخیم ترین دارند، بیشتر مشاهده می شود.
بیماری در بین رانندگانی که مدت طولانی از روز را می نشیند، شایع‌تر است.
این بیماری در افرادی که نسبت به زدودن موهای زائد بی‌توجه هستند، شیوع بیشتری دارد.
علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است، اما شایعترین علائم بیماری عبارتند از :
- درد شدید کمر
ترشحات عفونی
مشاهده ناحیه متولد شبیه آبسه یا سوراخ
خارش و سوزش
درمان این بیماری با هیچ روش خانگی و دارویی امکان پذیر نیست تنها راه درمان کیست مویی جراحی و تخلیه کامل کیست عفونت است. در غیر این صورت درمان نکردن این بیماری می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی از جمله سرطان را به دنبال داشته باشد. مهمترین روش های درمان این بیماری عبارتند از:
- جراحی سنتی: برای جراحی سنتی بیماران باید حداقل یک شب را در بیمارستان سپری کند. در این روش با استفاده از تیغ جراحی ناحیه کیست مویی برش داده شده،و محتویات آن به طور کامل تخلیه می شود گاهی اندازه یک پرتقال کیست مویی را تخلیه می کنند و بدین ترتیب زخم از داخل به سمت خارج شروع به ترمیم میکند. بعد از تخلیه کیست بسته به وضعیت کیست زخم را بخیه زده یا به همان شکل رها می کنند. این کار برای جلوگیری از عود مجدد بیماری و عفونت انجام میشود.
لیزر ؛ لیزر کیست مویی در کلینیک به صورت سرپایی انجام می شود. در صورت نیاز، بی حسی به بیمار تزریق می شود. در این روش با استفاده از نیروی لیزر کیست را برش داده و به همان شکل جراحی سنتی، کیست را تخلیه می کنند و بسته به وضعیت زخم، محل قرارگیری آن را بخیه زده و یا به همان شکل رها می‌کنند تا از داخل به سمت خارج ترمیم میشود. بعد از انجام لیزر نیازی به استراحت در منزل نیست چرا که زخم به سرعت و در طی چند روز ترمیم میشود.
بیماری فیستول که با نام ناسور نیز شناخته می شود، در دسته بیماری های عفونی و مقعدی قرار دارد. فیستول به مسیری و ارتباط غیرطبیعی گفته می شود که مابین دو عضو از بدن که در حالت طبیعی کاملاً جدا از هم هستند، شکل می گیرد.
فیستول مقعد بخش انتهای روده را به پوست اطراف مقعد متصل می کند. بنابراین این مسیر یا تونل باعث میشود که عفونت ها و آلودگی های داخل روده به سطح پوست منتقل شوند.
فیستول بیماری خطرناکی است و باید خیلی سریع و بدون فوت وقت درمان شود در غیر این صورت،مسیر فیستول افزایش یافته و عفونت باعث میشود تا عوارض خطرناکی برای بیمار ایجاد شود.
علت فیستول
علت این بیماری عفونت درمان شده و طولانی مدت است،به طور مثال اغلب فیستول ها در اثر آبسه های قدیمی و درمان نشده ایجاد می شود.
از عوامل ایجاد این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
علائم و شدت آنها رابطه مستقیمی با شدت بیماری دارد هر مقدار از شروع بیماری بگذرد، علائم به همان نسبت شدت خواهند یافت.
مهمترین علائم و نشانه های این بیماری عبارتند از:
متاسفانه داروی برای درمان فیستول وجود ندارد. تنها راه درمان این بیماری جراحی و از بین بردن مسیر فیستول است. جراحی به شدت حساس بوده چرا که مسیر فیستول از عضله حساس مقعدی گذر میکند و هر اشتباهی در انجام جراحی می‌تواند با آسیب اعصاب عضله باعث ایجاد بی اختیاری موقتی و یا دائمی در بیمار شود. برای جراحی این بیماری از روش های زیر استفاده میشود:
فیستول مقعد بخش انتهای روده را به پوست اطراف مقعد متصل می کند. بنابراین این مسیر یا تونل باعث میشود که عفونت ها و آلودگی های داخل روده به سطح پوست منتقل شوند.
فیستول بیماری خطرناکی است و باید خیلی سریع و بدون فوت وقت درمان شود در غیر این صورت،مسیر فیستول افزایش یافته و عفونت باعث میشود تا عوارض خطرناکی برای بیمار ایجاد شود.
علت فیستول
علت این بیماری عفونت درمان شده و طولانی مدت است،به طور مثال اغلب فیستول ها در اثر آبسه های قدیمی و درمان نشده ایجاد می شود.
از عوامل ایجاد این بیماری می توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- آبسه طولانی مدت
بیماری کرون و کولیت روده
بیماریهای مقاربتی عفونی
بیماری دیورتیکولیت
عوارض جراحی در نزدیکی مقعد
سرطان رکتوم
بیماری سل
ضربه یا تروما
علائم و شدت آنها رابطه مستقیمی با شدت بیماری دارد هر مقدار از شروع بیماری بگذرد، علائم به همان نسبت شدت خواهند یافت.
مهمترین علائم و نشانه های این بیماری عبارتند از:
- درد مقعد
التهاب و قرمزی اطراف مقعد
ورم
تب
خونریزی مقعدی
ادرار دردناک
ترشحات عفونی و خونی مقعد
بوی بد
متاسفانه داروی برای درمان فیستول وجود ندارد. تنها راه درمان این بیماری جراحی و از بین بردن مسیر فیستول است. جراحی به شدت حساس بوده چرا که مسیر فیستول از عضله حساس مقعدی گذر میکند و هر اشتباهی در انجام جراحی می‌تواند با آسیب اعصاب عضله باعث ایجاد بی اختیاری موقتی و یا دائمی در بیمار شود. برای جراحی این بیماری از روش های زیر استفاده میشود:
- جراحی با لیزر: جراحی لیزری در کلینیک و سرپایی انجام میشود. در روش لیزر درمانی با استفاده از نیروی لیزر مسیر فیستول برش داده شده و به طور کامل تخلیه میشود. در لیزر درمانی نه تنها بیمار درد و خونریزی ندارد بلکه چون دقت پزشک افزایش می یابد، احتمال ایجاد عوارض خطرناکی مثل بی‌اختیاری در کنترل مدفوع به صفر می‌رسد.
جراحی به روش سنتی: برای انجام جراحی سنتی باید به بیمارستان مراجعه کنید. این جراحی تحت بیهوشی کامل انجام می شود و در طی آن با استفاده از تیغ جراحی مسیر فیستول برش داده شده و عفونت آن تخلیه می شود. در انتها بسته به وضعیت بیمار و مسیر قرار گیری فیستول زخم را بخیه زده و یا به همان شکل رها می کنند تا از داخل به سمت خارج ترمیم شود. ترمیم زخم با این روش ممکن است ماه‌ها به طول بیانجامد. جراحی سنتی ممکن است باعث آسیب اعصاب عضله مقعد شده و در نتیجه آن بیمار برای مدتی کوتاه و یا در طولانی مدت دچار بی اختیاری در کنترل مدفوع شود.