منابع آبی زنجان حال ناخوشی دارد و در این شرایط ۹۰ درصد آب شرب در شهرها و روستاها، ۱۰۰ درصد آب مصرفی کشاورزی و ۹۰ درصد نیاز صنعت استان از آبهای زیرزمینی تامین میشود.
کاهش میزان بارندگیها در استان زنجان طی سال آبی جاری زنگهای هشدار را برای صرفه جویی و مصرف بهینه آب، این مایه حیات به خصوص در روزهای گرم سال به صدا درآورده است.
در حالی که مشکل کمبود بارشها و برداشتهای بی رویه آب از منابع زیرزمینی در همه نقاط کشور با شدت و ضعف وجود دارد زنجان یکی از استانهای پرخطر در این رابطه است به طوریکه به اذعان همه مسوولان استان و متولیان این حوزه، کمبود آب، دغدغه و چالش جدی استان است که باید برای مقابله با آن به طور جدی وارد عمل شد.بیشترین میزان مصرف آب در این استان با ۹۰ درصد مربوط به بخش کشاورزی است و ۶ درصد منابع آبی نیز در بخش شرب و خانگی و چهار درصد نیز در بخش صنعت مصرف میشود.
در حال حاضر ۹۰ درصد آب شرب در شهرها و روستاها از محل منابع آبهای زیرزمینی تامین میشود، همچنین ۱۰۰ درصد کشاورزان و ۹۰ درصد صنعتکاران از آبهای زیرزمینی استفاده میکنند.کشاورزی استان زنجان در سالهای اخیر با مشکل کم آبی و تخصیص نیافتن سهمیه آبی جدید به این بخش مواجه شدهاند که برای سازگاری با این مشکل روشهایی مثل توسعه کشت گلخانهای،استفاده از سامانههای آبیاری و بذرهای با نیاز آبی کم در دستور کار قرار گرفته است.
استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان گفت: منابع آب استان زنجان به دو صورت سطحی و زیر زمینی قابل دسترس هستند که مهمترین منبع آبهای سطحی در استان زنجان رودخانههای دایمیو فصلی به شمار میروند.قباد رستمیزاد افزود: رودخانههای قزل اوزن، زنجان رود، ابهررود و شاهرود را میتوان مهمترین رودهای دایمیاستان دانست، رودخانه قزل اوزن از کوههای چهل چشمه کردستان و همدان سرچشمه میگیرد و در نزدیکی منجیل به شاهرود میپیوندد و با نام سفید رود به دریای خزر میریزد.
وی ادامه داد: زنجانرود نیز در حوزه آبریز قزل اوزن قرار دارد و با جهتی شمال غربی به رودخانه قزل اوزن میپیوندد، ابهررود نیز یکی دیگر از رودهای جاری در استان است که از حوالی سلطانیه سرچشمه میگیرد و پس از سیراب ساختن ابهر، هیدج، صایین قلعه و خرم دره به تاکستان رسیده و آب تعداد زیادی از روستاهای دو دانگه را تامین میسازد.رستمیزاد اظهار کرد: آبهای زیر زمینی استان زنجان نیز از نظر تامین منابع آبی اهمیت زیادی دارند و بیشتر دشتهای استان و همچنین روستاهای استان از آبهای زیرزمینی به صورت حفر چاهها و کاریزها جهت مصارف شرب و کشاورزی استفاده میکنند البته به دلیل برداشتهای بیرویه و خشکسالیهای اخیر وضعیت دشتهای استان از لحاظ منابع آبی خوب نیست و سالانه به طور متوسط حدود ۷۰ تا ۸۰ سانتیمتر افت سطح سفرههای این دشتها را شاهد هستیم.
وی خاطرنشان کرد: موضوع خشکسالی و آب به حدی جدی است که اگر راهی برای عبور از آن مورد توجه نباشد، بخش عمدهای از زمینهای کشاورزی منطقه نه تنها خشک بلکه به دلیل از بین رفتن بافت مرطوب خاک به طور کامل سست میشود و پدیده فرونشست در آنها رخ خواهد داد. مدیرعامل شرکت آب منطقه ای زنجان گفت: رعایت الگوی مصرف در همه بخشها ضروری است چراکه بارشهای روی داده در مناطق مختلف کشور و زنجان کمتر از سال قبل و میانگین بلند مدت بوده که به معنی فشار بر منابع آبی زیرزمینی است و در صورت بی توجهی به این مهم به خصوص در بخشهای پرمصرف مانند کشاورزی مواجهه با بحران کمبود آب دور از انتظار نیست.
