آقاي ميت معمار تغيير ديپلماسی اردوغان

گروه بين‌الملل-سميرا عبدالملکي: ديپلمات ارشد ترکيه ، قبل از آن که وزير خارجه شود ؛ بيش از يک دهه رياست سازمان اطلاعاتي ترکيه «ميت» را به عهده داشت. در سال‌هايي که او رئيس سازمان اطلاعاتي ترکيه بود،‌ اين کشور در امور منطقه‌اي به دنبال نوعي «استقلال استراتژيک» بود و حوزه نفوذش را در مناطق حساسي مانند ليبي، سوريه و قفقاز گسترش داد.هاکان فيدان که رسانه‌هاي ترکيه او را «جعبه سياه» رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور لقب دادند،‌ اولين مقامي است که در تاريخ ترکيه از رياست سازمان اطلاعات ملي به بالاترين مقام در وزارت خارجه رسيده‌است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،«برهان کوراوغلو»، استاد فلسفه سياسي دانشگاه مرمره، معتقد است که تعيين‌هاکان فيدان به اين مقام بازتاب‌دهنده رويکرد «سده ترکيه» است، ترکيه‌اي که روابط خوب با شرق و غرب دارد، به‌خصوص که فيدان معمار آشتي و ازسرگيري روابط ترکيه با بسياري کشورها در فاصله 2010 تا اکنون بود و در کميته چهارجانبه امنيتي مسکو با حضور ايران و سوريه نيز حضور داشت.
به نظر کوراوغلو، فيدان روابط گسترده خارجي دارد، هم با کشورهاي غربي و هم با کشورهاي آفريقايي و شرقي و اين شرايط «کاملا متناسب با برنامه‌هاي مرحله پيش روي ترکيه است»، زيرا ترکيه در اين مرحله در پي تقويت روابط با کشورهاي عربي و اسلامي است و فيدان بنيان‌گذار آشتي ترکيه با امارات و مصر و عربستان است و نقش اصلي را در روابط با سوريه داشته و نيز موجب تقويت روابط با روسيه و کشورهاي غربي شده است.
با وجود آن که مردم ترکيه عموما شناخت خوبي از سياستمداران در اين کشور دارند،‌ اما پيش از آن که‌هاکان فيدان به عنوان وزير خارجه معرفي شود، تعداد اندکي حتي صداي او را از رسانه‌ها شنيده بودند.
از بيوگرافي فيدان به جز مطالبي که در سايت سازمان اطلاعات ترکيه وجود دارد اطلاعات زيادي در دست نيست.
نقشه‌هاي فيدان براي ديپلماسي ترکيه
مي‌توان گفت کهيکي از مهم‌ترين تغييرات در دولت جديد ترکيه ، برکناري مولود چاووش اوغلو و انتخاب‌هاکان فيدان در جايگاه وزير امور خارجه ترکيه برشمرد که با واکنش‌هاي بسياري همراه بوده است. اردوغان در دولت جديد تلاش مي‌کند اهداف جديدي را دنبال کند. به نظر مي‌آيد يکي از مهم‌ترين پيام‌هاي انتخاب‌هاکان فيدان در جايگاه وزير امور خارجه ترکيه اين باشد که اردوغان تلاش دارد تا از توانايي و ظرفيت فيدان براي يک تحول سودآور براي ترکيه در قالب موازنه منطقه‌اي ميان ايران و اسرائيل بهره بگيرد و بسياري تهديدات منطقه‌اي ترکيه را از اين مسير برطرف کند.
روزنامه «حريت» ترکيه در يادداشتي به قلم «سيدات اورجين» در اين باره نوشته است که‌هاکان فيدان در مديريت پرونده سياست خارجي ترکيه، بر هدف پيشبرد چشم انداز سياست ملي بر اساس استقلال کشور از همه زمينه‌هاي نفوذ تمرکز دارد و براي تبديل ترکيه به يک «مرکز جذاب در منطقه» تلاش خواهد کرد و در اين راستا چهار هدف را دنبال مي‌کند.
طبق اين گزارش، هدف اول وزير امور خارجه ترکيه از مجموع چهار هدف اصلي استراتژيک وي؛ «ايجاد صلح و امنيت در منطقه» است، اين به معناي تمرکز بر مبارزه با سازمان‌هايي است که آنکارا آنها را به عنوان تروريست طبقه بندي مي‌کند، گروه‌هايي مانند «حزب کارگران کردستان»، «يگان‌هاي مدافع خلق» و داعش در سوريه.
فيدان علاوه بر مبارزه با سازمان‌هاي تروريستي، وظيفه دارد براي پايان دادن به جنگ اوکراين و حفظ آرامش در منطقه درياي سياه تلاش کند. وي به دنبال جلوگيري از رسيدن جنگ به درياي سياه است و همچنين در تلاش است تا مانع تلاش آمريکا براي انجام گشت‌هاي دريايي ناتو در منطقه شود.
دومين هدف استراتژيک رئيس دستگاه ديپلماسي ترکيه در سياست خارجي، ساختارمند کردن روابط خارجي کشورش است، اين بدان معنا است که فيدان براي دادن يک شخصيت نهادي به ترکيه در نظام بين‌المللي تلاش مي‌کند تا به اين ترتيب به يک سيستم همکاري و اتحاد موثرتر در زمينه‌هاي سياسي، نظامي و اقتصادي تبديل شود.   پرونده اقتصادي در جايگاه سوم اولويت‌هاي فيدان قرار دارد. وزير امور خارجه ترکيه در ديدار خود با سفيران ترکيه، از بعد اقتصادي سياست خارجي با عنوان «توسعه محيط رفاهي» تعبير کرد.
طبق گزارش حريت، در مرتبه چهارم اهداف فيدان، «پيشرفت اهداف جهاني» قرار مي‌گيرد و وي خواستار يک نظام و سيستم عادلانه‌تر جهاني و لزوم اصلاح ساختارها و سازمان‌ها در عرصه بين‌المللي است.
حريت همچنين معتقد است که ورود نکردن وزير امور خارجه ترکيه به موضوعات مهمي از جمله روابط با آمريکا و روسيه که عرصه مشکلات جدي و خارجي است، يکي از نتايج اوليه و مهم خط مشي دستگاه ديپلماسي وي است.