مواجهه با خودارضایی نوجوان و درمان آن

«خلوت ناامن» عنوان کتابی است به قلم مرتضی مروی و مرتضی رجایی که با موضوع «مواجهه تربیتی با خودارضایی نوجوان و درمان آن» برای فعالان تربیتی عرصه کودکان و نوجوانان منتشر شده است.
به گزارش ایسنا، در معرفی ناشر از این کتاب عنوان شده است: «نوجوان در یکی از سرنوشت‌سازترین دوره‌های عمر خود به سر می‌برد و تحت تأثیر تحولات جسمی و عاطفی و جنسی‌اش دچار دل‌مشغولی‌های «ذهنی»، «روحی» و «جسمی» است. به دلیل رشد جسمی‌اش، احساس بزرگ شدن می‌کند، اما نمی‌تواند از بعضی کارها و عادت‌های کودکی‌اش دل بکند؛ چون تفکر انتزاعی‌اش آغاز شده، دوست دارد دربارهٔ مباحث کلی زندگی اظهار نظر کند، اما دیگران هنوز سخنان و دیدگاه‌های او را جدی نمی‌گیرند؛ انتظار دارد که مسئولیت‌هایی بزرگ به او واگذار کنند، اما در نتیجهٔ رشد یکبارهٔ اعضای بدنش، بارها پیش می‌آید که وسایل خانه را بشکند؛ به دوستان و هم‌سالان خود نگاهی جدید پیدا کرده که در بسیاری از موارد، نگاهی جنسی است، درحالی‌که تاکنون روابط آن‌ها بیشتر از نوع بازی و هم‌صحبتی بوده است.
پدر و مادر و نیز مربیان آگاه و دلسوز نمی‌توانند و نباید به این مسئله‌ها بی‌توجه باشند. اگر تدبیر دقیق و حکیمانه‌ای برای مواجهه با گرفتاری‌های نوجوان نداشته باشند، توفیق چندانی نخواهد یافت؛ چون این مسئله‌ها جلو همراهی او را با برنامه‌های تربیتی خواهد گرفت و روند تربیتش را کند خواهد کرد. مربی کارآزموده کسی است که افزون بر بسترسازی شایسته برای رساندن مُتربیان خود به «شخصیت» و «حُرّیت» و «مهارت تفکر»، در کنار به‌کارگیری روش‌ها و عوامل تربیتی گوناگون، در اندیشه چاره‌ای برای پیشگیری و یا درمان گرفتاری‌های آن‌ها نیز باشد.
چنین گرفتاری‌هایی از یک نگاه مانع تربیت دینی به شمار می‌آیند، اما از نگاهی دیگر به‌خودی‌خود رفتارهایی هستند که برای از میان بردن و یا دگرگون کردن آن‌ها به رفتاری دیگر، نمی‌توان بی‌گدار به آب زد؛ بلکه مواجهه با آن‌ها باید بر پایه اصول تربیتیِ پذیرفته‌شده باشد. حقیقت آن است که یک «رفتار» را نمی‌توان تنها با امرونهی و تلقین و تحمیل و یا حتی دادنِ آگاهی‌های گوناگون به مُتربی دگرگون کرد؛ کار درست و اصولی، یافتن ریشه‌های آن و از میان بردن زمینه‌هایش است.
یکی از پیچیده‌ترین گرفتاری‌های ویژه نوجوانان، که شاید از فراگیرترین آن‌ها در این گروه سنی نیز باشد، «خودارضایی» است. نوجوانِ گرفتار خودارضایی ـ به‌ویژه در نمونه‌های پیشرفته‌ای که فرد، اعتیاد شدیدی به این رفتار پیدا کرده است ـ شوق و انگیزه‌ای برای دگرگون شدن ندارد. چنین فردی در بهترین و خوش‌بینانه‌ترین حالت، به علاقه‌مندِ خسته‌ای می‌ماند که آرزوی پیشرفت دارد، اما پایِ رفتن برایش نمانده است.
از سوی دیگر، این رفتار پیچیدگی‌های بی‌همانندی نیز دارد که مواجههٔ مربی با نوجوان گرفتار را دشوارتر می‌سازد و سبب می‌شود این کار، یکی از کارهای فنّی و دقیقی باشد که نیازمند فراگیری و تمرین است. برخی از این پیچیدگی‌ها عبارت‌اند از: پنهانی بودن انجام این رفتار از سوی فرد، حکم اسلام بر ممنوع بودن تجسّس و افشاگری درباره گناه دیگران، فراگیری نسبی این پدیده در میان پسران و شمار اندکی از دختران، پیامدهای منفی انحراف‌های جنسی و به‌ویژه خودارضایی در جنبه‌های گوناگون شخصیتی و روانی فرد (مانند ارتباط‌های اجتماعی، فرآیند تحصیل و پیشرفت علمی، خودباوری یا ضعف شخصیت).
نگاهی گذرا به بخش‌های کتاب
این کتاب که به دنبال شناساندن راهکارهای بینشی و رفتاری برای مواجههٔ درست و سازنده با نوجوان گرفتار خودارضایی است، در سه بخش سامان یافته است:
در بخش نخست کتاب که می‌توان گفت مبنایی‌ترین بخش آن است، مسائل بنیادین مرتبط با «شناختِ» دقیق پدیده «خودارضایی» مطرح شده است.
بخش دوم این اثر به تبیین «راهکارهای پیشگیری از اعتیاد به خودارضایی» پرداخته است. جان کلام در این فصل آن است که اگر زمینه‌های اعتیاد به این پدیده به‌درستی شناسایی شود، با از میان بردن، اصلاح یا تبدیل آن‌ها، اساساً معضلی به نام اعتیاد به خودارضایی به وجود نمی‌آید و بالأخره موضوع بخش سوم، بررسی چگونگی درمان اعتیاد به خودارضایی است.»
کتاب «خلوت ناامن» در ۲۸۰ صفحه با قطع رقعی، جلد شومیز و قیمت ۲۰۰۰۰ تومان از سوی معاونت پژوهش موسسه مصباح‌الهدی منتشر شده است. علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند به مراکز زیر مراجعه کنند.
۱- قم، بلوار معلم، ساختمان ناشران، طبقه سوم، پلاک ۳۲۴، انتشارات شفق.۰۹۱۹۹۷۵۵۹۴۹
۲- قم، سی متری هنرستان، بعد از چهار راه شهید تراب نجف‌زاده، ساختمان مصباح‌الهدی، ۳۷۸۴۱۷۳۰-۰۲۵- ۰۹۹۱۶۵۳۱۸۷۵
۳- تهران، میدان انقلاب، کارگر جنوبی، ابتدای خیابان وحید نظری بن‌بست بختیاری، پلاک ۱، ۰۹۱۲۸۸۸۲۸۹۷.