آیا واقعا برجام دستاوردی نداشت؟

این روزها همزمان با تبلیغات زودهنگام انتخاباتی ریاست جمهوری، که قرار است ثبت نام داوطلبان از ۲۲ فروردین با فرصت کافی برای شناخت مردم رای دهنده آ غاز شود، کماکان «برجام» که در نوع خود توافقی تاریخی شمرده می شود و امکانی برای ایران فراهم آورد تا بتواند دوباره به عرصه بین المللی باز گردد، به وسیله دلواپسان به عنوان ماجرایی بدون دستاورد، مطرح می گردد. بدون اغراق باید گفت با این اتفاق، اقتصاد ایران، جان تازه ای گرفت و رشد اقتصادی مطلوبی را همراه آورد و توانست با دستاوردهایی نسبی پیوندهای خود با اقتصاد جهانی را دوباره برقرار کند که مهم‌ترین و اثرگذارترین دستاورد دولت یازدهم به شمار می رود زیرا اقتصاد ایران را بالنسبه نجات داد و امنیت ملی را تامین کرد. این مهم حاصل مذاکرات طولانی با هدایت چهره ملی « محمدجواد ظریف » در راس سیاست خارجی کشورمان است که این روزها به تصور فراموشی ملت در بند و گرفتار معاش، مجددا در تریبونهای اصولگراهای دور مانده از اصول به عنوان اقدامی منفی، مطرح می شود. در رابطه بامحدودیتهای بجای مانده، این جماعت سکوت کرده و به خوبی می دانند نارسایی ها به مسایل دیگری مربوط است. تا جاییکه در آخرین روزهای سال گذشته حسن روحانی گفت که چرا همه چیز را به ملت نمی گویید که ادامه مشکلات موکول به نکاتی است که دولت آنها را به نام برجام ۲ مطرح کرد و در صدد تخفیف آلام در حد امکان بود که نیروهای فرا دولتی و مقتدر نمی گذارند امکان آن فراهم شود و همچنین صحبتهای اخیر که اشاره داشت « با این وضعیت و شرایط تا ده دولت دیگر نیز مشکلات ادامه خواهد داشت » (نقل به مضمون) برای آنکه اهمیت این توافق تاریخی که منکران بر طبل تهی می کویند درک شود، باید گفت که اقتصاد ایران قبل از حصول این توافق و در دوره تحریم ها، بر لبه پرتگاه نابودی قرار داشت. در آن زمان، اقتصاد ما از حوزه مبادلات بانکی و ارزی، تجارت بین الملل، حمل و نقل جهانی، بیمه و حتی مراودات عادی دور نگه داشته شده بود و امنیت ملی ایران نیز هر روز به نحوی در معرض تهدید قرار داشت. برجام علاوه بر اینکه اقتصاد ایران را به وضعیت نسبی عادی در مناسبات بین المللی باز گرداند، امنیت ملی را نیز به صورتی تامین کرد و در این شرایط با همه ناهماهنگی ها و تعدد مراکز قدرت در واقع بزرگ‌ترین، مهم ترین و اثرگذار ترین دستاورد دولت یازدهم به شمار می رود و اهمیت استراتژیک دارد. برجام شامل دستاوردهای دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی نیز می شود و در واقع احیاگر این حوزه ها بوده و تصویر متفاوت و مثبتی از ایران را به جهانیان عرضه کرد. این توافق، اتهامات و سیاه نمایی هایی را که از سوی بدخواهان به ایران نسبت داده می شد تا حدودی خنثی کرد و در نهایت چهره مثبتی از ایران در صحنه بین الملل به نمایش گذاشت. بعد از حصول برجام بود که دامنه روابط ایران در ابعاد تجاری و سیاسی با بسیاری از کشورها گسترش یافت و متاثر از همین موضوع بود که مراودات فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، علمی و پزشکی ایران