ایران و اتحادیه اروپا، تحول مناسبات در جهت همکاری متقابل

یک سال پیش، دکتر ظریف در نطق خود در مجلس شورای اسلامی و به هنگام رای اعتماد جهت تصدی پست وزیرامورخارجه خطاب به نمایندگان محترم تاکید کرد: "با ایجاد فرصت وکاهش تهدید، دایره دوستان را درمنطقه وجهان گسترش می دهیم و با باور به توان خود آمادگی داریم که دیگر کنشگران صحنه سیاست خارجی را به روابط عادلانه و مبتنی برهمکاری متقابل با ایران وادار کنیم".

امروز می توان گفت که روابط ایران واتحادیه اروپا ظرف یک سال گذشته دستخوش تحولاتی سریع و روبه جلو بوده است ؛ تحولاتی که در گام اول، مهم و لازم است و لیکن در گامهای بعدی باید با اقدامات عملی دیگری قرین و همراه گردد تا نقطه عطفی در تاریخ مناسبات فیمابین به شمار آید.

پس از موج سفر وزرای امورخارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا به جمهوری اسلامی ایران در بهمن و اسفندماه گذشته، دور جدیدی از رفت و آمدهای مقامات جمهوری اسلامی ایران و کشورهای اروپایی آغاز شده است.

در روزهای گذشته، وزیر امور خارجه کشورمان به سه کشور اروپایی بلژیک، لوکزامبورگ و ایتالیا سفرکرد. قبل از آن، وزیرخارجه فنلاند در ایران بود. در روزها و هفته های آینده نیزشاهد سفر برخی از وزرای خارجه اروپایی به کشورمان خواهیم بود.

طی یک سال گذشته جمهوری اسلامی ایران تلاش نموده در مذاکرات هسته ای و همچنین در حوزه مناسبات با اتحادیه اروپا برلزوم ایجاد اعتماد متقابل ، همزمان با پیگیری مستمر حقوق حقه ملت ایران تاکید نماید.

واقعیت غیرقابل انکار این است که جمهوری اسلامی ایران درطول بیش از سه دهه، باتکیه برسه اصل اساسی عزت، حکمت و مصلحت ، ویژگی هایی بنیادین از مدل تعاملات خارجی خود را در معرض دید و ارزیابی بازیگران صحنه منطقه وجهان قرار داده است که در زمره راهبردی ترین شاخص ها برای انتخاب شریک استراتژیک از سوی کنشگران مهم در منطقه وجهان به شمار می آید.

پایبندی به تعهدات (حتی قول سیاسی)، ثبات قدم و اجتناب از برخوردهای دوگانه، پشتیبانی و حمایت از دوستان منطقه ای و جهانی و بکارگیری تمامی امکانات برای اجرای توافقات با طرفهای مختلف از جمله این ویژگی هاست که به دفعات در حوزه های سیاسی، اقتصادی و دیگر عرصه ها مورد توجه همگان قرارگرفته است.

چنانچه این شاخصهای اصولی در چارچوب رویکرد وتعامل سازنده در دولت یازدهم مورد ارزیابی قرار گیرد، فرصت های فراوانی را برای بازیگران منطقه ای و جهانی و از جمله اروپایی برای همکاری و تعامل با جمهوری اسلامی ایران فراهم می سازد.

این سیاست جمهوری اسلامی در کنار سایر ویژگی های برجسته ایران اسلامی شامل مردمسالاری دینی، انسجام و وحدت ملی ، حضور گسترده مردم در تصمیم گیریهای سیاسی که آخرین نمونه آن خلق حماسه سیاسی در خردادماه ۱۳۹۲ و مشارکت وسیع مردم در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری بود و همچنین وجود نیروی انسانی و جوان متخصص، وسعت سرزمین،منابع غنی انرژی،ذخایرفراوان معدنی، راههای مواصلاتی امن و ارزان و... موجب گردیده تا تصمیم سازان و تصمیم گیران سیاسی خارجی نتوانند بیش از این واقعیتهای مشعشع و نمایان جمهوری اسلامی را نادیده بگیرند.

اهمیت جمهوری اسلامی ایران برای اتحادیه اروپا دارای ابعاد مختلف دیگری نیز هست :
۱- بازار بیش از ۷۰ میلیون نفری
۲- چسبندگی جغرافیایی ایران به حوزه های استراتژیک خلیج فارس ، غرب آسیا، قفقاز و آسیای مرکزی
۳ - لنگرگاه ثبات سیاسی و امنیتی (جزیره ثبات) در منطقه ای بحران زده که از گسترش روزافزون تروریزم و افراط گرایی به عنوان تهدیدی برای کل جهان رنج می برد
۴- نفوذ سیاسی و معنوی ایران در کشورهای اسلامی و به ویژه کشورهای همسایه
۵- ظرفیت بالای تاثیرگذاری ایران در معادلات منطقه ای
۶ - توانمندی ایران در مدیریت مسایل منطقه ای ازجمله مبارزه بامواد مخدر و مبارزه با تروریزم، افراطی گری و خشونت
۷- ظرفیت ایران به عنوان یک کشوراصلی تولیدکننده انرژی در تنوع بخشی به منابع موردنیاز در اتحادیه اروپا

شاید توجه به مجموعه نکات پیش گفته است که کشورهای اروپایی را مجاب نموده تا تلاش جدیدی را برای اعاده مناسبات با ایران در حوزه های مختلف آغازنمایند که نشانه بارز آن ارتقاء سطح تبادل هیاتهای رسمی بین طرفین در سطح روسای دستگاه دیپلماسی بوده است.

نکته مهم و کلیدی این که لازمه دستیابی به هر گونه موفقیتی در این راستا برای اروپا آن است که اولا آسیب شناسی دقیق و واقع بینانه ای از سیاست های نادرست گذشته خود درقبال تهران به عمل آورد و ثانیا جسارت لازم را برای تحرکی فراتر از قالبهای تعیین شده در چارچوب سیاستهای یکجانبه گرایانه آمریکا داشته باشد.

دراین صورت است که ظرفیتهای بالقوه برای توسعه روابط ، بالفعل درخواهد آمد و فرصتهایی پدیدار می گردد که طرفین در پرتو آن شاهد تحولاتی ازجمله:
۱ - تحرک بیشتری برای روان تر شدن مناسبات در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی، فرهنگی ، تجاری وغیره ، به منظورتامین منافع مشترک
۲ - افزایش همکاریها برای تثبیت امنیت و ثبات کشورهای بحران زده منطقه از جمله سوریه و عراق
۳ - تقویت همکاری های مشترک برای مقابله با تروریزم و افراط گرایی که خطر آن برای نقاط مختلف جهان ازجمله اروپا بسرعت در حال گسترش است.
۴ - تلاش برای ارتقاء وضعیت نامناسب و ناهنجار حقوق بشر درجهان از طریق گفتگوهای صریح ، منطقی و هدفمند خواهند بود .

*مشاور وزیر خارجه