کلات نادری شهری زیبا در 160 کیلومتری شمال شرق شهر مشهد و در استان خراسان رضوی قرار دارد، شهری که در چند سال اخیر به جز کشاورزی و دامپروری در بخش گردشگری نیز فعال شده است. کلات یکی از شهرهای مرزی ایران با ترکمنستان است.
با تیمی‌از خبرنگاران و عکاسان رسانه‌های خبری راهی شمال شرق ایران شدیم تا هم با شهر زیبا و ییلاقی کلات نادری، جایی که نادرشاه افشار این مکان را برای پنهان کردن گنج‌هایش انتخاب کرد تا از دسترس دزدان دور بماند آشنا شویم و هم حمایت‌های کمیته امداد از مددجویان در خصوص اشتغالزایی، بهبود صنعت گردشگری و بوم گردی، انجام مرمت و مقاوم سازی مسکن‌های قدیمی‌برای مددجویان را از زبان خودشان بشنویم.
مقاوم سازی و مرمت
خانه‌های مددجویان
به سراغ خانواده‌ای رفتیم که مورد حمایت کمیته امداد خمینی(ره) قرار گرفته بود. پیرمردی که بیش از 70 سال سن داشت با چهره ای مهربان به استقبال ما آمد.او با گرفتن تسهیلات از کمیته امداد موفق شده بود خانه قدیمی‌که برایش پر از خاطره بود را مقاوم سازی کند و در کنارش هم خانه ای جدید برای خانواده خود بسازد و آنها را خوشحال کند.
سعید رمضان پور معاون حمایت کمیته امداد شهرستان مرزی کلات نادر در تشریح چگونگی دریافت وام و مقاوم سازی منازل مددجویان می‌گوید: از سال 1385 کمیته امداد شروع به مقاوم سازی منازل مددجویان کرد. او ادامه می‌دهد: در حال حاضر از سال 1401 تفاهم نامه ای با بنیاد مسکن و سپاه داریم که 100 واحد سهمیه شهرستان کلات بوده، طی یک سال و نیم گذشته 46 واحد تکمیل و تحویل مددجویان شده و مابقی هم تا 1403 به بهره برداری خواهد رسید. هر واحد 100 میلیون تومان کمک بلاعوض و 50 میلیون تومان هم وام قرض الحسنه با کارمزد 2 درصد کمیته امداد را دریافت می‌کند و تسهیلات بنیاد مسکن و کمک خیرین را هم در حمایت خود دارد. رمضان پور تاکید می‌کند: مددجو هم باید مقداری آورده داشته باشد. مصالح از مشهد با هزینه بالا می‌آید زیرا که در شهرستان وجود ندارد، مثلا هزینه حمل یک کامیون ماسه از مشهد به شهرستان 6 میلیون تومان هزینه دارد.
او در خصوص برنامه‌های آینده می‌گوید: برای آینده جامعه هدف داریم بر این مبنا که خانواده‌های دو نفر به بالا دارای مسکن مناسب باشند. در شهرستان 700 واحد دیگر نیاز به مقاوم سازی دارند. مددجویان در بحث ضمانت در بانک مشکلاتی دارند. یک واحد 60 متری حداقل 500 میلیون هزینه دارد و برای اینکه کار با تسهیلات بنیاد مسکن و 150 میلیون تومان کمیته امداد انجام شود مجبور هستیم زیربناهای تا 40 متر بر انتخاب کنیم.
30 واحد بوم‌گردی
در شهرستان کلات
در ادامه سفر از بوم گردی خورشید خوارزم بازدید کردیم. محمود بهرامی‌کیا مدیر این بوم گردی که فوق دیپلم رشته صنایع است علاقه به گردشگری را عامل روی آوردن خود به بوم گردی عنوان می‌کند،می‌گوید: حمایت‌های کمیته امداد در بحث تأمین منابع مالی و پرداخت تسهیلات به ما 50 میلیون تومان بود و شکل گرفتن چنین بوم گردی نزدیک به 2 میلیارد تومان هزینه داشت. خدا را شکر در فصل بهار و تابستان بازدید و درآمد خوب است.