با کشورهای پیشرفته در این حوزه ها از سر گرفته شد. گذشته از این، در رفت و آمد شهروندان ایرانی به دیگر کشورها تسهیلاتی صورت گرفت و یک بار دیگر پاسپورت ایرانی اعتبار خود را در سطح جهانی البته نه آنچنانکه شایسته مقام والای ایران و ایرانی است کسب کرد. در این مقوله به محدودیتهای فراهم آمده بوسیله دولت تازه کار و مبتدی آقای ترامپ که با مقاومت قضات مستقل مبری از دستور گیری و حافظ قانون اساسی کشورشان، مواجه شد نمیپردازیم که مقوله ای مجزاست. تا پیش از برجام، مدام تهدید به جنگ می شدیم، اما این توافق باعث شد تا سایه جنگ و بحران از سر کشور دور شود. در واقع، برجام خیال خام گروه های جنگ طلب خارجی و محاسبات غلط برخی از بحران‌سازان داخلی را که تصور می کردند راهی به جز رویارویی نظامی طرفین باقی نمانده بی اثر کرد. با برجام در تاریخ سازمان ملل از این نظر که یک کشور وارد فصل هفت منشور این سازمان شد و توانست بدون کمترین منازعه نظامی از آن خارج شود، تا حدودی مشابه ملی شدن نفت در دورا ن شادروان دکتر محمد مصدق رهبر دلسوز و پاک دست ایرانیان، ماندگار شد. اهمیت تامین امنیت برجام برای ایران در این است که در منطقه ای بحرانی مثل خاورمیانه، ایران به یک جزیره ثبات و امن تبدیل شده و این از دستاوردهای راهبردی برجام به شمار می رود که بدون مبالغه بر بسیاری امور تاثیر به سزایی دارد. تامین امنیت ملی و تصحیح وجهه جهانی ایران که تندروهای درون کشور منکر آنند، از دستاوردهای امنیتی و دیپلماسی برجام بود و در واقع زمینه ساز دستیابی به نتایج ملموسی شده که کادر اقتصادی کابینه نسبتا متخصص دولت روحانی، بدفعات به آن پرداخته اند و به فاجعه ای که درانتظار وطنمان بود پایان داد. فعالیت شرکت های کشتی‌رانی از سر گرفته شده که به معنای کاهش قابل توجه هزینه های حمل و نقل و بازرگانی خارجی بوده و به واسطه توافق برجام، رتبه ریسک اقتصادی ایران توسط موسسات رتبه بندی جهانی ترمیم شد که این موضوع در افزایش مراودات اقتصادی ایران در سطح جهانی بسیار مهم و تاثیر گذار است. بعد از برجام، ورود شرکت های معتبر مشاوره ای به ایران افزایش یافته و این شرکت ها ظرفیت ها و فرصت های اقتصادی کشور را مورد مطالعه قرار داده و قواعد مالی و نظام بانکی، قوانین و مقررات تجاری و حتی محدودیت های سرمایه گذاری در کشور را بررسی می کنند و در واقع زمینه ساز ورود سرمایه گذاران خارجی به اقتصاد ایران هستند. در این مدت شرکت های سرمایه گذار معتبر خارجی، مذاکرات جدی با طرف های ایرانی انجام داده اند که منجر به عقد قراردادهایی مشروط به ادامه اصلاحات اقتصادی منطبق با تعاریف استاندارد، نیز شده است. این موضوع نشان می دهد اقتصاد جهانی به اقتصاد ایران اعتماد کرده و تمایل زیاد فعالان اقتصادی برای ورود به اقتصاد ایران را نیز نشان می دهد. البته این تازه آغاز راه است. به تبع اصلاح رتبه ریسک پذیری اقتصاد ایران، فعالیت های مرتبط با عملیات بانکی کشور، تامین سرمایه و جذب فاینانس، بیمه و بازار سرمایه هم به طور چشمگیری در صورت ادمه فرصت دولت فعلی به مدت چهار سال دیگر، بهبود خواهد