اداره تهران بدون نفت چه قدر افتخارآمیز است؟

«با این بخشی‌نگری که فقط و فقط پروژه‌های عمرانی شهر تهران را دنبال کنیم آیا از برخی مسائل و مشکلات شهر و استان غافل نمی‌شویم مانند موضوعات مربوط به محیط‌ زیست. در زمان شهرداری شما قیمت زمین حدودا به طور متوسط شش برابر شده است آیا فروش تراکم در تهران در افزایش قیمت زمین سهیم بوده است یا خیر؟ شما تراکم را برای انجام پروژه‌های عمرانی شهر تهران پیش‌فروش کردید آیا این موضوع صحیح است یا خیر؟»
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، این پرسشی بود که در مناظره روز گذشته محمدرضا عارف از سردار شهردار پرسید و او تنها پیش‌فروش تراکم را  تکذیب کرد، اما درباره نقش فروش تراکم در مدیریت شهری تهران جوابی نداشت و از آن عبور کرد. یک هفته پیش‌تر و در جریان مناظره اقتصادی وی در پاسخ به این پرسش که با کاهش فروش نفت چه خواهد کرد، اظهار داشت: «شهرداری در طول 50-60 سال گذشته هميشه 30 درصد هزينه خود را از دولت می‌گرفته اما امروز به 5 درصد رسيده. شهرداری تهران بدون نفت دارد کارهايش را انجام می‌دهد».
آیا صرف کاهش دریافتی از دولت یک نکته مثبت است، یا آن گونه که محمدرضا عارف می‌گوید این از آن دست مصادیق بخشی‌نگری است که تبعاتش دامان کل سیستم را خواهد گرفت؟ رشد بهای زمین و مسکن در تهران و تبعات آن در بازار مسکن کل کشور امری است که تردیدی درباره آن وجود ندارد.

چگونه تراکم می‌فروشد؟
این مسئله که شهرداری چگونه تراکم می‌فروشد و سهم تراکم‌‌‌فروشی از درآمدهای شهرداری چه قدر است، مثل سایر مسائل مالی شهرداری تهران در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. اگر تکلیف ضرردهی‌های موسسه همشهری روزی آشکار شد، تکلیف حساب و کتاب شهرداری تهران در مسئله تراکم نیز روشن خواهد شد.
در بهار 90 دادنا گزارش کرد «اعضای شورای شهر تهران در جریان جلسات شورا چندین بار نسبت به فروش تراکم از سوی شهرداری به جای پرداخت بدهی‌های این نهاد اظهار نگرانی کردند و در عین حال با مبهم دانستن عملکرد شهرداری در این زمینه، خواستار ارائه گزارش شفافی از سوی شهرداری به شورا و اعلام آمار تراکم‌های فروخته شده شدند». شکیب که رئیس کمیسیون عمران شورای شهر تهران است به تخلف شهرداری باور داشت و می‌گفت: «در حال حاضر شهرداری تهران به برخی افراد مجوز ساخت بیش از حد تراکم مجاز در طرح تفصیلی را می‌دهد که این تخلف آشکار و موضوع انتقاد اعضای شورای شهر است».
فروش مستقیم تراکم تنها یکی از راه‌های شهرداری برای کسب درآمد بود. پس از مدتی نقل دلالی شهرداری تهران در زبان‌ها افتاد. شهرداری می‌گفت آن‌هایی را که در حد مجاز تراکم اضافه می‌خواهند به کسانی که به واسطه قرار گرفتن منازلشان در طرح‌های عمرانی تراکم گرفته اند، وصل می‌کند. اما پس از مدتی این شنیده شد که شهرداری تهران برای این منظور شرکت کارگزار فروش تراکم تشکیل داده و سهم بیست درصدی اش را هم می‌گیرد. شهرداری تهران با خرسندی این خبر را اعلام کرد که دست دلال‌ها را از بازار تراکم کوتاه کردیم و خود تبدیل به یکه دلال بازار تراکم بدل شد.
واگذاری تراکم سیار، یعنی تراکمی که در هر نقطه شهر قابل بهره‌برداری است، یکی دیگر از مسائلی بود که به شهرداری تهران و در راستای پرداخت بدهی‌هایش نسبت داده می‌شد. به هر حال برخی از این‌ها راست اند و برخی نه، متهم ردیف اول نیز خود شهرداری است که اطلاعات شفافی در این باره نمی‌دهد. کسی چه می‌داند شاید تراکم بازارهای ناشنیده‌ دیگری هم برای شهرداری ساخته باشد.

تاثیرات سوء تراکم‌فروشی چیست؟
دو سال پیش، یکی از مسئولان شهرداری، به اثرات شوم و تورمی فروش تراکم اعتراف کرد. حسین‌محمد پورزرندی، معاون شهردار تهران با اعلام اينكه مجموعه شهرداری کلان‌شهرها برای جبران هزینه های اداره شهر و کاستی‌های مالی و درآمدی مجبور به فروش تراکم بوده اند، گفت: «فروش تراکم از سوی شهرداری‌ها به منظور تامین منابع مالی پروژه‌های شهری و پوشاندن هزینه‌های آن تاثیر عملی و روانی بر افزایش قیمت مسکن و به تبع آن بر اقتصاد شهر دارد».
از سوی دیگر فروش تراکم به کسانی صورت می‌گیرد که سرمایه انباشته‌ای دارند و به خاطر رونق نسبتا مستمر بازار مسکن در ایران که ناشی از واردات‌ناپذیری آن است تبدیل به یک راه حل مدام برای افزایش درآمد ثروتمندان و فقیرتر شدن افرادی شده که از خود منزلی ندارند. اگرچه درآمد فروش تراکم برای خدمات شهری هزینه می‌شود، اما با استمرار این روند و ترقی بهای مسکن و اجاره‌بهای ناشی از فروش تراکم شاید در سال آینده اساساً جایی برای فقیرترها در تهران باقی نماند که بخواهند از اثرات این بی‌عدالتی اندکی منتفع شوند. تراکم‌فروشی اختلاف طبقاتی را از چند سو افزایش می‌دهد.
شهردار تهران در حالی به اداره بدون نفت تهران می‌نازد که نه تنها کار مهمی انجام نداده، بلکه صدای ناخوش این ساز را در آینده بیشتر خواهیم شنید. از سوی دیگر آیا با همان منطقی که تهران بدون نفت اداره شده، کشور قابل اداره بدون نفت است؟ یعنی قالیباف خواهد توانست که در کویر هم تراکم بفروشد؟