رسول خاکشور کارشناس اشتغال کمیته امداد شهرستان کلات، در خصوص پتانسیل گردشگری شهرستان در بحث بوم گردی می‌گوید : به دلیل پتانسیل گردشگری در شهرستان کلات از سال 1397 دربحث بوم گردی کمیته امداد خمینی (ره) اولین قدم را برداشت. با 50 میلیون تومان سرمایه اولیه که کمیته از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی اعطا کرد دومین بوم گردی استارت خورد و برای 3 نفر به طور مستقیم و تعداد 10 نفر هم به طور غیر مستقیم ایجاد اشتغال شد. او ادامه می‌دهد: در شهرستان کلات 30 واحد بوم گردی را اجرا کردیم، 99 درصد واحدهایی که در شهرستان هستند، با تسهیلات کمیته امداد اجرا شده اند. او درباره چگونگی پرداخت تسهیلات می‌گوید: تسهیلات کمیته امداد توسط شورای تامین اعتبار مالی تامین می‌شود و هر سال متفاوت است مثلا سال گذشته 100 میلیون تومان می‌توانستیم پرداخت کنیم، امسال 150 میلیون تومان است و تا سقف 300 میلیون تومان می‌توانیم پرداخت کنیم.
اگر یک مددجوی تحت پوشش کمیته امداد فکر می‌کند که خانه اش به درد گردشگری و بوم گردی می‌خورد، خانه قدیمی‌که دارد را مرمت می‌کنیم و با مجوز میراث فرهنگی بوم گردی را ایجاد می‌کنیم.
همچنین سعید رمضان پور معاون حمایت کمیته امداد شهرستان مرزی کلات نادر در خصوص اینکه اداره میراث فرهنگی در شهرستان کلات وجود ندارد ادامه می‌دهد: ما در اینجا نمایندگی میراث را داریم که اگر اداره میراث فرهنگی را داشتیم عالی بود چون می‌توانستیم اعتبارات خوبی بگیریم.
کاخ خورشید
در ادامه سفر در بازدید از کاخ خورشید علی امیریان کارشناس میراث فرهنگی درباره محل موزه مردم شناسی منطقه کلات نادری گفت: محلی که شما از آن دیدن کردید و به عنوان موزه مردم شناسی شناخته می‌شود، قرار بود اینجا آرامگاه ابدی نادرشاه افشار باشد که پس از فروپاشی حکومت وی و انتقال حکومت، او در این محل دفن نشده و به شهر مشهد منتقل شده است. این کارشناس می‌افزاید: ۱۲ غرفه در این موزه وجود دارد که برای ارائه دستاوردهای سنتی شهرستان است. وی ادامه داد: توقع ما از میراث فرهنگی ایجاد اداره گردشگری و توسعه ظرفیت‌های گردشگری چنین مناطقی است. قطعا تخصیص اعتبارات بیشتر و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند به ما کمک کند.
تولید صنایع دستی در کنار خانه‌داری
در ادامه سفر به روستای ایدلیک در 32 کیلومتری شهرستان کلات رفتیم. این روستا در فاصله 12 کیلومتری مرز ترکمنستان است. در این روستا با مددجویان خانمی‌ملاقات کردیم که در کنار کار خانه داری و با حمایت کمیته امداد مشغول تولید صنایع دستی بودند که حتی تولیدات خود را نیز به فروش می‌رسانند و ماهیانه تا 5 میلیون تومان هم درآمد داشتند.
