گروه دیپلماسی-علی ودایع: نشست سخنگوی وزارت امورخارجه ایران یکی از شلوغ‌ترین روزهای خود را در بهار داغ تهران تجربه کرد. سوژه دور اول گفت‌وگوی ایران و آمریکا در عمان و احتمالات مورد پرسش اغلب خبرنگاران قرار گرفت.
«اسماعیل بقائی» سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: موضع اصلی ما در مذاکرات غیر مستقیم با آمریکا رفع تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی است که علیه ملت ایران اعمال شده است و این مطالبه جدی و اساسی ماست و با جدیت آن را در مذاکرات پیگیری می‌کنیم.
نقش ویژه عمان و تغییر محل مذاکرات
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوالی در مورد مکان دور بعدی مذاکرات ایران و آمریکا گفت: همانطور که وزیر خارجه مطرح کردند احتمالاً دور بعدی مذاکرات جایی غیر از عمان خواهد بود.به نظرم این موضوع مهمی نیست، مهم این است که مذاکرات ما در همان چارچوب قبلی یعنی به صورت غیر مستقیم با میانجیگری عمان ادامه پیدا می‌کند.در مورد مکان مذاکرات تمهیدات لازم از سوی طرف واسط اندیشیده می‌شود، ما از تمهیدات عمان در دور اول مذاکرات تشکر می‌کنیم. امیدواریم که در مورد دور بعدی هم به نحو شایسته تصمیم گیری شود.ما با طرف عمانی در ارتباط هستیم و بعد از دریافت نظرات طرف عمانی در این ارتباط تصمیم‌گیری می‌کنیم و آن را اعلام می‌کنیم.
مساله تناقض آمریکایی
بقائی همچنین در مورد اظهارات اخیر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مورد تهران از جمله این که ایران باید جدیت بیشتری از خود نشان دهد و تهدیداتی که در این زمینه بیان کرده است، گفت: این مواضع متناقضی است که از سوی مقامات مختلف آمریکایی مطرح می‌شود و باید این تناقض را حل کنند.یکی از دلایل مذاکره غیر مستقیم این است که شما نمی‌توانید مدعی مذاکره باشید و از طرف دیگر به فشار ادامه دهید و مطلقاً چنین رویکردی پذیرفتنی نیست.
چراغ سبز تهران به سرمایه‌گذاری آمریکا
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سوال دیگری در مورد احتمال شکل‌گیری همکاری‌های اقتصادی ایران و آمریکا تصریح کرد: مانعی برای همکاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری اقتصادی برای طرف‌های مقابل در ایران وجود نداشته و این مشکل خود آمریکایی‌ها بوده که با وضع قوانین پیچیده و متراکم چند لایه شهروندان خود را از سرمایه‌گذاری اقتصادی در ایران محروم کرده است.
بحث زمان در مذاکرات
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا مدت زمانی برای توافق بین ایران و آمریکا مشخص شده تا جامعه نسبت به مذاکرات شرطی نشود؟ تاکید کرد: حتماً قرار نیست که مدیریت کشور را به مذاکرات وابسته کنیم و همه دستگاه‌ها باید طبق قانون به وظایف جاری خود عمل کنند.این بار اول نیست که ما درگیر مذاکرات با آمریکا می‌شویم همانطور که بارها اعلام کردیم مذاکرات بیانگر جدیت ایران در امر دیپلماسی است و این همیشه وجود داشته است.
بقائی گفت: قطعاً مسئولان ذی‌ربط باید مذاکرات دیپلماتیک را از مسائل روزمره کشور جدا کنند و سایر مسائل باید طبق معمول و جاری خود پیش رود.مذاکرات غیر مستقیم بین ایران و آمریکا منحصر به رفع تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای است و هیچ موضوع دیگری در دستور کار نیست.
نزاکت دیپلماتیک ایران
سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند آقای عراقچی در جریان مذاکرات غیر مستقیم بین ایران و آمریکا در مسقط با احوالپرسی با «ویتکاف» مذاکره کننده ارشد آمریکایی خطوط قرمز را رد کرده است گفت: من در آنجا رنگی ندیدم، ما در امر دیپلماسی همواره قائل به نزاکت دیپلماتیک هستیم و در برخورد با دیپلمات‌های اروپایی و آمریکایی در سطح سازمان ملل و سایر مجامع بین‌المللی اگر به دیپلمات ایران سلام شود ما هم سلام علیک می‌کنیم و جواب بخشی از نزاکت دیپلماتیک است. بعد از ۲ ساعت و نیم تبادل پیام از طریق عمان بین ایران و آمریکا در آخرین لحظات خداحافظی با میزبان یعنی وزیر خارجه عمان این سلام و علیک انجام شده است و من از شما می‌خواهم که به مابقی حواشی بهایی ندهید.
