وقتی هاشمی بر اجرای سخنان رهبری اصرار دارد

نخستین ماه از سال ۱۳۹۳ به عنوان سال «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی» در حالی سپری شد که حتی نشانه‌های وقوع این اتفاق فرهنگی بزرگ در کشور نیز به چشم نمی‌آید و مباحث تئوریک مطروحه نیز به همان محورهایی محدود شده که در گذشته همواره مورد تاکید بوده و فتح بابی در عرصه فرهنگ محسوب نمی‌شود. 


ترکیب نام سال ۹۳ یک چهارضلعی مفهومی را تشکیل داده که دو ضلع از این مربع موضوعاتی کلان (اقتصاد و فرهنگ) و دو ضلع دیگر موضوعات خردتری (عزم ملی و مدیریت جهادی) است؛ با این توضیح که تحقق دو موضوع اول باید مبتنی بر دو کلیدواژه‌ بعدی باشد. ریشه این مباحث کلان را می‌توان در بیانات رهبر معظم انقلاب در ماه‌های اخیر و پیش از آن جست و رویکردهای تازه‌ای را در این حوزه‌ها مورد توجه قرار داد که تحولی بنیادین در هر دو زمینه اقتصاد و فرهنگ در پی داشته باشد.

در سال ۹۳ مشخصاً در حوزه فرهنگ شاهد اتفاق بزرگی نیستیم و این نگرانی وجود دارد که «فرهنگ» تحت الشعاع مباحث اقتصادی قرار گیرد و تحول حداقلی نیز در این زمینه رخ ندهد. البته در این زمینه شاهد تلاش‌هایی بوده‌ایم اما آنچه مسلم است این تلاش‌ها در سطح باقی مانده و فضای تازه‌ای را نگشوده است. چالش‌های فرهنگی در هنر، ادبیات و نهایتاً حجاب خلاصه شده و اصلاح و تقویت فرهنگ عمومی به عنوان یکی از مهم ترین نقاط ضعف و عامل بسیاری از ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی، با توجه حداقلی همراه شده است.

در این زمینه شاید این تعبیر پیش آمده که توجه بیشتر به این امور معنای سال را تحقق می‌بخشد و شاید برخی حرکاتی که در تبلیغ حجاب صورت پذیرفته و متاسفانه به واسطه ناشیانه بودن، با آثار عکس همراه شده را نیز توسط برخی زمره حرکت‌های فرهنگی ارزیابی شده اما آنچه در نهان مشخص است، حجاب تنها بخش کوچکی از مباحث فرهنگی است که می‌بایست مورد توجه قرار داد و خود این مسئله یک علت است و معلول‌های دیگری در بسترهای فرهنگی کشور دارد که تا عدم رفع آنها، راهکارهای سلبی و ایجابیِ تبلیغی نتایج ماندگارِ وسیعی در پی نخواهند داشت.

حضرت آیت الله خامنه‌ای در سفر به استان خراسان شمالی در دیدار با مسئولین استان متذکر شدند: «خودتان را مجهز کنید، مسلح به سلاح معرفت و استدلال کنید، بعد به این کانونهاى فرهنگى - هنرى بروید و پذیراى جوان‌ها باشید. با روى خوش هم پذیرا باشید؛ با سماحت، با مدارا. فرمود: «و سنّة من نبیّه»، که ظاهراً عبارت است از «مداراة النّاس»؛ مدارا کنید. ممکن است ظاهر زننده‌اى داشته باشد؛ داشته باشد.»

ایشان در ادامه خاطر نشان نمودند: «بعضى از همینهائى که در استقبالِ امروز بودند و شما - هم جناب آقاى مهمان‌نواز (استاندار)، هم بقیه‌ى آقایان - الان در این تریبون از آن‌ها تعریف کردید، خانمهائى بودند که در عرف معمولى به آن‌ها می‌گویند «خانم بدحجاب»؛ اشک هم از چشمش دارد می‌ریزد. حالا چه کار کنیم؟ ردش کنید؟ مصلحت است؟ حق است؟ نه، دل، متعلق به این جبهه است؛ جان، دلباخته‌ى به این اهداف و آرمانهاست. او یک نقصى دارد. مگر من نقص ندارم. نقص او ظاهر است، نقصهاى این حقیر باطن است؛ نمى‌بینند. «گفتا شیخا هر آنچه گوئى هستم / آیا تو چنان که می‌نمائى هستى؟». ما هم یک نقص داریم، او هم یک نقص دارد. با این نگاه و با این روحیه برخورد کنید. البته انسان نهى از منکر هم می‌کند؛ نهى از منکر با زبان خوش، نه با ایجاد نفرت. بنابراین با قشر دانشجو ارتباط پیدا کنید.»

آیت الله هاشمی نیز در سخنان اخیرش با اشاره به تأکید رهبری بر فرهنگ و اقتصاد در نامگذاری امسال، گفت: «فرهنگ فقط محدود به مسائل هنری یا حجاب و مسائل سطحی نیست، بلکه شامل همه شاخصهای هویتی یک ملت است که در اخلاقیات اسلامی متبلور است. پرهیز از رذیلت‌های اخلاقی مانند دروغ، تهمت، توهین، تجاوز به حقوق دیگران و تجسس در زندگی مردم برخاسته از فرهنگ اسلامی است. قرآن در بیان شاخصه‌های فرهنگ، بهترین راهنماست و قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز که به تأیید امام و مراجع تقلید و مجتهدین طراز اوّل کشور و سرانجام مردم رسید، بر اخلاقیات اسلامی تأکید دارد.»

سخنان اخیر آیت الله مصباح یزدی درباره بی نتیجه بودن برخوردهای سلبی نظیر فیلترینگ با پدیده‌هایی همچون اینترنت و ماهواره و نقد عملکرد حوزه‌ها در قبال فرهنگ نشان می‌دهد، این مباخث نه تنها قابل اختصار در وزارتخانه‌ای چون وزارت فرهنگ و ارشاد نیست، بلکه حتی در محدوده وظایف و اختیارات این نهاد یا حتی نهادی چون سازمان تبلیغات اسلامی نیز خلاصه نمی‌شود و تقریباً تمامی دستگاه‌های مسئول می‌بایست بخشی از گام بزرگ فرهنگی را در سال جدید بردارند و آن تلاش برای ایجاد یک جنبش عمومی برای اصلاح فرهنگ عمومی است.

تنها اگر تلاش دستگاه‌ها نتیجه بخش واقع شود و این جنبش مردمی شکل بگیرد و ضدفرهنگ‌ها توسط بدنه مردم طرد شود، شاهد اتفاقی بزرگ در این عرصه خواهیم بود که دستاوردهای عظیمی برای کشور در پی خواهد داشت و از آن جمله قطعاً توجه عمومی به برقراری تعادل در قبال پوشش خواهد بود اما تا زمانی که فرهنگ را در انحصار نهادهای دولتی نگه داشت، نمی‌توان چشم انتظار تغییر بزرگی بود.