دو رویکرد متفاوت آمریکا در پرونده هسته‌ای ایران

مقامات آمریکایی و اسرائیلی طی دو روز گذشته میزبان مجمع «سابان» متعلق به میلیاردر یهودی «حاییم سابان» در اندیشکده بروکینز بودند تا پرونده هسته ای را در این موسسه واکاوی کنند.

این مجمع هر ساله با هدف بررسی روابط آمریکا و رژیم صهیونیستی برگزار می‌شود. نشست امسال مجمع «سابان» هم تحت عنوان «اقیانوس‌های ناآرام: ایالات متحده و اسرائیل در خاورمیانه بی‌ثبات» برگزار شد.

از تشریح آنچه تاکنون در مذاکرات با ایران گذشته است تا برنامه و هدف کاخ سفید از دستیابی به توافق جامع و نهایی، تمام آن چیزی بود که در این نشست توسط جو بایدن معاون رییس جمهوری آمریکا و همچنین جان کری وزیرخارجه آمریکا بیان شد.

سخنان این دو مقام آمریکایی با اشتراکات فراوان به دو بخش تقسیم می شد. نخست تکرار ادعاهای سابق و طرح اتهامات قدیمی و بعد ابراز خوشبینی نسبت به توافق جامع هسته ای با ایران.

در بخش نخست سخنان این دو مقام آمریکایی، هم جو بایدن و هم جان کری با هدف اقناع مخاطبان خاص این نشست ادعاها و اتهامات سابق را تکرار کردند.

جان کری با ادعای تلاش ایران برای دستیابی به ظرفیت تولید سلاح هسته‌ای، مدعی شد: جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، هسته مرکزی سیاست خارجی باراک اوباما از زمانی بود که به ریاست جمهوری رسید. این سیاست تغییر نکرده است و زمانی که وی با من برای پست وزیر امور خارجه صحبت می‌کرد، تأکید کرد که ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا نخواهد کرد و من هر آنچه که لازم است انجام می‌دهم.

او افزود: ما برای چند دلیل ساده اینجا هستیم. از جمله این‌که ایران در طول سال‌های گذشته به نگرانی‌های جهان در خصوص برنامه هسته‌ای‌اش پاسخ نداده و این‌که جامعه بین‌الملل احساس می‌کند ایران باید به تعهدات بین‌المللی خود عمل کند. بنابراین ما چندین سال وقت صرف کردیم تا گسترده‌ترین و عمیق‌ترین رژیم تحریم‌ها در طول تاریخ را علیه ایران اعمال کنیم تا به پاسخ‌های مورد نظر جهان برسیم. زمانی که این تحریم‌ها به تصویب رسید من رئیس کمیته روابط خارجی سنا بودم و مانند تمام اعضای کنگره به اثر تحریم‌ها افتخار می‌کنم. بدون آنها ما اکنون پای میز مذاکره نبودیم.

معاون رییس جمهور آمریکا هم به اسراییل وعده داد، واشنگتن اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته ای دست یابد. او با اذعان به وجود اختلاف نظر تاکتیکی بین آمریکا و اسراییل بر سر مساله هسته ای ایران، بر تعهد واشنگتن به تامین امنیت ملی اسراییل تاکید کرد.

کری و بایدن که می دانند راه اصلی رسیدن به توافق میان دولت و کنگره درباره توافق هسته ای با ایران از نشست هایی این چنینی و با جلب نظر لابی های قدرتمند یهودی که در ساختار تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های آمریکا از نفوذ غیر قابل انکاری برخودارند می گذرد، تلاش کردند تا مخاطبان خاص خود را با طرح چنین ادعاهایی راضی کنند و کاخ سفید و اسرائیل را درباره برنامه هسته ای ایران هم نظر نشان دهند.

بیان این سخنان در چنین نشستی غیر منتظره و عجیب نبوده است و تاکنون مقامات آمریکایی در موضوع سیاست خارجی بارها نشان داده اند که در باب یک موضوع مشخص آنها در هر جمعی موضع متفاوتی را با هدف اقناع مخاطبان خاص بیان می کنند و این سخنان نمی تواند موضع اصلی آنها محسوب شود.

ابراز خوش بینی نسبت به توافق هسته ای
اما در بخش دوم سخنان آنها دیدگاه اصلی کاخ سفید را یعنی ضرورت دستیابی به توافق جامع و نهایی هسته ای با ایران و همراهی کنگره با این تصمیم با عدم اعمال تحریم های تازه که ممکن است مسیر مذاکرات را تغییر دهد را مورد تاکید قرار دادند.

کری گفت: ما متقاعد شده‌ایم که بهترین راه برای ایجاد مسئولیت (در ایران) مذاکره و رسیدن به توافق قابل راستی‌آزمایی است که نگرانی‌های مشروع جامعه بین‌الملل را حل و ثابت کند برنامه هسته‌ای ایران همان‌گونه که می‌گوید ماهیت کاملاً صلح‌آمیز دارد و بعلاوه به مردم ایران که ما خصومت خاصی با آنها نداریم فرصتی برای آینده بهتر بدهد.