سخنگوی وزارت امور خارجه آیا ممکن است که وقتی مذاکرات به پیش رفت و وارد مسائل جزئی و فنی شد، آژانس و سایر کشورهای عضو آژانس نیز در مذاکرات نقش‌آفرین باشند و حضور پیدا کنند، گفت: این چیزی است که بر اساس روند مذاکرات، باید در مورد آن تصمیم‌گیری شود.
مخالفت صریح با مذاکره مستقیم
بقائی همچنین در پاسخ به سوالی درباره دلایل عدم مذاکره مستقیم میان ایران با آمریکا نیز گفت: دلیل اینکه مذاکره مستقیم صورت نمی‌گیرد، این است که موثر و مفید نیست. انتخاب این شیوه از دیپلماسی که شیوه نامتعارفی نیست، هم قبلا اتفاق افتاده، هم در حال حاضر در جاهای دیگری در حال انجام است، مبتنی بر تجارب ثابت شده قبلی است.
اگر می‌خواهیم مذاکره موثر باشد و اگر در یک تعامل دیپلماتیک جدیت داریم، باید روشی را انتخاب کنیم که نسبت به موثر بودن آن اطمینان داریم. مذاکره مستقیم در شرایطی که یک طرف اصرار بر رویکرد تحکم‌آمیز، استفاده از زبان تهدید و توسل به زور دارد قاعدتا نه مفید است، نه برای طرفی مثل جمهوری اسلامی ایران قابل قبول است و نه اینکه می تواند منتج به نتیجه شود.کماکان ما همان شکل و شیوه‌ای که انتخاب کردیم را ادامه خواهیم داد.
برجام یک موجود زنده
سخنگوی وزارت خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص تعامل ایران با چین و روسیه و کشورهای اروپایی در موضوع هسته‌ای با توجه انجام مذاکرات غیر مستقیم بین ایران و آمریکا گفت: برجام از لحاظ حقوقی به عنوان سندی که متصل به یک قطعنامه شورای امنیت است یک توافق زنده است. ما در چارچوب برجام و قطعنامه ٢٢٣١ به تعامل و رایزنی با همه اعضای برجام ادامه خواهیم داد و معتقدیم این تعاملات سودمند خواهد بود.تراکنش‌های دیپلماتیک تهران و مسکو در عالی‌ترین سطح قرار دارد.همچنین تعاملات ما با کشورهای اروپایی نیز برقرار است. برای نمونه، سفر آقای روانچی به وین در هفته گذشته در قالب روابط دوجانبه میان ایران و اتریش انجام شد و فرصتی را فراهم آورد تا گفت‌وگوهایی نیز با مقامات جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شود.
انتقاد از نقض حقوق شهروندی
تبعه ایران در فرانسه
سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد آخرین وضعیت پرونده مهدیه اسفندیاری شهروند ۳۹ ساله ایرانی که توسط پلیس فرانسه بازداشت شده است و پیگیری‌های انجام شده از سوی وزارت خارجه در مورد پرونده این شهروند ایرانی که به خاطر حمایت از موضوع فلسطین بازداشت شده است، گفت : از پیگیری رسانه‌های کشور در خصوص این موضوع قدردانی می‌کنم. به هر حال خانم اسفندیاری یک هموطن فرهیخته ایرانی هستند که متأسفانه چند هفته پیش، بدون هیچ دلیل یا اتهام مشخصی بازداشت شده‌اند.
وی افزود : آنچه این موضوع را نگران‌کننده‌تر می‌سازد، این است که نه خانواده ایشان و نه بخش کنسولی ما در جریان این بازداشت قرار نگرفته‌اند. آخرین تحول در این زمینه آن است که پس از پیگیری‌های مکرر سفارت ایران در فرانسه و مطلبی که در یکی از نشریات فرانسه در این زمینه منتشر شد،صرفاً اعلام شده که اتهام ایشان حمایت از برخی از گروه‌های افراطی بوده است. در حالی که ظاهراً، ایشان مطالبی در حمایت از مردم مظلوم غزه بیان کرده است؛ و این بازداشت به خاطر این موضوع بسیار قابل تأمل و معنادار است .
این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران گفت : متأسفانه، شاهد تغییر تعاریف در ادبیات سیاسی برخی کشورهای اروپایی هستیم، به‌گونه‌ای که مخالفت با نسل‌کشی و دفاع از مردم بی‌دفاع غزه ، به مثابه حمایت از تروریسم تلقی می‌شود.مطالبه رسمی ایران از دولت فرانسه، فراهم کردن امکان دسترسی کنسولی به فرد بازداشت‌شده است.متاسفانه برخی این اقدام فرانسه را نوعی «گروگان‌گیری انسانی» تعبیر کرده‌اند که واقعاً اقدامی زشت و غیر قابل قبول است.