تلاش برای ادامه ماه‌ عسل تهران و رياض

گروه اقتصادي –محمدرضا حقي: ميدان عظيم گازي «آرش» که عربستان و کويت به آن «الدوره» مي‌گويند ؛ نقطه اختلافات جديد در خليج‌فارس شده‌است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،عربستان سعودي و کويت، ميدان را در «منطقه بي طرف» خود مي‌دانند، اما ايران بخش شمالي ميدان را از آن خود مي‌داند. اين اختلاف به دهه 1960 برمي‌گردد و توسعه اين ميدان را به تاخير انداخته است.بنا به گزارش رويترز، اختلاف ايران با دو کشور همسايه درباره اين موضوع اخيرا تشديد شده است. اگرچه ايران، عربستان و کويت به عنوان دارندگان منابع عظيم نفتي شناخته شده اند، اما گاز نيز براي اين سه کشور مهم است. عربستان سعودي و ايران هر دو داراي ذخاير بزرگ گاز طبيعي هستند.شرکت آرامکو عربستان در نوامبر گذشته از کشف يک منبع بزرگ گاز خبر داد و سعودي‌ها به دنبال توسعه اين صنعت است.ايران نيز در تلاش است تا از ذخاير گاز خود استفاده کند.از سوي ديگر، کويت ذخاير گاز طبيعي نسبتا کمتري دارد و متکي به واردات است. در سال 2021، کويت اولين تاسيسات دائمي‌خود براي واردات گاز طبيعي مايع را افتتاح کرد. بلومبرگ در آن زمان گزارش داد که اين اقدام بخشي از تلاش‌هاي کويت براي کاهش اتکا به نفت خام است.بر اساس اين گزارش، روزگذشته سفير چين در کويت نيز به موضوع اختلافات گازي اخير ورود پيدا کرده و از آمادگي کشورش براي ميانجيگري در اين موضوع خبر داد.چانگ ژيان وي، سفير چين در کويت در اظهاراتي بر لزوم حل اختلافات درمورد ميدان گازي آرش از طريق مذاکرات و مشورت‌هاي دوستانه تاکيد کرد.به گزارش الخليج آنلاين، وي گفت که سران عربستان و کويت حکمت و قدرت لازم براي حل اين مشکل از طريق مشورت و مذاکره را دارند.سفير چين خاطرنشان کرد که کشورش به حاکميت کويت و وحدت اراضي آن احترام مي‌گذارد.وي درخصوص احتمال درخواست از پکن براي وساطت در راستاي حل ميدان گازي آرش تاکيد کرد: چين در بهبود روابط ايران و عربستان نقش سازنده ايفا کرد اما درخصوص جزئيات ميدان گازي آرش تاکنون موضع رسمي‌از طرف چين نداشتيم و ما به حاکميت و وحدت اراضي تمام کشورهاي منطقه احترام مي‌گذاريم.سفير چين در کويت خاطرنشان کرد که حل مشکلات از طريق مشورت‌هاي دوستانه حل مي‌شود و مذاکرات بهترين راه است.چانگ ژيان وي گفت که کشورش به تلاش‌هاي خود براي حمايت از ثبات و صلح در منطقه و حرکت به سمت سياست حسن همجواري ادامه مي‌دهد.چين که توانسته به قلب ناآرام خاورميانه رخنه کند؛ براي تحقق برنامه‌هاي اقتصادي و توسعه نفوذ در حوزه آمريکا نيازمند حفظ ماه‌عسل روابط ايران و عربستان است.