وزر خارجه آمریکا افزود: دولت عمیقاً اعتقاد دارد ترک میز مذاکره در شرایطی که حصول یک توافق مسالمت‌آمیز می‌تواند ممکن باشد خلاف منافع ما و متحدان نزدیکمان است.

جو بایدن دفاع از تصمیم باراک اوباما برای تمدید مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ گفت که هنوز مذاکرات ارزش پيگيری دارد.

او همچنین به قانون‌گذاران کنگره آمریکا در خصوص تهدیدهایشان برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران هشدار داد و گفت: من می‌دانم برخی در کنگره معتقدند که اکنون زمان تحریم‌های جدید است اما تاکید می‌کنم که اکنون زمان مناسب برای این کار نیست. اکنون با توجه به این که هنوز شانس دستیابی به موفقیت وجود دارد زمان آن نیست که خطر شکست را بپذیریم.

بر این اساس در بخش دوم سخنان این دو مقام آمریکایی، تلاش شد که هدف اصلی و نهایی کاخ سفید از مذاکرات را برای یهودیان حاضر در این نشست که رسیدن به توافق جامع و پایان دادن به مناقشه بیش از ده ساله هسته ای با ایران است، تبیین کنند.

جدیت و اراده کاخ سفید در رسیدن به توافق جامع با ایران در سخن جان کری تبلور پیدا کرد، آنجا که او تاکید کرد که هدفمان رسیدن به توافق ظرف سه تا چهار ماه آینده است. کری گفت: همه ما با تمدید مذاکرات برای یک دوره زمانی مختصر، موافقت کردیم. هرچند گفته شده، هفت ماه، اما ما به دنبال هفت ماه نیستیم. فکر می‌کنم هدف سه، چهار ماه است و حتی امیدوارم که اگر امکان‌پذیر باشد، این امر زودتر محقق شود.»

این بخش از سخنان می توانست امیدواری ها نسبت به حصول توافق جامع و نهایی میان ایران و گروه ۱+۵ را افزایش دهد، اما این امیدواری ها در همین مجمع سابان و پس از سخنان نتانیاهو با تردیدهایی مواجه می شود.

بنیامین نتانیاهو، در پیامی ویدئویی از قبل ضبط شده برای این مجمع مدعی شد: خوشبختانه ضرب الاجل ۲۴ نوامبر را پشت سر گذاشتیم و توافقی حاصل نشد. صدای ما و نگرانی های ما نقش مهمی در جلوگیری از دست یابی به یک توافق بد با ایران بازی کرد.

این سخنان نشان می دهد که آمریکا مستقلا در این مذاکرات حضور ندارد و مقامات این کشور همچنان تحت نفوذ همپیمانان خود به خصوص اسرائیل و کشورهای عرب منطقه قرار دارند.

برهمین اساس برای آمریکایی ها رفع نگرانی آنها در مذاکرات به اولویت و هدف نخست تبدیل شده است که اگر این امر صحت داشته باشد شاید نشود چشم انداز روشنی برای آینده مذاکرات هسته ای متصور بود.

آنچه پس از مذاکرات هسته ای وین برخی رسانه های به خصوص عربی مدعی شدند، تلاش برای رفع نگرانی اسرائیل و کشورهای منطقه ای سایه خود را از نشست مسقط روی مذاکرات انداخت و به نوعی از همین نشست بود که آمریکایی ها با درخواست هایی زیاده خواهانه خود از جمله اعمال محدودیت در برنامه دفاعی و موشکی ایران، مسیر مذاکرات و رسیدن ایران و ۱+۵ به توافق جامع و نهایی را تغییر دادند.

درخواست آمریکایی ها برای اعمال محدودیت در برنامه موشکی ایران در حالی مطرح می شود که جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که این برنامه هیچ ارتباطی به برنامه هسته ای ایران و ماموریت گروه ۱+۵ که رفع نگرانی ها نسبت به ماهیت این برنامه است، ندارد و این برنامه اساسا قابل مذاکره نیست.

آمریکایی ها مدعی اند چون، یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل که در سال ۲۰۱۰ به تصویب رسیده است، ایران را از دنبال کردن هر نوع برنامه موشک‌های بالستیک منع کرده بنابراین ضروری است در توافق جامع که قرار است تمام تحریم ها و قطعنامه ها علیه ایران لغو شود، ایران باید نسبت به این درخواست قطعنامه پاسخی دهد.

این در حالی است که اساسا قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل به منظور رفع نگرانی ها نسبت به برنامه هسته ای ایران صادر شده است که در صورت رفع این نگرانی این قطعنامه ها و سایر نگرانی های ذیل آن بلا موضوع می شود.

به این ترتیب اگر آمریکایی ها بخواهند با همین موضع در ادامه مذاکرات حضور پیدا کنند و اولویت خود را رفع نگرانی های همپیانان منطقه ای خود از جمله اسرائیل قرار دهد این مذاکرات را باید تمام شده فرض کرد.

منبع:فرارو