سال ۹۷، سال هجوم نقدینگی سرگردان به بازارهای ارز، طلا، خودرو و مسکن بود و بورس تهران نتوانست پابه‌پای این بازارها رشد کند. وضعیت بورس در سال آینده چگونه خواهد بود؟ آیا سال ۹۸، سال رشد بازار سرمایه است؟

سال ۹۷، سال هجوم نقدینگی سرگردان به بازارهای ارز، طلا، خودرو و مسکن بود و بورس تهران نتوانست پابه‌پای این بازارها رشد کند. وضعیت بورس در سال آینده چگونه خواهد بود؟ آیا سال ۹۸، سال رشد بازار سرمایه است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال جاری تاکنون رشد ۷۶ درصدی را تجربه کرد. شاخص کل بورس در اولین روز معاملات سال ۹۷ در کانال ۹۶ هزار واحدی قرار داشت و امروز (۲۲ اسفند) این شاخص وارد کانال ۱۶۹ هزار واحدی شد.
رشد شاخص کل بورس بسیار کمتر از رشد قیمت دلار یا سکه بهار آزادی در سال جاری بوده است: دلار آمریکا نسبت به ابتدای سال جاری رشد ۱۶۵ درصد و سکه بهار آزادی رشد ۱۸۱ درصدی را تجربه کرده است.
در واقع اگر بخش قابل توجهی از نقدینگی سرگردان به جای هجوم به بازار ارز و طلا، روانه بازار بورس می‌شد از حیث اقتصادی در درجه اول به‌واسطه افزایش نرخ ارز، تورم افسارگسیخته کنونی شکل نمی‌گرفت و در درجه دوم، با افزایش حجم معاملات در بازار سرمایه، شرکت‌های تولیدی در وضعیت مناسب‌تری قرار می‌گرفتند. بازار بورس می‌توانست سدی در برابر تخریب‌های نقدینگی سرگردان در بازارهای حساسی نظیر ارز و طلا باشد؛ اما همچون بحران اوایل دهه ۹۰، بازار سرمایه نتوانست این نقش را در سال ۹۷ ایفاء کند و سوداگری و سفته‌بازی در بازارهای ارز و طلا، صدمات شدیدی به اقتصاد ایران وارد کرد.
در مرداد ماه سال جاری که تعمیق بازار ثانویه و خرید و فروش ارز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها در این بازار قطعی شد، شاخص کل بورس جهش قابل توجهی کرد و تا نهم مهرماه این شاخص حتی تا ارتفاع ۱۹۵ هزار واحدی هم بالا رفت. اما بعد از آن تحت تأثیر فرا رسیدن تحریم‌های آمریکا و عدم‌قطعیت‌های مربوط به آن، و همچنین کاهش نرخ ارز در بازار آزاد، بازار سرمایه وارد رکود شد و شاخص کل در اواخر بهمن‌ماه حتی تا کانال ۱۵۶ هزار واحدی هم پایین آمد.
در روزهای گذشته مشخص شده است که تحریم‌ها تأثیر زیادی در صادرات غیرنفتی ایران نظیر فلزات و مواد پتروشیمی نداشته‌اند و سودآوری این شرکت‌ها، نه تنها کاهش نیافته بلکه تحت تأثیر افزایش قیمت ارز و افزایش قیمت فروش داخلی این محصولات، افزایش نیز یافته است. بهای کالاهایی نظیر فرآورده‌های نفتی، فلزات و محصولات پتروشیمی نیز در روزهای گذشته در بازارهای جهانی افزایش یافته است. این دو عامل از ابتدای اسفند، افزایش شاخص کل بورس و رونق در معاملات را در پی داشته است.
 
چشم‌انداز بورس در سال ۹۸
بازار بورس از شر عدم‌قطعیت ناشی از تأثیرگذاری مخرب تحریم های آمریکا بر شرکت‌های بزرگ بورسی خلاص شده است. در واقع، ریسک مرتبط با تحریم‌ها دیگر اهمیت ماه‌های آبان تا بهمن سال ۹۷ را ندارد و شرکت‌های صادراتی عمدتاً راهکارهایی برای دور زدن تحریم‌ها در حوزه صادرات غیرنفتی پیدا کرده‌اند و تولید آن‌ها با کاهش مواجه نشده است. این یک عامل بنیادی است که در سال ۹۸ به تقویت بازار سرمایه کمک خواهد کرد.
با این حال، فعالان بورس همچنان در مورد رد لوایح الحاق به کنوانسیون‌های پالرمو و سی‌اف‌تی نگرانی دارند و اگر این لوایح رد شوند در سال ۹۸ یک شوک منفی به بازار سرمایه وارد خواهد شد. پس ریسک سیاسی رد لوایح اف‌ای‌تی‌اف بازار سرمایه را تهدید می‌کند.
مورد دیگری که بر بازار بورس تأثیر خواهد گذاشت، سیاست ارزی دولت برای سال ۹۸ است. اساساً بازار بورس در ایران تا حد قابل توجهی یک بازار دلاری است؛ شرکت‌های صادرکننده فلزات، مواد معدنی، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی سهم بسیار زیادی در بورس تهران دارند و این شرکت‌ها هستند که بیشترین وزن را در شاخص کل دارند. در صورتی که سیاست ارزی دولت، حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی باشد، بازار بورس در سال آینده دور تازه‌ای از جهش را تجربه خواهد کرد. سیگنال‌های قدرتمندی توسط دولت ارسال شده که دلار ۴۲۰۰ تومانی در سال ۹۸ حذف می‌شود. این امر می‌تواند به جهش قیمت سهام شرکت‌های معدنی، فولادی، پالایشی و پتروشیمی منجر شود.
ظرف روزهای اخیر قیمت دلار در سامانه نیما افزایش یافته و به کانال ۹ هزار تومانی نزدیک شده است. این یک سیگنال دیگر است که حاکی از افزایش درآمدهای بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی است. بازار متشکل ارزی که بانک مرکزی قصد دارد آن را در فروردین ماه راه‌اندازی کند نیز احتمالاً به کمک بازار بورس خواهد آمد و شاخص کل را به سمت بالا تکان خواهد داد.
قیمت کالاها در بازار جهانی بعید است در آینده نزدیک با کاهش جدی روبرو شود. قیمت روی و مس صعودی است و تقاضا برای فولاد نیز بسیار بالاست. عربستان و روسیه، همچنان حمایت از قیمت نفت را در دستور کار دارند و نشانه‌ای از کاهش قیمت نفت و به تبع آن محصولات پتروشیمی و پالایشی، آشکار نشده است. این عوامل در سال ۹۸ به کمک بازار بورس خواهند امد.
در نهایت باید گفت که اگر ریسک رد لوایح اف‌ای‌تی‌اف در سال آینده روی ندهد و به تبع آن، تقابل جدیدی با کشورهای غربی شکل نگیرد، بازار بورس در سال ۹۸ با رشد قابل قبولی مواجه خواهد شد.   
گزارش: مهدی قدیری