مشکل تاریخی کشور ما رواج قهرمان‌پرستی است

پیروز مجتهدزاده در سخنرانی خود به اسنادی درباره امیرکبیر اشاره کرد که نشاندهنده برخی رفتارهای نامناسب از سوی او بوده

دکتر پیروز مجتهد‌زاده مشکل تاریخی کشور ما را رواج قهرمان‌پرستی دانست و گفت: هم در انتقاد و هم در یافتن راه‌حل، دچار فرهنگ خودپرستی هستیم.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، دکتر مجتهدزاده مشاور پژوهشی دانشگاه سازمان ملل متحد که روز پنج‌شنبه در جمع دانشجویان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی تاکستان به مناسبت هفته پژوهش سخن می‌گفت، زیربنای علم را پژوهش ارزیابی کرد و گفت: در کشورهایی که دموکراتیک خوانده می‌شوند سیستم آموزشی منظمی دارند، استادان نتایج پژوهش‌های خود را تدریس می‌کنند، نه کتاب‌های دیگران را. در حالیکه در کشور ما، استادان موظف به ارائه سرفصل‌های مشترک آموزشی هستند که برخلاف فلسفه آموزش دانشگاهی است که مبتنی بر تعدد نظر و اندیشه و منبع و کتاب و استاد است. وی وضعیت پژوهش در دانشگاه‌های کشور را اسفناک دانست و با بیان اینکه پیشرفت هر جامعه را باید در پیشرفت کار علمی جستجو کرد گفت: هدف از آمدن به دانشگاه، افزودن علم است، نه تکرار مکررات. دانشگاه محل تفکر است و اگر دانشگاه پیشرفت نکند، جامعه نمی‌تواند پیشرفت کند. مجتهدزاده تصریح کرد: در کشور ما، به جای آنکه دانشگاه محل تفکر باشد، خیابان‌ها محل تفکر شده‌اند و دانشگاه‌های ما دنباله‌رو خیابان‌ها شده‌اند. در حالیکه فکر باید از دانشگاه خارج شود و خیابان باید پیاده‌نظام دانشگاه باشد و نه برعکس. وی با تاکید بر اینکه فکر در دانشگاه ساخته نمی‌شود مگر آنکه کار دانشگاه بر پایه پژوهش باشد افزود: شرایط دانشگاه‌های ما مشابه دبیرستان‌ها است. ما اساتید موظف دانشگاه‌ها را هم نمی‌توانیم روزی دو ساعت در دانشگاه حفظ کنیم چون پژوهش در دانشگاه‌های ما اصلیت زیربنایی ندارد. بانیان دانشگاه و مسوولان علم در نسل مختلف ما را به شرایطی دچار کرده‌اند که حاصلش افزایش حیرت‌انگیز تعداد دانشگاه‌ها در کشور، اما با کیفیت پایین است. این استاد دانشگاه با بیان اینکه دانشجویان ما مدرک می‌گیرند اما چیزی به علم افزوده‌ نمی‌شود، از آمار ارائه شده درباره تولیدات علمی کشور انتقاد کرد و گفت: وزیر علوم هرچند وقت یکبار اعلام می‌کند تعداد تولیدات علمی ما افزایش یافته است. اما آنچه به عنوان آمار تولید علمی کشور ارائه می‌شود باعث شرمساری من است. امیدوارم وزیر علوم صدای من را بشنود؛ این آمارها را برای کسانی اعلام کنید که نمی‌دانند، نه برای ما که از همه چیز خبر داریم. مجلات علمی- پژوهشی، مقاله پژوهشی سفارشی چاپ می‌کنند و آن را در زمره مقالات علمی و تولید علم محاسبه می‌کنند. این آمارها، چیزی به تولید علم ما اضافه نمی‌کند. رئیس بنیاد پژوهشی یوروسیویک لندن ادامه داد: پژوهش، یک واژه کلیدی در کارهای دانشگاهی به ویژه در مقاطع فوق‌لیسانس و دکترا است. اما حاصل نادیده گرفتن اصل پژوهش، وضعیت فعلی جامعه ما است که همه به آن انتقاد داریم و هیچ‌کس از آن رضایت ندارد و همیشه هم یک نفر را در ایجاد این وضعیت مقصر می‌دانیم اما مسایل ما، مسایل جمعی و فرهنگی و عدم پیشرفت در تفکر و پژوهش است. وی با طرح این سوال که چرا ملت ما از تاریخ تجربه نمی‌گیرد گفت: مسایل و مشکلات جامعه نمی‌تواند صرفا ناشی از یک فرد باشد. مشکل تاریخی جامعه ما این است که خودانتقادی ملی نداریم و تنها خودستایی داریم. کمتر پیش می‌آید یک ایرانی ا‌ز نقش خود در وضعیتی که ایجاد شده انتقاد کند.
مجتهدزاده افزود: حس دفاع از حقوق شخصی و اعتراض به تجاوز دیگران به حقوق فردی از جامعه ما رخت بربسته و این ناشی از آن است که دانشگاه محل تفکر نیست. ما باید در دانشگاه بیاموزیم و به جامعه انتقال دهیم. وی وضع مطالعات تاریخی در کشور را بسیار تاسف‌بار ارزیابی کرد و گفت: تاریخ در کشور ما قصه فرض می‌شود، نه علم، چون اغلب کسانی که تاریخ می‌نویسند با مقوله پژوهش آشنا نیستند. کتاب‌های تاریخی شبیه هم است به طوریکه کتاب‌هایی که درباره امیرکبیر یا مصدق نوشته شده، آنها را تا حد یک فرشته بالا برده‌اند و اشتباهات آنها را ذکر نکرده‌اند. مجتهدزاده دلیل این رویکرد را عدم توجه به مقوله پژوهش در علم دانست و گفت: حاصل این کار، رواج قهرمان‌پرستی در تاریخ سیاسی ایران است. ما هم در انتقاد و هم در پیدا کردن راه‌حل دچار فرهنگ خودپرستی هستیم. روانشناسان اجتماعی به درستی می‌گویند قهرمان، شخصیت انسان‌ها را می‌گیرد. وی تصریح کرد: انتظار کشیدن برای ظهور یک قهرمان، به معنای نادیده‌گرفتن مسوولیت‌ها و توانمندی‌های انسان برای ساختن جامعه است. وی گفت: برخی از شخصیت‌های تاریخی همچون امیرکبیر که آنها را در حد یک قهرمان توصیف کرده‌اند، اشتباهات و اشکالات زیادی داشته‌اند که اغلب تاریخ‌نویسان تلاش کرده‌اند از کنار این اشکالات عبور کنند؛ در حالیکه نباید مسایل را سیاه و سفید ببینیم. 
سخنرانی دکتر مجتهدزاده با طرح نمونه‌هایی از اشتباهات امیرکبیر و دکتر مصدق در تاریخ ادامه یافت که به گفته وی،« اسناد متعددی درباره آن وجود دارد اما تاریخ‌نگاران با هدف قهرمان‌سازی، از کنار آن عبور کرده‌اند». این جلسه، با طرح پرسش‌های تعدادی از دانشجویان پایان یافت.