سلمان دانشور، معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد استان خراسان رضوی در خصوص مزیت صنایع دستی در شهرستان می‌گوید: یکی از مزیت‌هایی که در حوزه کسب و کار در شهرستان وجود دارد بحث صنایع دستی است. در شهرستان کلات بخش لائین، قبل از خشکسالی کسب و کارهایی مثل دامداری و کشاورزی بیشتر بوده اما اخیرا به خاطر خشکسالی‌ها و بارندگی‌های کمی که داشتیم صنایع دستی بیشتر چشمگیر و نیز در حوزه‌های مختلف گسترده شده است.
او درخصوص راهبران شغلی و یا کارآفرینان می‌گوید: حدود 300 راهبر شغلی یا کارآفرین داریم، افرادی باتجربه و از همه مهمتر بازار را هم می‌شناسند. او ادامه می‌دهد: یکی از معضلاتی که در حوزه کسب و کار خرد و خانگی وجود دارد بحث بازار فروش است و پایدار سازی طرح‌ها. خیلی از کسب و کارها در استان به ویژه در شهرستان‌ها وجود دارد که به دلیل تضمین نبودن بازار فروش، گاها دچار ورشکستگی می‌شود. در نتیجه یکی از راه‌هایی که می‌تواند کسب و کارهای خرد و خانگی را نجات دهد اجرای کسب و کارها در قالب راهبری شغلی است.
کارآفرین اعلام آمادگی می‌کند و ما شبکه کسب و کار را شناسایی وبه راهبر معرفی می‌کنیم . برای مثال، شبکه ای داریم که بافنده‌ها تحت پوشش کمیته امداد هستند، ما پشتیبانی می‌کنیم و تسهیلات می‌دهیم. بافنده‌ها در خانه‌های خود با هدایت و راهنمایی کارآفرین که همان راهبر شغلی است پشتیبانی می‌شوند، آموزش می‌بینند، مواد اولیه به آنها داده می‌شود و در آخر هم راهبر شغلی محصول را برای خود خرید می‌کند یا اینکه در بازار می‌فروشد و هزینه فروش تولید را به شبکه می‌دهد. گاهی هم خود راهبرتسهیلات دریافت می‌کند تا شبکه را ارتقا و گشترش دهد.
بوم گردی در کلبه‌های سوئیسی
به روستای بابا رمضان در فاصله حدود 40 کیلومتری از شهر کلات می‌رویم. بوم گردی لاکچری وجود دارد به اسم بوم گردی کلبه‌های سوئیسی. سپهری مدیر این بوم گردی می‌گوید: با کمک تهسیلات کمیته امداد امام خمینی (ره) توانستیم این اشتغال آفرینی را ایجاد کنیم. سالانه گردشگران زیادی برای اقامت و لذت بردن از طبیعت بکر به این بوم گردی مراجعه می‌کند. او ادامه می‌دهد: در یک سال هزینه ای که برای ساخت این بوم گردی هزینه شد برگردانده شد. در 6 ماه اول سال مهمان داریم و در 6 ماه دوم سال به خاطر مدارس و سردی هوا مهمان کمتر شده است.
خانه پدری
بهشت گمشده خراسان
در ادامه به روستای چهارراه در فاصله 50 کیلومتری از شهر کلات می‌رویم، در این روستا خانه ای با قدمت 250 ساله وجود دارد که با حمایت کمیته امداد مرمت و مقاوم سازی شده و به بوم گردی خانه پدری معروف است. شاید بشود گفت که این روستا بهشت گمشده خراسان است که در دامنه رشته کوه‌های هزار مسجد واقع شده که دارای طبیعتی بکر و سرسبز است. محمد میرزایی مدیر اقامتگاه خانه پدری می‌گوید: بوم گردی فرصت بی نظیری برای توسعه اشتغال و درآمد زایی از راه گردشگری است. در پایان سفر آخرین بازدید خود را از یک طرح پرورش ماهی داشتیم. خاکشور مددجوی کمیته امداد که با حمایت این سازمان اقدام به کارآفرینی و پرورش ماهی کرده است می‌گوید:8 نفر از اعضای خانواده ام و 3 کارگر که استخدام کرده ام مشغول فعالیت در این واحد پرورش ماهی هستند. او ادامه می‌دهد: ما تولیدات خود را به مشهد، استان‌های دیگر حتی به تهران هم ارسال می‌کنیم. آب مورد نیاز از چشمه تهیه می‌شود و تولید ما ۲۱ تن طی ۶ تا ۷ ماه است.
