اجرای احکام در ملا عام، عامل امنیت یا آرامبخشی موقت؟

اجرای احکام در ملا عام اگرچه طرفدارانی دارد ولی منتقدانی جدی هم دارد

این روزها با افزایش اجرای علنی احکام قضایی و تنبیهات در ملاء عام، اظهار نظر ها هم در این باره افزایش پیدا کرده است و دو دسته عقاید متضاد را در این رابطه به وجود آورده است.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، عده ای موافق اجرای این طرح، و حتی مایل به ادامه اجرای آن در سطوح گسترده تر هستند و عده زیادی هم مخالف! اما به طور بدیهی هر یک از این دو گروه دلایل مختلفی برای موافقت و مخالفت خود دارند. افرادی که از اجرای این طرح استقبال کرده اند، بر این عقیده هستند که اجرای احکام در ملاء عام، درس عبرتی می شود برای سایرین و می تواند به این شیوه، وقوع جرم را کاهش دهد و باعث افزایش امنیت عمومی در جامعه شود. اما مخالفین هم حرفهایی برای گفتن دارند. افرادی که مخالف اجرای طرحهای اینچنینی هستند، نتایج آن را جز عادی شدن جرم برای مردم ، و از بین رفتن قبح آن نمی دانند و معتقدند که ادامه این روند، نه تنها باعث جلوگیری از گسترش جرایم نمی شود، بلکه تنها با آن را به امر روزمره ای تبدیل میکند که برعکس، خود منجر به گسترش وقوع جرم هم می شود.
اثربخشی اجرای احکام در ملا عام
آنچه که در اثربخشی این روش تردید ایجاد کرده و منتقدین بسیاری را وادار به اعتراض ساخته، این است که با گذشت مدت زیادی از اجرای این طرح، هنوز آثار قابل قبولی، مبنی بر کاهش جرایم مشاهده نشده و بلعکس، به نظر می رسد وقوع جرایمی از این دست، روند رو به گسترشی را طی می کند. اگر به سابقه اقداماتی نظیر اعدام و شلاق در ملاء عام، تنبیه زورگیران محلی در میادین و… نگاهی بیندازیم، مشخص می شود که زمان کافی برای اثبات عدم اثر بخشی آن طی شده است و لازم است که در ضرورت و صحت انجام آن، بازنگری جدی و اساسی صورت گیرد.
در اولین اعدامهای علنی که صورت می گرفت، تا چندین روز و چندین هفته، تمرکز مردم بر پیگیری اخبار مربوط به آن بود و روزنامه ها و مطبوعات به طور گسترده به حواشی و چگونگی آن می پرداختند و بازار بحث و گفتگو پیرامون اجرای این اعدامها داغ بود. اما در سالهای اخیر، به نظر می رسید که این امر آنقدر برای مردم عادی شده که حتی می توان گفت دیدن صحنه اعدام، تبدیل به یک تفریح برای برخی از مردم شده و کوچکترین تاثری در آنها ایجاد نمی کند و دقیقا همین موضوع نگران کننده است. چراکه مردمی که به دیدن صحنه مرگ یک انسان عادت کنند، حتی اگر شاهد نزاعی باشند که منجر به مرگ یک انسان شود، برای جلوگیری از این فاجعه، اقدامی نمی کنند و به راحتی از کنار آن عبور می کنند،نظیر آنچه که در حادثه میدان کاج و پل مدیریت رخ داد و البته موارد مشابه دیگری که احتمالا باید در اینده نه چنان دور، منتظرش باشیم.
گذشته از اینها، این روش تنبیه و مجازات آثار سوء دیگری نیز دارد. اگر این موضوع را بپذیریم که افرادی که دست به دزدی، زورگیری، تجاوز و…می زنند ، همان افرادی هستند که به دلیل شرایط بد اجتماعی و عدم حمایت جامعه از آنها، در خانواده های نا به سامان و بد سرپرست یا بی سرپرست رشد کرده اند، اگر باور داشته باشیم که در شرایط امروز آنها جامعه و همه کسانی که وظایف خود را در قبال این افراد انجام نداده اند هم مقصرند، شاید دیدمان نسبت به این موضوع تغییر کند. البته این نکته هرگز به معنای رفع تقصیر از مجرمان نیست اما با این دید، این مجرمان افرادی سرخورده هستند و مسلما شرایط روانی طبیعی نیز ندارند، و تنبیه و اجرای احکام آنها در ملاء عام نیز خواه و ناخواه انگیزه انتقام را برای مجرمان فراهم می کند و این دقیقا همان اتفاقی است که منجر به افزایش جرم به جای کاهش آن می شود؛ چراکه این افراد نامتعادل را در شرایطی قرار می دهد که برای اثبات توانایی خود در برابر هر آنچه که مانع انهاست، هر مرز و محدوده ای را زیر پا می گذارند و دیگر ترسهای قبلی آنها هم از مجازات علنی و…از بین رفته است، به این ترتیب جامعه تبدیل به فضایی ناامن تر از قبل برای انتقام گیری این مجرمان تبدیل می شود.
اقدامات بنیادی به جای روشهای کنونی
با این دید به نظر می رسد آثار سوء این روش به مراتب بیشتر از فواید احتمالی آن است و به نظر می رسد برای حل بنیادی و اساسی این مشکل رو به گسترش، باید اقدامات بنیادی و اساسی ای نیز طرح ریزی و اجرا شود.
شناسایی و ساماندهی کودکان بدسرپرست یا بی سرپرست، اقدام برای تحصیل آنها، ساماندهی و نگهداری از کودکانی که به هر دلیلی در شرایط پر خطر زندگی می کنند و طرحهای جامع ارتقاء سلامت روانی از سنین پایین، می توانند از جمله روشهای پیشگیرانه برای کاهش وقوع جرم در آینده باشند.
گزارش:فرزانه کریمخان