ائتلاف عربستان و کويت منهاي ايران
عربستان سعودي و کويت سال گذشته توافقنامه‌اي را براي توسعه اين ميدان گازي امضا کردند. ايران در پاسخ، اين توافق را «غيرقانوني» خواند. در اواخر ژوئن، شرکت ملي نفت ايران اعلام کرد که در حال آماده شدن براي آغاز حفاري در ميدان گازي آرش است. روز دوشنبه، کويت گفت اين طرح‌ها را «نمي‌پذيرد». به گزارش رسانه‌هاي دولتي سعودي، عربستان روز سه شنبه بر حق خود بر اين ميدان در کنار کويت، تاکيد کرد و از ايران خواست تا مذاکره کند.اين مناقشه در حالي رخ مي‌دهد که عربستان سعودي و ايران، در ماه مارس با ميانجيگري چين براي سر از سرگيري روابط ديپلماتيک به توافق رسيدند. اين دو رقيب منطقه اي، در سال 2016 روابط ديپلماتيک خود را قطع کرده بودند. اختلاف بر سر ميدان گازي «الدوره» [آرش] در خليج فارس، بر بهبود روابط بين عربستان سعودي و ايران تأثير مي‌گذارد و علاوه بر اين، برنامه‌هاي توسعه گازي هر دو کشور و همچنين کويت را دچار چالش مي‌کند.عربستان سعودي و ايران پيشرفت‌هايي در جهت بهبود روابط دوجانبه داشته‌اند.
مصالحه سخت تهران و رياض
 ايران ماه گذشته سفارت خود را در رياض بازگشايي کرد. در ماه مه، عربستان سعودي موافقت کرد که روابطش با سوريه، متحد کليدي ايران در منطقه را احيا کند. اين کشور امسال نيز با حوثي‌هاي مورد حمايت ايران در يمن گفتگو کرده است، البته جنگ در يمن هنوز به طور رسمي‌پايان نيافته است.همچنين المانيتور در گزارشي به نقل از کريستين کوتس اولريشسن، پژوهشگر مسائل خاورميانه و استاد علوم سياسي در موسسه سياست عمومي‌بيکر در دانشگاه رايس آورده است که اين اختلاف «آزموني» براي روابط بهبود يافته عربستان و ايران است.کريستين اسميت ديوان، از پژوهشگران ارشد موسسه مطالعاتي کشور‌هاي عرب حوزه خليج فارس در واشنگتن، گفت، مناقشات پيرامون ميدان گازي الدوره، منطقه خليج فارس را قادر مي‌سازد که نشان دهد بهبود روابط منطقه‌اي چگونه مي‌تواند سودمند باشد.  اولريشسن به المانيتور گفت: «هميشه شعله ور شدن آتش چنين اختلافاتي، اقدامات آشتي جويانه و احياي روابط ديپلماتيک را مورد راستي آزمايي قرار مي‌دهد. چگونگي حل و فصل اين موضوع، نشان دهنده عمق و دوام نزديکي ايران و همسايگانش در خليج فارس خواهد بود.»
به گفته اولريشسن، اختلافات پيرامون اين ميدان گازي، نشان مي‌دهد که مسائل مهمي‌بين ايران و عربستان سعودي، حل نشده باقي مانده است.او گفت: «اين اختلاف يادآور اين است که موارد خاصي همچنان حل و فصل نشده اند. بايد ديد اين واقعيت که اکنون روابط مستقيم بين تهران و رياض وجود دارد چگونه و تا چه حد ممکن است منجر به پيشرفت ملموس در اين موارد خاص شود.»اولريشسن گفت: «در حالي که ايران در نتيجه سال‌ها تحريم و انزوا، در توسعه مخازن عظيم گازي خود و کسب درآمد از آن دچار عقب ماندگي است، مقامات عربستان سعودي و کويت به دنبال توسعه ذخاير گاز هستند تا آن را جايگزين بخشي از نفت مصرفي براي توليد برق کنند.»بلومبرگ در سال 2021 گزارش داد که تقاضاي گاز در کويت افزايش خواهد يافت. کريستين اسميت ديوان گفت، به همين دليل، توليد گاز براي کويت از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. وي اظهار داشت: «توليد گاز براي کويت با توجه به نياز‌هاي فوري داخلي‌اش، بسيار حياتي است.»