یافت . در حال حاضر بانک های کوچک و متوسط جهانی، مراودات خود با بانک های ایرانی آغاز کرده اند و تردیدی نیست که به زودی با استمرار روشهای اصولی که مخالفان دولت، غیر مسوولانه دم از مخالفت با آن می زنند و چون به خلوت می رسند آن کار دیگر میکنند، بانک های بزرگ و معتبر جهانی نیز به این روند بپیوندند. بی تردید با تمایل زیادی که کشورهای توسعه یافته مثل کره، ژاپن و اروپاییان برای برقراری مراودات اقتصادی با فعالان اقتصادی در ایران دارند، قدرت چانه زنی تولیدکنندگان ما افزایش می یابد، به گونه ای که تولید کنندگان ایرانی این امکان را خواهند یافت تا قیمت محصولات خود را تعیین و در مقابل برای تامین مواد اولیه خود، چانه زنی کنند و حتی هزینه حمل و نقل برای فعالان اقتصادی کاهش یابد که خود مزیتی برای تولید کنندگان ایرانی تلقی می شود. متاسفانه، برخی از گروه هایی که برجام منافع آنها را به خطر انداخته، بعد از حدود یک سال و نیم از هیچ گونه کارشکنی فروگذار نکرده، برخی برای ضربه زدن به دولت به دور از منافع ملی و عرق وطن و آینده جامعه رو به تحول، به هر اقدامی دست می زنند تا اجازه ندهند آثار برجام به نفع مردم تمام شود. آنان حتی سعی می کنند با مخدوش کردن چهره ایران به عنوان یک کشور جنگ طلب، با ایجاد مزاحمت، کارشکنیها و مقاومتهای ابلهانه کاری کنند که سرمایه گذاری خارجی محقق نشود. به نظر می رسد اقدامات این افراد که به زیان منافع ملی است کاملا هدایت شده و در واقع به منظور ضربه زدن به برجام صورت می گیرد تا در ادامه بحران، منافع غیر اصولی آنان بر آمده از اغراض باندی و گروهی مخالف پیشرفت و رفاه مردم، تحقق یابد. بر ملت هوشیار و عاقل ایران با بیش از 25 میلیون جوان تحصیلکرده، اندیشمند و متفکر حاضر و ناظر حتی در درون روستاها واجب است : در این موقعیت با حمایت از دولت گرفتار روحانی که این روزها بیش از پیش مواجه با حملات گوناگون است و از صدر تا ذیل انحصار طلبان در صدد تضعیف او بر آمده اند و چهره های آشنا و فرصت طلبی را در رقابت جدی با او و به چالش کشیدن ایشان در مناظره ها با برنامه به صحنه انتخابات خواهند آورد، با شرکت در انتخابات اردیبهشت با همه اما و اگرها، تبلیغات هدفدار مخالفین اصلاحات تدریجی را - مشابه اسفند ۹۴ -خنثی کرده و با انتخابی صحیح از بین گزینه های موجود، تحول تدریجی را با حداقل هزینه برای آیندگان فراهم سازند. بطور نسبی دولت روحانی نشان داده با مشکلات به خوبی آشناست و در صدد رفع موانع باهمه محدودیت ها و دخالتهاست. در این رابطه می توان به کنایات رییس دولت در مقوله ادامه تحریمها ی غیر هسته ای که مانع جذب سرمایه گذاری خارجی، به تبع آن بیکاری و انحرافات اجتماعی، توسعه فساد و ایجاد بیماری های عصبی، فراهم نشدن فرصت های شغلی، کنترل گرانی ارزاق عمومی و خدمات، توفیق در برنامه های مختلف اجتماعی، رفع موانع جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی، ثبات قیمت ارز، بهبود کیفیت کالاهای داخلی، محدودیتهای مسافرت به خارج از کشور و روابط بین ا لمللی و بسیاری موارد دیگر شده، اشاره داشت. ضیاء مصباح