شنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۳

تحریرالشام در مشت اردوغان

بهرام امیر احمدیان
رئیس‌جمهوری ترکیه در دیدار با احمد الشرع رئیس جمهوری موقت سوریه در آنکارا در ۱۵ بهمن ماه، تاکید کرد که ترکیه آماده کمک به سوریه در مبارزه با شبه‌نظامیان کرد و داعش است. آنها درباره گام‌هایی که بزعم ترکیه باید علیه سازمان تروریستی تجزیه‌طلب و حامیان آن که شمال شرقی سوریه را اشغال کرده‌اند، گفت‌وگو کردند.
ترکیه آمادگی خود را برای حمایت لازم از سوریه در مبارزه با تمام اشکال تروریسم، چه پ‌ک‌ک و چه داعش اعلام کرد. رئیس جمهور ترکیه تأکید کرد که در زمینه اداره اردوگاه‌های شمال شرق سوریه در کنار دمشق خواهد بود.
در واقع مساله اصلی ترکیه رفع تهدیدات کردها به بهانه حمایت آنان از پ ک ک است. در حالی که کردهای سوریه بارها اعلام کرده‌اند که از پ ک ک حمایت نمی‌کنند. در این دیدار اردوغان هیچ گونه نگرانی از بمبارانهای اسرائیل به استحکامات دفاعی و پایگاه‌ها و تاسیسات نظامی سوریه در آستانه پیشروی جنگجویان هیات تحریر شام انجام داد، ابراز نکرده است، زیرا این را به نفع ترکیه هم می‌داند که در جنوب با کشوری همسایه است که قدرت و توان نظامی پیشین را ندارد.
اکنون سوریه در اختیار ترکیه قرار دارد و می‌تواند بخشی از قلمرو امپراتوری سابق عثمانی را که ترکیه در آرزوی دست یافتن بدان است، بروی ترکیه بگشاید. در صحنه سیاست و دیپلماسی، جنگجویان هیات تحریر الشام، بازیچه ای دست سیاستمداران کهنه کاری چون رجب طیب اردوغان هستند.
در همه دوره‌هایی که رجب طیب اردوغان در نقاط مرزی ترکیه با سوریه بویژه در شمال شرقی سوریه کردهای سوریه را متهم به همکاری با پ ک ک می‌کرد، در صدد دیوار کشی مرزی با سوریه نبوده است، منطقه‌ای که دشت هموار است، در حالی که مرزهای امن مشترک با ایران را در نقاط کوهستانی دیوار کشی کرده است.
این نشان می‌دهد که ترکیه در صدد روی کار آمدن گروههای جنگجویانی است که در صحنه سیاسی می‌توانند به بازی گرفته شوند. اینجا صحنه بازی ترکیه است. از این رو ترکیه دائما از لغو تحریمهای غرب علیه هیات تحریر الشام سخن می‌گوید. گروهی که در دوره حکومت اسد از طرف ترکیه حمایت می‌شدند. لغو تحریمهایی که ترکیه خواستار آن است، برای منافع ملی ترک‌ها مورد نظر است تا مردم سوریه، زیرا در این صورت سیل کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای ترکیه است که به سوریه سرازیر خواهد شد تا بازارها را در اختیار گیرد و به تورم و رکود در ترکیه خاتمه دهد. حتی در دوره حکومت بشار است، ترکیه سعی کرده بود روابط خود با سوریه را از سرگیرد تا بتواند بازارهای سوریه را در دست گیرد. مقرر شده است بنا به دعوت احمد الشرع اردوغان از سوریه دیدار داشته باشد. آقای اردوغان با تمجید از «تعهد قوی» رهبر سوریه برای «مبارزه با تروریسم»، گفت که «حمایت مالی و غیرمالی جهان عرب و اسلام» از رهبری جدید در سوریه مهم است.
طبیعی است که اکنون سوریه نه برای جهان عرب و نه اسرائیل خطر بالقوه ای محسوب نمی‌شود. زیرا اسرائیل قبلا توان نظامی آن را از بین برده است و روسیه هم بیشتر به عنوان ناظر، ایفای نقش کرده تا در آینده هم روابط خود را با اسرائیل و هم حکومت جدید سوریه تقویت و به حفظ پایگاههای نظامی در طرطوس و لاذقیه دست یابد. احمد الشرع در صدد است با حزب الله به رویارویی برخیزد و در این راه مبارزه با حزب‌الله و مواد مخدر را تواما هدف قرار داده است. مواد مخدر کاپتاگون داستانی پیچیده دارد و جریانی خانمانسوز برای منطقه است. در دوره سیطره داعش در منطقه شرق سوریه، قاچاق نفت تولیدی سوریه به ترکیه صورت می‌گرفت و در این جریان مشکوک نیروهای نظامی آمریکایی دخالت داشتند. اکنون که دولت اسد سرنگون شده است، ترکیه تمایل زیادی به سرمایه‌گذاری در منابع نفتی سوریه دارد و قلمرو سوریه می‌تواند برای کریدورهای اقتصادی مورد نظر ترکیه و خطوط لوله انتقال انرژی برای ترکیه مناسب باشد. در این راستا کردهای شرق سوریه که خواهان خودمختاری هستند، می‌توانند برای ترکیه دردسر آفرین باشند و آن را از دسترسی به این منطقه محروم سازند. به همین سبب اتهام هواداری و همکاری کردهای سوریه با پ ک ک می‌تواند دست آویزی برای اعزام نیروهای ارتش آزادی بخش سوریه و کردهای مورد حمایت ترکیه به منطقه‌ای باشد که بزعم ترکها امنیت ترکیه را بخطر می‌اندازند.جلوگیری از تشکیل منطقه خودمختار کردها در شمال سوریه از اهداف چند دهه‌ای ترکیه در سوریه است. هیات تحریر الشام که با کمکهای ترکیه موفق به سقوط دولت اسد و بدست گرفتن زمام امور شده، خود را بدهکار ترکیه می‌داند.