آمادگي ايران براي حفاري و موضع تند کويت
گفتني است،اخيرا «محسن خجسته مهر» مديرعامل شرکت ملي نفت ايران گفت که هم‌اکنون ميدان نفتي مشترک تعيين تکليف نشده‌اي بين ايران و عربستان وجود ندارد، از سوي ديگر با توجه به احياي روابط بين دو کشور کارهاي مقدماتي براي انجام همکاري دوجانبه آغاز شده است.  وي تاکيد کرد: «براي همه ميدان‌هاي مشترک بين ايران و عربستان برنامه و مصوبه‌هاي لازم براي افزايش توليد و نگهداشت توان توليد دريافت شده است. آمادگي کامل براي آغاز حفاري در ميدان مشترک نفتي آرش وجود دارد و منابع قابل‌توجهي را براي اجراي طرح توسعه اين ميدان در هيئت مديره شرکت ملي نفت ايران مصوب کرده‌ايم و با آماده‌ شدن شرايط، حفاري را در ميدان آرش آغاز مي‌کنيم.»کويت و عربستان مدعي هستند منابع طبيعي ميدان گازي آرش تنها حق مشترک اين دو کشور است و طرف ديگري در آن حق ندارد.يک منبع در وزارت خارجه عربستان نيز اخيرا در گفت‌وگو با خبرگزاري رسمي‌اين کشور (واس) مدعي شد که ميدان گازي الدره(آرش) حق مشترک عربستان و کويت است و تنها اين دو کشور حق حاکميت کامل بر آن را دارند.اين منبع سعودي گفت که رياض بار ديگر از ايران دعوت مي‌کند که بر اساس قوانين بين المللي، مذاکرات در خصوص ترسيم مرزها در آن منطقه را آغاز کند.سعد البراک، معاون نخست وزير و وزير نفت کويت در ادعايي عجيب گفت که کشورش به طور کامل مواضع و اقدامات ايران در اين خصوص را نمي‌پذيرد.
وي مدعي شد که ميدان گازي آرش يک منبع و ثروت طبيعي براي عربستان و کويت است و تا زمان ترسيم مرزهاي دريايي هيچ طرف ديگري در آن حق ندارد.وزير نفت کويت مدعي شد که مواضع ايران درخصوص اين ميدان گازي ما را غافلگير کرد و با ساده‌ترين قوانين روابط بين المللي در تضاد است.وي گفت که عربستان و کويت توافق نظر دارند که يک طرف مذاکره هستند و از ايران مي‌خواهيم که ابتدا به ترسيم مرزهاي دريايي بين‌المللي پايبند باشد.
 
واکنش ديپلماتيک تهران
 
 «ناصر کنعاني» سخنگوي وزارت امور خارجه در واکنش به مباحث مطرح شده در خصوص ميدان نفتي و گازي آرش اظهار داشت: اين موضوع به همراه تحديد حدود دريايي، از موضوعات مورد مذاکره ايران و کويت بوده است و آخرين دور مذاکرات حقوقي و فني در اين خصوص در 22 اسفند 1401 در تهران بين هيات‌هاي ايراني و کويتي در سطح مديران ارشد وزارتخانه‌هاي خارجه دو طرف برگزار شد.سخنگوي وزارت امور خارجه افزود: موضوعات مربوط به تحديد حدود دريايي و بهره‌برداري از منابع هيدروکربني مشترک، با مدنظر قرار دادن منافع مشترک و اصل حسن همجواري با کليه همسايگان از جمله کويت همواره مورد توجه جمهوري اسلامي‌ايران بوده است.کنعاني در پايان تاکيد کرد: سياست دولت سيزدهم مبتني بر گفت‌وگو، همکاري و مشارکت است و مسائل فيمابين در اين چارچوب دنبال خواهد شد.