فرماندار کلات در جمع خبرنگاران عنوان کرد
270 میلیارد تومان برای دو هزار طرح وپروژه در حوزه اشتغالزایی
فرماندار کلات در جمع خبرنگاران از اختصاص 270 میلیارد تومان به مددجویان در نقاط مختلف شهرستان خبر داد.
علی صلاحی در معرفی شهرستان کلات گفت:شهرستان کلات یک مجموعه کوهستانی و بسیار زیبا با طبیعت بکر است. در حوزه گردشگری آبشارهای بسیار زیبای ارتکند، آبگرم و قره سو وجود دارد. بیش از 45 هزار هکتار جنگل ارس و یک هزار هکتار جنگل پسته داریم. 200 هزار هکتار مرتع بسیار خوب در شهرستان وجود دارد. 5 رودخانه پر آب داریم که 3 هزار هکتار باغات در حاشیه آنها است. در کلات صنایع دستی بسیار متنوع و متعدد مثل گلیم بافی، تابلو فرش و گیوه بافی، ابریشم بافی و دیگر صنایع دستی وجود دارد.
وی ادامه می‌دهد: شهرستان کلات دارای ابنیه تاریخی بسیار زیبا از جمله عمارت یا کاخ خورشید که متعلق به زمان افشاریه است، بند نادری، کتیبه نادری و برج‌های ارغونشاه که 60 تا از آثار و ابنیه‌های تاریخی را ثبت ملی کردیم. همچنین سال گذشته 3 اثر صنایع دستی را ثبت ملی کردیم نوار بافی لائین، ابریشم بافی زاوین و گلیم بافی اقداش.
صلاحی درخصوص اشتغال جوانان گفت: با توجه به این که ما در حوزه گردشگری، کشاورزی، دامپروری و زنبور عسل، باغات و مسائل مختلف استعداد و ظرفیت‌های بسیار فرآوانی در نقاط مختلف در کلات داریم، واقعا دیگر جای هیچ توجیهی نمی‌ماند که ما در کلات جوان بیکار داشته باشیم.
فرماندار ادامه داد: برای ایجاد شرایط و بسترهایی در راستای اشتغال پایدار با کمک کمیته امداد کشور در بخش تولید در سطح شهرستان کلات در ارتباط با پروژه‌های دام سبک و دام سنگین، صنایع دستی، پرورش زنبور عسل، حدود 270 میلیارد تومان در حوزه اشتغالزایی برای دو هزار طرح و پروژه در نقاط مختلف شهرستان و روستاهای مختلف در نظر گرفته شده است. با توجه به آمایش سرزمینی و ظرفیت‌ها و فرصت‌ها که می‌تواند در هر منطقه ای وجود داشته باشد، اعتبارات و مشاغل در نقاط مختلف کاملا تعریف شده و به افراد تخصیص داده می‌شود. صلاحی گفت: در حال معرفی افراد به بانک‌ها برای اخذ تسهیلات و اعتبارات وام برای اشتغال هستیم و حتما اعتبارات باید به گونه ای در نظر گرفته شده باشد تا پولی که به مردم داده می‌شود و اعتباراتی که در نظر گرفته می‌شود منجر به اشتغال پایدار و خودکفایی خانواده‌ها باشد.وی در پایان گفت: برای پشتیبانی از رسته‌های مختلف شغلی افرادی را تعیین و مشخص کردیم که به عنوان راهبر شغلی تعریف شده اند و این افراد تک تک پروژه‌ها را پشتیبانی می‌کنند.