اکبر باقری خاطرنشان کرد: کشاورزان و بهره برداران باید با خودداری از کشتهای آبی غیرمجاز و انتقال آب به اراضی غیرآبخور اولیه و دیم، این شرکت را در مدیریت منابع محدود آبی یاری کنند.وی ادامه داد: مالکان چاههای آب نیز از کشت محصولات پر آب، انتقال آب به خارج از محدوده کروکی چاه و آب فروشی خودداری کنند.باقری گفت: افت سطح آبهای زیرزمینی در استان نشان دهنده اهمیت توجه به امر مهم و ضروری صرفه جویی و مصرف بهینه آب است چراکه با برداشتهای بی رویه از این منابع، سطح آب سفرههای زیر زمینی استان افت پیدا میکند.وی با بیان اینکه در زمان حاضر از هفت دشت استان پنج دشت ممنوعه است،اظهار کرد: اقداماتی در استان برای افزایش ذخیره سازی و مدیریت مصرف آب، در دست انجام است که مهار سیلابها و تغذیه مصنوعی دشتها و آبخوانها، انسداد چاههای غیرمجاز، اصلاح و تعدیل پروانهها و تجهیز زمینهای کشاورزی به سیستمهای نوین آبیاری از جمله آنهاست.مدیرعامل شرکت آب منطقه ای زنجان گفت: اتمام طرحهای نیمه تمام سدسازی از جمله سد «مشمپا « نیز از اقداماتی است که با جدیت در استان پیگیری میشود.
وی گفت: اولویت اصلی تامین آب شرب زنجان سد مشمپاست که این سد هم اکنون ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد که با ورود به مرحله بهره برداری، آب شرب پایدار و مطمئن برای زنجان را تامین خواهد کرد.رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با بیان اینکه کشت محصولات کشاورزی در این استان طی ۲ سال گذشته انحراف خیلی کمیاز میزان تعیین شده در الگوی کشت داشته است، گفت: فعالیت کشاورزی توسط بخش خصوصی انجام میشود و تلاش ما این است تا با ارائه مشوقها و حمایتها، الگوی کشت هدفگذاری شده در استان به مرور محقق شود.
روح الله حسنی افزود: اگر منابع بیشتری برای اجرای مشوقها در اختیار بود کار بیشتری در خصوص نهادینه کردن الگوی کشت انجام میشد که دولت فعلا با سیاست قیمتگذاری، بخشی از توازن را در بازار محصولات ایجاد میکند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان با اشاره به چالش کم آبی در استان، گفت: با توجه به این موضوع، تجهیز زمینهای کشاورزی به سیستمهای نوین آبیاری و پرهیز از آبیاری سنتی ضروری است.وی به پیگیری اقدامات زیرساختی از جمله توسعه سامانههای نوین آبیاری، تامین بذرهای ویژه با مصرف آبی کم و اصلاح شیوههای کشاورزی مثل نشاکاری در استان اشاره کرد و گفت: مواجه با چالش کم آبی یک موضوع فرابخشی و مرتبط به همه است و همه باید برای آن پای کار باشند.حسنی افزود: استفاده از ارقام مقاوم در برابر کم آبی و خشکی، تغییر الگوی کشتهای بهاره، اجرای طرحهای کشاورزی حفاظتی، توسعه روشهای آبیاری مدرن و کشتهای نشایی از اقدامات جهاد کشاورزی در راستای اجرای الگوی کشت با هدف ارتقای بهرهوری و مدیریت بهینه آب در استان است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان سالانه سه میلیون و ۶۵ هزار تن محصولات زراعی، باغی و دامیدر این استان تولید میشود که این میزان ۲.۴۵ درصد مجموع تولیدات بخش کشاورزی در کشور است.حسنی با بیان اینکه مدیریت منابع آبی در استان نیازمند یک مدیریت تلفیقی است، افزود: بخشی از جبران کمبود منابع آبی در قالب آبخیزداری و آبخوانداری در استان دنبال میشود که در همین راستا یکی از طرحهای این بخش طرح آبخوانداری چهرآباد است که سال گذشته در جریان سفر رئیس جمهور به استان عملیاتی شد و قرار است از طریق آن یک و نیم میلیون متر مکعب آب به لایههای زیرزمینی نفوذ کند.حسنی با اشاره به چالش کم آبی در استان، گفت: با توجه به این موضوع، تجهیز زمینهای کشاورزی به سیستمهای نوین آبیاری و پرهیز از آبیاری سنتی ضروری است.
وی به پیگیری اقدامات زیرساختی از جمله توسعه سامانههای نوین آبیاری، تامین بذرهای ویژه با مصرف آبی کم و اصلاح شیوههای کشاورزی مثل نشاکاری در استان اشاره کرد و گفت: مواجه با چالش کم آبی یک موضوع فرابخشی و مرتبط به همه است و همه باید برای آن پای کار باشند.